Reklama

Spis treści:

Reklama
  1. Kanał Panamski na mapie
  2. Kanał Panamski – mosty
  3. Kanał Panamski z geopolityką w tle
  4. Kluczowe miejsce na handlowej mapie świata
  5. Kanał Panamski – ciekawostki

Kanał Panamski może wydawać się Europejczykom odległy i mało znaczący, ale od ponad stu lat odgrywa kluczową rolę w globalnym handlu. Łącząc Ocean Atlantycki z Pacyfikiem, znacznie skraca czas i koszty transportu międzykontynentalnego. Dzięki strategicznemu położeniu jest to jeden z najważniejszych punktów na mapie światowej logistyki, o ogromnym znaczeniu gospodarczym i geopolitycznym.

Kanał Panamski na mapie

Kanał Panamski to mierzący blisko 82 km długości pas wodny przebiegający przez Przesmyk Panamski w Ameryce Środkowej. Główny cel kanału to umożliwianie statkom oceanicznym uniknięcie długiej i kosztownej podróży wokół południowego krańca Ameryki Południowej, wokół Przylądka Horn.

Na mapie świata Kanał Panamski jest czymś więcej niż tylko linią łączącą dwa oceany. To brama do globalnego handlu, przez którą co roku przepływa około 13 tysięcy statków. Region wokół kanału, pełen portów i infrastruktury wspierającej międzynarodowy transport, również ma kluczowe znacznie na światowej gospodarki.

Kanał Panamski – mosty

Kanał Panamski nie tylko dzieli kontynent, ale także łączy jego przeciwległe strony dzięki imponującym mostom. Najbardziej znany jest otwarty w 1962 roku Most Ameryk. To pierwsze stałe połączenie drogowe między Ameryką Północną a Południową. W kolejnych dekadach nad kanałem powstawały kolejne mosty, w tym Most Centenario czy najnowszy Most Atlántico, oddany do użytku w 2019 roku.

Tak był budowany Kanał Panamski

Przez cały XIX wiek Stany Zjednoczone, kierując się względami ekonomicznymi i militarnymi, postrzegały Nikaraguę jako bardziej odpowiednią lokalizację dla kanału łączącego Atlantyk z Pacyfikiem. Sytuacja zmieniła się dzięki wysiłkom Philippe’a-Jeana Bunau-Varilli, francuskiego inżyniera zaangażowanego w oba francuskie projekty budowy kanału. Pod koniec lat 90. XIX wieku Bunau-Varilla przekonał amerykańskich ustawodawców do zakupu francuskich aktywów związanych z projektem w Panamie. Przedstawił też argument, że Nikaragua jest zagrożona aktywnością wulkaniczną, co czyni Panamę bezpieczniejszym wyborem.

W 1902 roku Kongres USA zgodził się na zakup francuskich aktywów. Gdy jednak w 1903 roku Kolumbia, do której należała wówczas Panama, odmówiła ratyfikacji umowy zezwalającej na budowę kanału, Panamczycy – za namową Bunau-Varilli i przy cichej aprobacie prezydenta Theodore’a Roosevelta – ogłosili niepodległość. Wkrótce potem podpisano traktat Hay-Bunau-Varilla, który przyznał Stanom Zjednoczonym prawo do zarządzania Strefą Kanału o powierzchni ponad 500 mil kwadratowych. USA wydały łącznie 375 milionów dolarów na budowę kanału, w tym 10 milionów przekazano Panamie, a 40 milionów przeznaczono na zakup francuskich aktywów.

Budowa Kanału Panamskiego
Budowa Kanału Panamskiego, fot. Getty Images Budowa Kanału Panamskiego, fot. Getty Images

Budowa kanału wiązała się z licznymi wyzwaniami, takimi jak trudny teren, tropikalny klimat, obfite deszcze i epidemie. Wcześniejsze francuskie próby zakończyły się tragicznie – zginęło ponad 20 tysięcy robotników. Amerykanie również ponieśli duże straty: w latach 1904–1913 życie straciło około 5 600 pracowników, głównie z powodu żółtej febry i malarii. Dopiero zrozumienie roli komarów w przenoszeniu tych chorób umożliwiło ograniczenie śmiertelności poprzez działania sanitarne, takie jak osuszanie terenów ze stojącą wodą i instalowanie osłon okiennych.

Po otwarciu kanału narastały napięcia między Panamą a USA o kontrolę nad nim. W 1964 roku Panamczycy wywołali zamieszki, gdy zakazano im wywieszenia swojej flagi w Strefie Kanału obok amerykańskiej. Doprowadziło to do czasowego zerwania stosunków dyplomatycznych z USA. W 1977 roku prezydent Jimmy Carter i generał Omar Torrijos podpisali traktaty przekazujące kontrolę nad kanałem Panamie z zastrzeżeniem prawa USA do obrony jego neutralności. Mimo sprzeciwu części amerykańskich polityków Senat ratyfikował traktaty w 1978 roku. W grudniu 1999 roku Panama przejęła pełną kontrolę nad kanałem, który odtąd zarządzany jest przez Panamczyków.

