Dlaczego niektórzy ludzie dożywają 100 lat i więcej? Odpowiedź tkwi w genach z epoki lodowcowej

Współcześnie średnia długość życia w Polsce wynosi 78,6 lat. Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2024 r. mężczyźni żyli przeciętnie 74,9, a kobiety 82,3 roku. To i tak dużo, bo np. 60 lat temu panowie przeciętnie nie dożywali nawet 66 lat, a dla pań statystycznie 71 urodziny były często już ostatnimi. Ta różnica wynika przede wszystkim z postępu medycyny, poprawy warunków życia, edukacji i lepszej diety.

Dlaczego niektórzy dożywają 100 lat?

Długowieczność zależy jednak również od genów. Mają one wpływ np. na tempo starzenia komórek, odporność na choroby, czy gospodarkę lipidową i cukrową. Najnowsze badania wykazały, że ludzie, których geny pochodzą od neolitycznych łowców-zbieraczy, mają większe szanse na dożycie setki.

Badanie, które na to wskazuje, zostało właśnie opublikowane na łamach czasopisma „GeroScience”. „Genetykę ludzkiej długowieczności badano głównie przy użyciu klasycznych metod opracowanych w badaniach asocjacyjnych całego genomu. Dzięki najnowszym postępom w paleogenomice możliwe jest zbadanie, w jakim stopniu pradawni przodkowie przyczyniają się do złożonych cech u współczesnych ludzi” – piszą w pracy autorzy z włoskich uniwersytetów w Bolonii, Florencji i Mediolanu.

Dobre geny od łowców-zbieraczy

W badaniu naukowcy przeanalizowali rolę starożytnych komponentów genetycznych w ludzkiej długowieczności. Skupili się na genach łowców-zbieraczy z Półwyspu Apenińskiego. Włochy bowiem mają jeden z najwyższych na świecie współczynników osób dożywających 100 lat lub więcej. Wynika to przede wszystkim z diety śródziemnomorskiej, czy stylu życia. Ale okazuje się, że nie tylko.

W badaniu przeanalizowano genomy 333 włoskich stulatków i 690 zdrowych osób w wieku ok. 50 lat, porównując ich skład z materiałem genetycznym 103 szczątków czterech starożytnych populacji, które tworzą współczesną „pulę genową”. Byli to łowcy-zbieracze: pierwotni mieszkańcy Europy po epoce lodowej, anatolijscy rolnicy neolityczni, grupy koczownicze epoki brązu oraz starożytne grupy z Iranu i Kaukazu.

Badanie wykazało, że stulatkowie częściej posiadali DNA odziedziczone po tych właśnie grupach, niż inne badane osoby. – Nasza praca po raz pierwszy pokazała, że konkretne geny przyczyniają się do długowieczności w populacji Włoch – twierdzą badacze.

Warianty z epoki lodowcowej

Uczestnicy badania posiadali mieszankę DNA pochodzącą od wszystkich czterech starożytnych grup, ale tylko jeden konkretny fragment genetyczny (WHG) był powiązany z długowiecznością. Autorzy obliczyli, że z każdym nawet niewielkim wzrostem tego materiału, prawdopodobieństwo dożycia 100 lat rosło aż o 38%. Chodzi jednak o wzrost względny w modelu statystycznym.

Prawdopodobieństwo to było większe u kobiet. Panie miały ponad dwukrotnie większe szanse na dożycie setki, jeśli miały nawet nieco wyższy odsetek tego starożytnego DNA. – Zakładamy, że warianty genów odpowiedzialne za długowieczność mogły zostać wprowadzone do włoskiej puli genów bardzo dawno temu – powiedziała Stefania Sarno z Uniwersytetu w Bolonii, główna autorka pracy.

Jak działają geny długowieczności?

Zespół przedstawił w swoim artykule również teorię, w jaki sposób geny WHG mogą pomagać ludziom dożywać tak dojrzałego wieku. – Te warianty genetyczne zostały wyselekcjonowane podczas ostatniej epoki lodowcowej, kiedy nasi przodkowie musieli przetrwać w ekstremalnie trudnych warunkach przy ograniczonych zasobach żywności – twierdzą badacze.

Prawdopodobnie geny te usprawniały metabolizm, aby wydajniej przetwarzać pokarm oraz wzmacniały układ odpornościowy, co chroniło organizm przed stresem związanym ze starzeniem. Warto jednak podkreślić, że geny WHG zwiększają szansę, ale nie gwarantują długowieczności.

Źródło: GeroScience

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal+, obecnie pracuje w RMF FM. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu. Pisze przede wszystkim o archeologii i przyrodzie. Prywatnie bardzo zainteresowany polityką.