Borowik ceglastopory – piękny, tajemniczy i jadalny grzyb

Spis treści:

1. Jak wygląda borowik ceglastopory?
2. Występowanie
3. Czy borowik ceglastopory jest jadalny?
4. Z jakimi grzybami można pomylić krasnoborowika ceglastoporego?
5. Znaczenie borowika ceglastoporego w ekosystemie

Jak wygląda borowik ceglastopory?

Borowik ceglastopory (zwany też krasnoborowikiem ceglastoporym) jest grzybem o imponujących rozmiarach – kapelusz może osiągać średnicę nawet do 20 cm. U młodych owocników jest półkolisty, z czasem staje się poduszkowaty lub całkowicie rozpostarty. Powierzchnia kapelusza początkowo jest sucha i lekko zamszowa, z wiekiem staje się gładka, a jego barwa waha się od ciemnobrązowej do kasztanowej, czasem z delikatnymi ochrowymi plamkami.

Rurki borowika ceglastoporego u młodych owocników mają barwę żółtą, stopniowo zmieniając się w oliwkową, a u starszych egzemplarzy – w rdzawe odcienie. Po uszkodzeniu lub przecięciu szybko sinieją, co jest charakterystyczną cechą tego gatunku.

Trzon jest pełny, mocny, o grubości 2–5 cm i wysokości 5–15 cm. Może mieć kształt pękaty, maczugowaty lub baryłkowaty. Jest żółty, pokryty gęsto czerwonymi strzępkami, zwłaszcza w dolnej części. W górnej części trzon bywa bardziej żółty, gdyż strzępków jest mniej. Miąższ grzyba jest jędrny, zwarty, żółty, ale po przekrojeniu momentalnie przebarwia się na ciemnoniebieski, z czasem staje się szaroniebieski.

Występowanie

Krasnoborowik ceglastopory występuje głównie w Europie i Japonii. W Polsce jest dość pospolity, zwłaszcza w górach i na pogórzu, gdzie spotykany jest częściej niż na nizinach. Rośnie w lasach liściastych i iglastych, preferując kwaśne gleby. Najczęściej można go spotkać pod świerkami, jodłami, bukami, grabami, dębami szypułkowymi i lipami.

Borowik ceglastopory owocuje od maja do listopada, co czyni go jednym z grzybów, które pojawiają się stosunkowo wcześnie w sezonie i mogą być zbierane aż do późnej jesieni. Odmiana żonkilowa tego gatunku jest znacznie rzadsza i występuje głównie pod dębami i bukami. W Polsce uznawana jest za gatunek wymierający i znajduje się na czerwonej liście roślin i grzybów.

Czy borowik ceglastopory jest pod ochroną?

Choć borowik ceglastopory nie jest gatunkiem ściśle chronionym w całej Polsce, odmiana żonkilowa ma status E, czyli znajduje się na liście gatunków wymierających. Oznacza to, że jej zbieranie jest zabronione, a ochrona dotyczy zachowania naturalnych siedlisk i ograniczenia ingerencji człowieka.

Także w innych krajach Europy odmiana żonkilowa objęta jest ochroną częściową lub znajduje się na czerwonych listach gatunków rzadkich, między innymi w Czechach, Niemczech i na Słowacji. W wielu miejscach podjęto działania mające na celu monitoring populacji i ochronę jego siedlisk leśnych.

Z punktu widzenia prawa, większość odmian borowika ceglastoporego można zbierać, jednak ze względu na jego rzadkość w niektórych regionach i łatwość pomylenia z trującymi gatunkami, warto zachować ostrożność.

Czy borowik ceglastopory jest jadalny?

Borowik ceglastopory jest grzybem jadalnym, ale wymaga odpowiedniej obróbki termicznej. Surowy może powodować zaburzenia trawienne, dlatego należy go gotować, dusić lub smażyć przed spożyciem. Po obróbce grzyb staje się smaczny, aromatyczny i bardzo wydajny.

Jego miąższ po przekrojeniu przebarwia się na niebiesko, co może odstraszać mniej doświadczonych grzybiarzy. Pomimo intensywnej barwy, borowik ceglastopory jest bezpieczny do jedzenia po ugotowaniu. Konieczne jest jednak zachowanie szczególnej uważności przy zbieraniu tego gatunku, gdyż gatunek ten stosunkowo łatwo jest pomylić z trującymi grzybami.

Z jakimi grzybami można pomylić krasnoborowika ceglastoporego?

Młode owocniki mogą przypominać inne borowiki, zarówno jadalne, jak i trujące. Konieczna jest więc ostrożność, a w razie choćby najmniejszych wątpliwości, rezygnacja ze zbioru. Gatunki mylone z borowikiem ceglastopory to:

• Gorzkoborowik żółtopory (Caloboletus calopus) – niejadalny grzyb z gąbką, a według niektórych źródeł nawet lekko trujący, wyróżnia się siatką delikatnych linii na trzonie i jaśniejszym kapeluszem.
• Modroborowik gładkotrzonowy (Suillellus queletii) – niejadalny, kapelusz ma oliwkowobrązową, pomarańczowoczerwoną lub ceglastoczerwoną barwę, a trzon przy podstawie staje się karminowoczerwony. Jest bardzo rzadki i trudny do znalezienia.
• Borowik szatański (Rubroboletus satanas) – silnie trujący. Trzon jest bardziej czerwony, a kapelusz jaśniejszy niż u borowika ceglastoporego. Borowik szatański bardzo rzadko występuje w Polsce i ma status gatunku wymierającego.

Znajomość cech morfologicznych jest kluczowa, aby nie pomylić krasnoborowika ceglastoporego z niebezpiecznymi gatunkami.

Znaczenie borowika ceglastoporego w ekosystemie

Borowik ceglastopory, podobnie jak inne grzyby rurkowe, odgrywa ważną rolę w ekosystemach leśnych. Tworzy mikoryzę z drzewami, czyli symbiotyczny związek między grzybnią a korzeniami roślin. Dzięki temu drzewa mogą efektywniej pobierać wodę i sole mineralne z gleby, a grzyb otrzymuje od nich produkty fotosyntezy.

Tego rodzaju współpraca jest kluczowa dla zdrowia lasu. Jego obecność świadczy często o dobrym stanie siedliska, a bogata mikoryza wspiera odporność drzew na suszę i choroby. Z tego względu warto go chronić nie tylko jako gatunek grzyba, ale jako element stabilizujący przyrodę lasu.

Źródło: National Geographic Polska

Nasza autorka

Marzena Wardyn-Kobus

Autorka tekstów z pogranicza przyrody, kultury i podróży. W serwisie tworzy artykuły popularnonaukowe o otaczającym nas świecie, łącząc rzetelną wiedzę z przystępnym językiem i dbałością o szczegóły. Pisze, by zachęcać innych do uważnego kontaktu z przyrodą – nawet tą najbliższą, tuż za domem. Kaszubka mieszkająca na Kujawach, zakochana w górskich szlakach i leśnych bezdrożach. Jej przydomowy ogródek to strefa zrównoważonego eksperymentowania – dąży do tego, by uprawiać rośliny ekologicznie, z szacunkiem dla natury. Wolne chwile spędza z książką, wędrując po lesie lub tworząc makramy.