Kulturowa i krajobrazowa mozaika. Oto Półwysep Krymski

Spis treści:

1. Półwysep oddzielający dwa morza
2. Ziemia wielu kultur
3. Półwysep Krymski zachwyca różnorodnością krajobrazu

Na przestrzeni wielu lat Półwysep Krymski inspirował poetów, prozaików, malarzy i artystów wielu innych dziedzin. Swoje utwory poświęcili temu miejscu między innymi Adam Mickiewicz, Aleksander Puszkin czy Maria Konopnicka. Romantyczne, orientalne krajobrazy Krymu uwiecznili na płótnie Iwan Ajwazowski i Konstanty Korowin. Co takiego ma w sobie to miejsce, że twórcy utrwalili je w opowieściach, wierszach i pieśniach? Magia Półwyspu Krymskiego kryje się w jego historii i surowych, ale niezwykle malowniczych krajobrazach.

Półwysep oddzielający dwa morza

Półwysep Krymski „wyrasta” z północnego wybrzeża Morza Czarnego. Ze stałym lądem łączy go jedynie Przesmyk Perekopski. Gdyby nie długi na około 30 km i szeroki na około 9 km pas, Krym byłby wyspą.

Od południa oblewa go Morze Czarne. Od zachodu półwysep otaczają wody Zatoki Eupatoryjskiej i Zatoki Karkinickiej. U wschodnich wybrzeży rozlewa się Morze Azowskie, które z Morzem Czarnym łączy się wąską Cieśniną Kerczeńską.

Ziemia wielu kultur

Na strategicznie położonym półwyspie przez wieki spotykało się wiele kultur i cywilizacji. Pierwszymi znanymi mieszkańcami Krymu byli Taurowie. W VII stuleciu p.n.e. obszar ten zaludnili Scytowie. W następnym wieku zaczęły pojawiać się tam kolonie greckie, a około 480 roku p.n.e., we wschodniej części Krymu, powstało Królestwo Bosporańskie.

W XIII wieku Krym opanowali Tatarzy mongolscy i włączyli go do Złotej Ordy. Po rozpadzie państwa powstał Chanat Krymski. Niebawem chanowie zbudowali wielką potęgę, która realnie zagrażała wielu okolicznym państwom, w tym także Polsce. Największe natężenie najazdów na ziemie polskie przypadło na lata 1474–1534. Gdy Turcja przegrała wojnę z Rosją, na mocy traktatu Küczük Kajnardży w 1774 roku chan przyjął zwierzchnictwo Katarzyny II. 9 lat półwysep został włączony w granice Imperium Rosyjskiego.

Rozpoczął się wówczas masowy napływ ludności rosyjskiej, co doprowadziło do znaczących zmian demograficznych. W czasach Związku Radzieckiego, po masowej deportacji Tatarów krymskich, Stalin osiedlił na ich miejsce ludność rosyjską. W 1954 roku Krym został formalnie przekazany Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w ramach ZSRR. Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku, Krym stał się autonomiczną republiką w granicach niepodległej Ukrainy.

Półwysep Krymski zachwyca różnorodnością krajobrazu

Półwysep Krymski to nie tylko mozaika wielu kultur, ale także zbiór niesamowitych krajobrazów. Wyróżnia się trzy główne części tego malowniczego obszaru: południową, czyli Krym Górski, północną, czyli Krym Stepowy, i wschodnią, czyli Półwysep Kerczeński.

Krym Górski

Obszar Krymu Górskiego znajduje się na południu półwyspu i bezpośrednio graniczy z Morzem Czarnym. To właśnie tam wznoszą się Góry Krymskie, jedyny masyw górski na południowym pograniczu Ukrainy. Rozciągają się z południowego zachodu na północny wschód, na odcinku 180 km, od przylądka Fiolent, do Przylądka Eliasza. W najszerszej części, pasmo mierzy 60 km, a w najwęższej – zaledwie 4 km. Najwyższym szczytem jest Gór Krymskich jest Roman-Kosz (1545 m n.p.m.).

W tej części Krymu klimat ma cechy północnej części strefy podzwrotnikowej. W najchłodniejszych miesiącach temperatura waha się w przedziale od minus 3,8 (w górach) do 4 stopni Celsjusza (na południowym wybrzeżu). W najcieplejszym miesiącu średnia dla gór wynosi 15,6 stopnia Celsjusza, a dla wybrzeża – 24 stopnie Celsjusza.

Krym Stepowy

Ta część Krymu to niemal całkowicie płaska powierzchnia Niziny Północnej, która rozciąga się stopniowo na południe, od Niziny Czarnomorskiej, aż do Gór Krymskich. Nizina pokrywa niemal 60% powierzchni półwyspu. Nic dziwnego, że w „Stepach Akermańskich” Adam Mickiewicz pisał o „fali łąk szumiących i kwiatów powodzi”. Rozległa nizina stwarza wrażenie bezkresnego morza traw.

Panuje tam suchy, umiarkowany klimat kontynentalny. Zimy w tej części Krymu są mroźne i często bywają śnieżne. Średnia temperatura dobowa przeważnie spada poniżej zera. Z kolei lata są gorące i suche. Opady są wtedy rzadkością, a temperatura przeważnie przekracza 25 stopni Celsjusza.

Półwysep Kerczeński

Inaczej wygląda krajobraz Półwyspu Kerczeńskiego, „wyrastającego” ze wschodniej części Krymu. Jego dwie części, południowo-zachodnią i północno-wschodnią, oddziela zbudowana z wapieni Grzęda Parpacka, będąca przedłużeniem Grzędy Zewnętrznej Gór Krymskich.

Na południowym zachodzie rozciąga się równina zbudowana z glin oligoceńskich, zmiętych w fałdy rozciągające się z północnego wschodu na południowy zachód. Płaskie rozległe obniżenia są tam przedzielone nieznacznymi kulminacjami, których wysokość dochodzi do 120 m n.p.m.

Z kolei obszar północno-wschodni ma charakterystykę pagórkowato-grzędową, która jest rezultatem erozji starszych struktur fałdowych. W tej części półwyspu wysokości sięgają 190 m n.p.m.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.