Najstarsza rasa psa odkrywa tajemnice Inuitów. Kto pierwszy dotarł na Grenlandię?

Spis treści:

1. Geny psów ujawniają nową historię migracji Inuitów
2. Grenlandzkie psy a wilki – dlaczego nie powstała hybryda idealna?

Najnowsze ustalenia genetyków pokazują, że grenlandzkie psy zaprzęgowe, znane w języku Inuitów jako qimmeq (l.poj.) lub qimmit (l.mn.) – to jedna z najstarszych znanych ras psów na świecie. Początki tej rasy sięgają nawet 9500 lat wstecz. Autorzy badania opublikowanego na łamach „Science” zbadali DNA 92 psów zaprzęgowych, zarówno współczesnych, jak i tych żyjących tysiące lat temu. Jak się okazało, historia tej rasy to źródło wiedzy nie tylko o psach. Dane genetyczne „mówią” również wiele o migracjach Inuitów.

Geny psów ujawniają nową historię migracji Inuitów

Z analizy genów psów wynika, że Inuici dotarli na Grenlandię znacznie wcześniej, niż dotychczas sądzono. To odkrycie może zmienić oś czasu historii największej wyspy świata. Mowa o nawet 200–300 latach przed obecnie przyjmowanymi datami. Badacze od lat dyskutują o tym, kto pierwszy dotarł na Grenlandię. Jedni skłaniają się do teorii o Inuitach ze wschodniej Azji, którzy przeszli Amerykę Północną. Inni twierdzą, że pierwsi byli Wikingowie ze Skandynawii. Geny qimmit potwierdzają pierwszeństwo Inuitów.

Ścieżka migracji, którą udało się odtworzyć badaczom, prowadzi od Wyspy Żochowa położonej na Morzu Wschodniosyberyjskim. Następnie prowadzi przez Alaskę i Arktykę Kanadyjską, aż do północno-zachodniej Grenlandii. W ciągu maksymalnie 200 lat ludzie pokonali tysiące kilometrów arktycznego lodu, przemieszczając się razem ze swoimi psami zaprzęgowymi. Czworonogi jako jedyne mogły zapewnić im transport, wsparcie przy polowaniach, czyli po prostu przetrwanie w ekstremalnych warunkach.

Ciekawe jest również to, jak struktura genetyczna qimmit w samej Grenlandii pokrywa się z podziałem ludzkich społeczności. Psy dzielą się na cztery główne grupy regionalne: północną, zachodnią, wschodnią i północno-wschodnią. Oznacza to, że Inuici po osiedleniu się na Grenlandii również pozostawali raczej we wzajemnej izolacji, a każda grupa rozwijała się niezależnie. Co więcej, ślady genetyczne psów z północno-wschodniego regionu potwierdzają istnienie ludzkiej osady, o której dotąd wiadomo było tylko z nielicznych znalezisk archeologicznych. Najpewniej była to społeczność, która zniknęła jeszcze przed kontaktem z Europejczykami, prawdopodobnie wskutek głodu lub epidemii.

Grenlandzkie psy a wilki – dlaczego nie powstała hybryda idealna?

Mimo że Inuici mieli kontakt z wilkami i czasem próbowali krzyżować je ze swoimi psami, genetyczne ślady wilczych genów są zaskakująco słabe. Być może cechy dzikich zwierząt po prostu nie nadawały się do życia zaprzęgowego. Hybrydy prawdopodobnie nie współpracowały z ludźmi, ponieważ nie miały odpowiedniego temperamentu lub wydolności. Przetrwały więc tylko te psy, które w pełni odpowiadały surowym wymaganiom Arktyki.

Współcześnie liczba grenlandzkich psów zaprzęgowych dramatycznie spada. W 2002 roku było ich 25 tysięcy, a w 2020 r. już tylko 13 000. Ich rola w życiu Inuitów wciąż jest jednak kluczowa. To nie tylko zwierzęta użytkowe, ale także żywe dziedzictwo i świadectwo pradawnych migracji. Dodatkowo teraz dzięki nim lepiej rozumiemy, jak kształtowała się historia migracji ludzi w jednym z najtrudniejszych do adaptacji regionów świata.

Historia grenlandzkich psów zaprzęgowych doskonale wpisuje się w szerszy kontekst badań nad udomowieniem psów. Niektóre teorie sugerują wręcz, że to nie ludzie udomowili psy, ale że psy same się udomowiły, przystosowując do życia wśród ludzi

Źródło: Science

Nasz autor

Mateusz Łysiak

Dziennikarz podróżniczy, rowerzysta, górołaz. Poza szlakiem amator kuchni włoskiej, popkultury i języka hiszpańskiego.