Kluczowe miejsce na handlowej mapie świata

Obecnie każdego roku z Kanału Panamskiego korzysta od 13 000 do 14 000 statków. Najczęściej przepływają przez niego jednostki z USA, Chin, Chile, Japonii, Kolumbii i Korei Południowej. Każdy statek musi uiścić opłatę, której wysokość zależy od wielkości statku i ładunku. Opłaty dla największych statków sięgają nawet 450 000 dolarów, podczas gdy najniższa w historii wyniosła zaledwie 36 centów. Tę symboliczną sumę zapłacił w 1928 roku amerykański podróżnik Richard Halliburton, który przepłynął kanał wpław. Roczne dochody z opłat za korzystanie z kanału wynoszą obecnie około 1,8 miliarda dolarów.

Przepłynięcie kanału zajmuje przeciętnie od 8 do 10 godzin. W trakcie tej podróży system śluz podnosi statki o niemal 30 metrów nad poziom morza. Kapitanowie statków nie mogą samodzielnie prowadzić swoich jednostek przez kanał – zadanie to przejmują specjalnie przeszkoleni piloci kanałowi. W 2010 roku Kanał Panamski obsłużył milionowy statek od momentu otwarcia w 1914 roku.

W 2007 roku rozpoczęto rozbudowę kanału za 5,25 miliarda dolarów, która zakończyła się w 2016 roku. Dzięki temu kanał może teraz obsługiwać statki typu „post-Panamax” – większe niż dotychczasowe statki „Panamax”, zaprojektowane tak, aby mieściły się w śluzach o szerokości 35 metrów i długości 330 metrów. Rozbudowany kanał jest w stanie przyjąć statki transportujące do 14 000 kontenerów 20-stopowych, prawie trzykrotnie więcej niż wcześniej.

Mimo tych zmian kanał nadal nie jest wystarczająco duży dla największych jednostek świata, takich jak kontenerowce klasy „Triple E” firmy Maersk. Te ogromne statki mają ponad 60 metrów szerokości, 400 metrów długości i mogą przewozić aż 18 000 kontenerów, co znacznie przekracza możliwości nawet rozbudowanych śluz Kanału Panamskiego.

Kanał Panamski – ciekawostki

Najwyższa opłata za przepłynięcie Kanału Panamskiego wyniosła ponad 1 milion dolarów. Tę rekordową sumę zapłacił w 2022 roku norweski statek wycieczkowy Norwegian Bliss. Oto inne ciekawostki o Kanale Panamskim, jakie warto znać:

  • W centrum Kanału Panamskiego znajduje się sztuczne Jezioro Gatún, utworzone w 1913 roku w wyniku zbudowania tamy na rzece Chagres. W momencie powstania było największym sztucznym jeziorem na świecie, a jego główną funkcją było umożliwienie statkom pokonywania wzniesionego terenu.
  • Pierwszym statkiem, który przepłynął Kanał Panamski, była amerykańska jednostka SS Ancon. Wydarzyło się to 15 sierpnia 1914 roku, czyli dokładnie w dniu oficjalnego otwarcia kanału.
  • Kanał Panamski miał być pierwotnie kanałem na poziomie morza, bez śluz, podobnie jak Kanał Sueski. Jednak trudny teren i duże różnice wysokości wymusiły zmianę projektu i budowę systemu śluz.
  • W 1969 roku załoga misji Apollo 11, która jako pierwsza wylądowała na Księżycu, przepłynęła Kanał Panamski po powrocie na Ziemię. Było to symboliczne podkreślenie znaczenia globalnych połączeń.
  • Podczas II wojny światowej Kanał Panamski był jednym z najlepiej strzeżonych miejsc na świecie. Obawiano się, że Japończycy mogą próbować zaatakować kanał, by odciąć szlaki handlowe USA.
  • Kanał Panamski działa jako gigantyczny „przenośnik wody”. Przy każdym przejściu statku przez śluzy zużywa się około 200 milionów litrów wody.
  • Teren wokół kanału zamieszkuje wiele gatunków roślin i zwierząt, w tym krokodyli, małp, a nawet rzadkich ptaków, takich jak tukan tęczodzioby. Ochrona miejscowego ekosystemu jest jednym z priorytetów administracji kanału.
Reklama

Źródło: National Geographic Polska

Reklama
Reklama
Reklama