Mały rekin o wielkim znaczeniu dla mórz i oceanów

Spis treści:

1. Rekinek psi – wygląd i występowanie
2. Tryb życia i zachowanie rekinka psiego
3. Znaczenie gospodarcze i ochrona gatunku

Rekinek psi (Scyliorhinus canicula), nazywany także małym rekinem kocim, to niewielki przedstawiciel rodziny rekinkowatych. Wbrew swojej groźnie brzmiącej nazwie, nie ma w sobie nic z drapieżnego krewnego – to spokojna, przydenna ryba, która wiedzie skryte, nocne życie.

Rekinek psi – wygląd i występowanie

Gatunek ten zamieszkuje wody północno-wschodniego Atlantyku i Morza Śródziemnego. Najchętniej wybiera życie na głębokości od 10 do 400 m, jednak w Morzu Jońskim notowano go nawet na głębokości blisko 800 metrów.

Ciało rekinka psiego jest wydłużone i bardzo smukłe, z krótkim, zaokrąglonym pyskiem. Pysk i otwory nosowe umiejscowione są po spodniej stronie głowy, co świadczy o typowo dennych nawykach żerowych. Oczy są duże i owalne, z charakterystycznym fałdem skórnym na dolnym brzegu, który nadaje zwierzęciu „kotowaty” wygląd – stąd jedna z jego potocznych nazw.

Grzbiet ryby ma barwę piaskowo-brązową lub szarawą, pokrytą licznymi ciemnymi plamami, niekiedy również jaśniejszymi cętkami. Brzuch jest wyraźnie jaśniejszy, żółtawy lub szarawy, pozbawiony plam. Młode osobniki posiadają dodatkowo 6–7 poprzecznych, ciemnych pasów, które zanikają z wiekiem.

Rekin psi dorasta przeciętnie do 60–75 cm długości, choć zdarzają się osobniki nawet metrowe i ważące aż 3 kg. Jego zęby są drobne, ale bardzo liczne – przystosowane do miażdżenia miękkich skorupiaków i mięczaków. Warto dodać, że płetwy grzbietowe są przesunięte daleko ku tyłowi, a płetwa ogonowa ma asymetryczny kształt – dolny płat jest nieco większy od górnego.

Rekin psi w Bałtyku

W ostatnich latach w mediach coraz częściej pojawiają się doniesienia o tym, że rekin psi występuje także w Bałtyku. I rzeczywiście – odnotowano jego obecność w zachodniej części morza, zwłaszcza w cieśninach duńskich, które stanowią naturalne połączenie z Morzem Północnym.

Nie oznacza to jednak, że Bałtyk stał się jego stałym domem. Rekinek psi preferuje cieplejsze i bardziej słone wody niż te, które panują w centralnym czy wschodnim Bałtyku. Pojawiające się osobniki trafiają tu zwykle z prądem morskim, a ich obecność ma raczej charakter epizodyczny.

Tryb życia i zachowanie rekinka psiego

Rekinek psi prowadzi nocny tryb życia. W ciągu dnia spoczywa nieruchomo na dnie, często w grupach liczących po kilka lub kilkanaście osobników. Aktywizuje się dopiero po zmroku, gdy wyrusza na poszukiwanie pożywienia. Jego dieta składa się głównie z bezkręgowców bentonicznych – skorupiaków, mięczaków, a także niewielkich ryb i głowonogów, zwłaszcza kalmarów.

Zimą rekinki psie często schodzą na większe głębokości, gdzie temperatura wody jest stabilniejsza. Natomiast w cieplejszych miesiącach chętniej przebywają w płytszych rejonach, szczególnie tam, gdzie dno porośnięte jest glonami, które zapewniają im doskonały kamuflaż.

Czy rekin psi jest groźny dla człowieka?

Mimo że nazwa „rekin” budzi naturalny respekt, rekinek psi nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka. Nie atakuje ludzi i nie wykazuje agresji nawet w warunkach stresowych – w razie zagrożenia po prostu odpływa lub zastyga w bezruchu.

To właśnie spokojne usposobienie sprawia, że gatunek ten często pojawia się w akwariach publicznych na całym świecie. Dzięki niewielkim rozmiarom i odporności na zmienne warunki środowiska jest chętnie prezentowany jako przykład mniejszego, łagodnego przedstawiciela rzędu.

Torebka syreny, czyli niezwykłe jajo

Jednym z najbardziej fascynujących aspektów biologii tego gatunku jest jego rozród, za który z powodzeniem mógłby zostać wpisany na listę ciekawostek o rekinach. Rekinek psi jest jajorodny, a jego jaja mają niezwykle charakterystyczny wygląd. Otoczone są rogową osłonką, która kształtem przypomina podłużny woreczek o długości około 5–6 cm – to tak zwana torebka syreny. Na jego narożnikach znajdują się długie, giętkie wyrostki, dzięki którym jajo może przyczepić się do glonów, kamieni czy innych podwodnych struktur.

Samica składa od 2 do 20 jaj, przyczepiając je w miejscach bogatych w roślinność denną. Długość okresu inkubacji zależy od temperatury wody i zazwyczaj trwa od 5 do 11 miesięcy. Osiągnięcie dojrzałości płciowej przez młode ma zazwyczaj miejsce, gdy ich ciało mierzy około 60 cm, czyli z reguły między trzecim a ósmym rokiem życia.

Znaczenie gospodarcze i ochrona gatunku

W naturalnym środowisku rekinek psi pełni ważną rolę w ekosystemie morskim – kontroluje liczebność drobnych bezkręgowców i ryb dennych, zapobiegając zaburzeniom równowagi biologicznej.

Rekinek psi jest poławiany komercyjnie w wielu krajach Europy Zachodniej i Afryki Północnej. Jego mięso jest cenione w kuchni śródziemnomorskiej i brytyjskiej. Wykorzystywany bywa również jako surowiec do produkcji mączki rybnej i karm dla zwierząt.

Na szczęście intensywne połowy nie doprowadziły dotąd do poważnego spadku liczebności. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje go jako gatunek najmniejszej troski (LC). Niemniej jednak naukowcy zwracają uwagę, że jego długi okres dojrzewania i ograniczona liczba składanych jaj czynią go wrażliwym na przełowienie.

Coraz większą popularność zyskuje też hodowla rekinków psich w akwariach edukacyjnych i naukowych. Dzięki temu ludzie mogą poznać te niezwykłe, spokojne rekiny z bliska i przekonać się, że ich obecność w morzach nie powinna budzić lęku, lecz szacunek i fascynację.

Nasza autorka

Marzena Wardyn-Kobus

Autorka tekstów z pogranicza przyrody, kultury i podróży. W serwisie tworzy artykuły popularnonaukowe o otaczającym nas świecie, łącząc rzetelną wiedzę z przystępnym językiem i dbałością o szczegóły. Pisze, by zachęcać innych do uważnego kontaktu z przyrodą – nawet tą najbliższą, tuż za domem. Kaszubka mieszkająca na Kujawach, zakochana w górskich szlakach i leśnych bezdrożach. Jej przydomowy ogródek to strefa zrównoważonego eksperymentowania – dąży do tego, by uprawiać rośliny ekologicznie, z szacunkiem dla natury. Wolne chwile spędza z książką, wędrując po lesie lub tworząc makramy.