Pacjenci po przeszczepach organów wolniej się starzeją. Zaskakujące odkrycie w Michigan

Spis treści:

1. Historia Jerry'ego po przeszczepie wątroby – jak transplantacja wydłuża życie
2. Przeszczepy wydłużają życie
3. Wydłużenie życia – czy tylko statystyka?
4. Jakość życia po przeszczepie – drugie życie dzięki transplantacji
5. Przyszłość transplantologii – nowe technologie i nadzieje dla pacjentów

Przeszczepy organów od lat uznawane są za jedno z największych osiągnięć medycyny współczesnej. Ratują życie osobom z ciężką niewydolnością narządów i dają im szansę na powrót do codziennych aktywności, które wcześniej wydawały się niemożliwe. Coraz częściej jednak lekarze i naukowcy zwracają uwagę, że transplantacje to nie tylko procedury ratunkowe – mogą także wpływać na sam proces starzenia się organizmu i realnie wydłużać życie. Nowe odkrycia otwierają nowe perspektywy w medycynie oraz zmieniają sposób, w jaki myślimy o zdrowiu, długowieczności i jakości życia po przeszczepie.

Historia Jerry'ego po przeszczepie wątroby – jak transplantacja wydłuża życie

Gdyby nie przeszczep wątroby, Jerry Mebane prawdopodobnie nie dożyłby 73. urodzin. Teraz, zbliżając się do 80. roku życia, mówi z wdzięcznością: „Każdy dzień to dar”. Od czasu operacji w 2016 roku Jerry — emerytowany analityk danych z Durham w Karolinie Północnej — każdego dnia przypomina sobie o osobie, która oddała mu życie. — Mam jej zdjęcie na nocnym stoliku — mówi. — Codziennie dziękuję za jej dar.

Transplantacja ratuje życie osobom z niewydolnością narządów, ale dla wielu pacjentów oznacza coś więcej niż tylko przeżycie. Może oznaczać nowy początek — a nawet szansę na dłuższe życie, niż przewidywałaby to medycyna. Nowe badania wskazują, że pacjenci po przeszczepach żyją nie tylko dłużej, ale mogą także starzeć się w inny sposób niż reszta populacji. Transplantacja organu nie tylko ratuje życie — może je znacząco wydłużyć.

Przeszczepy wydłużają życie

Naukowcy z University of Michigan przeanalizowali dane od ponad 400 tys. osób, które przeszły transplantacje serca, płuc, wątroby, nerek, trzustki lub jelit. Wyniki, opublikowane w 2022 roku wykazały, że większość z nich żyła znacznie dłużej po przeszczepie niż gdyby nie podjęto leczenia.

W ciągu ostatnich czterech dekad przeszczepiono w USA ponad milion narządów. W Polsce do końca roku 2021 przeprowadzono łącznie 36 915 przeszczepów narządów. Z tego najwięcej dotyczyło nerek — 26 941, w tym 988 przeszczepów od dawców żywych. W sumie przeszczepiono także około 5 637 wątrób (w tym 431 części od żywych dawców) oraz 3 097 serc od momentu pierwszego przeszczepienia w 1985 roku. Ponadto wykonano 436 przeszczepów płuc. Pomimo ryzyka – odrzutu, infekcji, powikłań – pacjenci żyją dłużej i lepiej niż przed erą nowoczesnej transplantologii.

Dr Sumeet Mitter, kardiolog z Nowego Jorku, który specjalizuje się w przeszczepach serca, mówi, że nowoczesne metody leczenia, jak leki immunosupresyjne, czyli substancje hamujące lub osłabiające działanie układu odpornościowego, zmniejszają ryzyko odrzutu i poprawiają jakość życia pacjentów. Według dr. Mittera średnia długość życia po przeszczepie serca wynosi dziś 13 lat, a niektórzy pacjenci żyją znacznie dłużej. Jednym z jego pacjentów jest obecnie 75-letni mężczyzna, który przeszedł transplantację serca 24 lata temu

Wydłużenie życia – czy tylko statystyka?

Niektórzy naukowcy zadają pytanie: czy wydłużenie życia po przeszczepie to tylko kwestia medycyny ratunkowej, czy też transplantacja wpływa na biologiczny proces starzenia? W badaniu opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Journal of Clinical Investigation” w czerwcu 2023 r., naukowcy z Columbia University i Harvardu przeanalizowali tzw. wiek epigenetyczny — biologiczny wskaźnik starzenia się organizmu, oparty na zmianach chemicznych w DNA.

Porównując próbki tkanek wątroby od 16 biorców, badacze zauważyli, że przeszczepiony organ po kilku latach „dopasowywał się” do wieku biorcy. U młodych pacjentów narządy wykazywały oznaki „odmłodzenia”, natomiast u starszych – „postarzenia”. Co to oznacza? Że środowisko biologiczne pacjenta może wpływać na starzenie się przeszczepionego organu – i odwrotnie. Choć badania są wstępne, sugerują one, że transplantacja organu to nie tylko wymiana zużytego „mechanizmu”, ale interakcja dwóch organizmów na poziomie komórkowym.

Jakość życia po przeszczepie – drugie życie dzięki transplantacji

Dla Jerry’ego Mebane’a najważniejsze nie były tylko dodatkowe lata. Przeszczep pozwolił mu wrócić do pasji: pracy w ogrodzie, spacerów, podróży z żoną. – Po przeszczepie naprawdę żyję – a nie tylko wegetuję – mówi. I dodaje: – Mogę chodzić po schodach bez zadyszki. Przestałem wyglądać jak człowiek umierający.

Wcześniej cierpiał na marskość wątroby wywołaną autoimmunologicznym zapaleniem. Często był zbyt słaby, by opuścić dom. Dziś mówi – To jest drugie życie. I wiem, że nie mogłem go otrzymać bez cudu transplantacji.

Przyszłość transplantologii – nowe technologie i nadzieje dla pacjentów

Liczba przeszczepów stale rośnie, podobnie jak długość życia biorców. Według United Network for Organ Sharing (UNOS), tylko w 2023 roku w USA przeprowadzono prawie 44 tys. przeszczepów organów, co stanowi rekord.

Wciąż jednak ponad 100 tys. osób czeka na dawcę. W Polsce około 2 tys. Dlatego naukowcy pracują nad nowymi metodami — od organów hodowanych w laboratorium, po transplantacje od dawców zwierzęcych (ksenotransplantacje). Niedawno pisaliśmy o przeszczepie płuca od świni. Wcześniej, bo w 2022 roku przeprowadzono pierwszą transplantację serca od genetycznie zmodyfikowanej świni do człowieka.

Naukowcy badają także wpływ przeszczepów na układ odpornościowy, starzenie się i zdrowie psychiczne pacjentów. Transplantacja organu to nie tylko procedura chirurgiczna – to proces, który wpływa na całe ciało i umysł.

Źródło: National Geographic, University of Michigan