Paracetamol w ciąży nie powoduje autyzmu – badanie obejmujące 2,5 miliona dzieci to potwierdza
Wbrew temu, co z największych mównic świata głoszą niektórzy, paracetamol przyjmowany w ciąży nie powoduje zwiększenia ryzyka wystąpienia autyzmu u dzieci. Badania obejmujące miliony ciąż udowadniają, że nawet prezydent Stanów Zjednoczonych może się mylić.
Donald Trump zasugerował ostatnio, że acetaminofen (w Polsce znany szerzej jako paracetamol, a w Stanach Zjednoczonych jako Tylenol) stosowany przez kobiety w ciąży ma przyczyniać się wzrostu ilości diagnoz autyzmu. Zaproponował, by zamiast ulżyć sobie w bólu, matki „przeczekały” trudny czas gorączki. Wywołało to ostry sprzeciw środowiska naukowego, według którego nie ma twardych dowodów naukowych na temat powiązań paracetamolu z rozwojem neurologicznym dzieci. Są za to odwrotne.
Największe badanie nad środkami przeciwbólowymi
Badanie opublikowane w 2024 roku w prestiżowym czasopiśmie „Journal of the American Medical Association” objęło niemal 2,5 miliona urodzeń w latach 1995–2019 w Szwecji. Nie wykazało dowodów na to, że stosowanie paracetamolu w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia autyzmu u dziecka. To największe analizy naukowe przeprowadzone w tym temacie.
7,5% matek przyznało się do stosowania paracetamolu w ciąży. Naukowcy przeanalizowali dodatkowo wszystkie zmienne, które mogły wpłynąć na wyniki analizy statystycznej – uwzględnili między innymi czynniki zdrowotne, takie jak gorączkę czy ból, które mogły wpływać na to, czy zażywane były środki przeciwbólowe. Przyjrzeli się następnie wynikom rozwoju neurologicznego urodzonych dzieci: sprawdzano, czy częściej diagnozowano u nich ADHD, autyzm czy niepełnosprawność intelektualną.
Stosowanie paracetamolu a rozwój rodzeństwa
Długi czas trwania badania pozwolił porównywać ze sobą nawet rodzeństwa: dzieci urodzone przez tę samą matkę, u której paracetamol był stosowany w jednej ciąży, a w drugiej nie. To bardzo ważne, ponieważ rodzeństwo dzieli ze sobą bardzo wiele – od wspólnych genów, po środowisko, w którym się wychowuje. Dzięki temu łatwiej było oszacować, czy na zwiększone ryzyko rozwoju neurologicznego miał wpływ sam lek, czy cechy rodzinne lub stan zdrowia.
Czy paracetamol powoduje autyzm?
Pierwsze wyniki badań przykuły uwagę naukowców. Okazało się, że u dzieci, których matki przyznały się do stosowania paracetamolu, faktycznie nieznacznie częściej diagnozowano autyzm. Wątpliwości jednak szybko się rozwiały – wszystko dzięki temu, że w kompleksowym badaniu udało się przeanalizować także rodzeństwa. Kiedy przeprowadzono między nimi porównania, zależność między paracetamolem a autyzmem całkowicie zniknęła.
Co to znaczy? Gdy porównano pary, w których jedno z rodzeństwa było narażone w trakcie ciąży na działanie paracetamolu, a drugie nie, różnice w diagnozach autyzmu nie występowały. To znaczy, że na rozwój neuronalny nie miał wpływu acetaminofen, tylko cechy genetyczne i społeczne.
Stosowanie paracetamolu w ciąży – czy jest bezpieczne?
To nie jedyne badanie naukowe, które stwierdza, że stosowanie paracetamolu w ciąży jest bezpieczne. Naukowcy z Japonii niedawno opublikowali inne, w którym także porównywali ze sobą rodzeństwa. Wyniki ich badań były zbliżone do wyników przedstawionych wyżej. Jedyną różnicą było to, że prawie 40% matek w Japonii przyznało się do stosowania paracetamolu.
Nieuważne studiowanie wyników może być mylące i prowadzić do błędnych wniosków, na które powoływał się m. in. Donald Trump. Matki przyjmujące paracetamol to zwykle te, które ciężko znoszą ciążę: występuje u nich przewlekły ból, gorączki czy przechodzą poważne infekcje. Te schorzenia są genetycznie powiązane z występowaniem ADHD czy autyzmu. Powiązanie rozwoju neuronalnego z paracetamolem więc istnieje, tylko nie jest tak bezpośrednie, jak chcą przekonać niektórzy.
W ciąży warto więc nie dokładać sobie zmartwień: niezależnie od tego, co twierdzi przywódca Stanów Zjednoczonych. Należy pamiętać jednak o zaleceniach lekarzy: mimo, że paracetamol jest najbezpieczniejszym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym w czasie ciąży, to zawsze powinien być stosowany w najniższej skutecznej dawce i w wyłącznie razie potrzeby.
Źródło: JAMA, Japan Science and Technology Agency
Nasz autor
Jonasz Przybył
Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.