Archeolodzy odkryli starożytne obserwatorium w Peru. Jest starsze, niż sądzono

Ministerstwo Kultury Peru ogłosiło, iż konieczne jest zrewidowanie obecnych ram czasowych dla początków astronomii na kontynencie. Do znaleziska doszło w kompleksie Archaeoastronomicznym Chankillo, które kilka lat temu wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

To stanowisko archeologiczne (250–200 p.n.e.) położone jest na północno-środkowym wybrzeżu Peru, w dolinie Casma. Obejmuje ono zespół budowli, z których wiele związanych jest z obserwacjami astronomicznymi.

Astronomia w Ameryce Północnej – starsza, niż sądzono

Przez długi czas za najstarsze znane obserwatorium w obu Amerykach uznawano obserwatorium słoneczne w Chankillo, które zostało zbudowane około 250 roku p.n.e. Nowo odkryta struktura, znaleziona podczas wykopalisk w tym samym kompleksie, istniała jednak przed tym słynnym obserwatorem słonecznym. Archeolodzy uważają ją za znacznie starszą niż budowla datowana na 250 r. p.n.e.

Z analiz naukowców wynika, że nowo odkryta konstrukcja była zorientowana na ważne momenty ruchu Słońca związane z porami roku. Choć datowanie radiowęglowe jest wciąż w toku, wstępne dowody sugerują, że to obserwatorium jest naprawdę wiekowe.

Architektura zagadkowej budowli

Oprócz struktury zorientowanej na słońce, naukowcy odkryli także korytarz, który został zorientowany na ruchy Księżyca. Oznacza to – zdaniem badaczy – że starożytni obserwatorzy nieba monitorowali nie tylko roczny ruch Słońca po horyzoncie, który jest dość regularny, ale także znacznie bardziej złożone i trudniejsze do przewidzenia ruchy Księżyca. A to z kolei oznacza, że wczesne zdolności związane z pojmowaniem astronomii były bardziej wyrafinowane, niż do tej pory sądzono.

Ministerstwo Kultury Peru podkreśliło w komunikacie, że dzięki tym odkryciom Chankillo umacnia swoją pozycję jako jedno z najważniejszych starożytnych centrów astronomii na świecie. Pamiętać jednak należy, że budowle być może zorientowane na ważne wydarzenia astronomiczne powstawały dużo wcześniej na przykład w Ameryce Północnej. Mowa o Poverty Point – kompleksie monumentalnych konstrukcji ziemnych z II tysiąclecia p.n.e.

W Europie takie „obserwatoria” są jeszcze starsze. Wśród nich są na przykład rondele z V tysiąclecia p.n.e. – znane również z terenu Polski i przez niektórych uważane za wzniesione w celu prowadzenia obserwacji. Również konstrukcje megalityczne z IV i III tysiąclecia są dużo starsze niż kompleks astronomiczny w Chankillo i z całą pewnością część z nich, np. Stonehenge, świadczy o wiedzy astronomicznej.

Nie tylko obserwatorium

Odkrycia w Chankillo rzucają światło nie tylko na to, jak starożytni ludzie rozumieli mechanikę kosmosu, ale także na to, jak funkcjonowało ich społeczeństwo. W pobliżu obserwatorium naukowcy natrafili na duże naczynie ceremonialne w stylu Patazca, mierzące około metra wysokości. Naczynie to zdobiły gliniane figurki wojowników ukazanych w dynamicznych pozach bojowych. To naczynie znaleziono w strefie, do której dostęp był ograniczony.

Umiejscowienie naczynia w pobliżu obiektu astronomicznego silnie sugeruje, że elity społeczne były ściśle związane z ówczesnym życiem religijnym. Jednocześnie posiadały zaawansowaną wiedzę astronomiczną. Obecnie trwają prace konserwatorskie i renowacyjne na tym stanowisku archeologicznym. Celem jest przygotowanie kompleksu dla ruchu turystycznego w nadchodzących latach.

Źródła: Archaeology News, National Geographic Polska

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy i podróżniczy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie. Miłośnik niewielkich, lokalnych muzeów. Uwielbia długie trasy rowerowe, szczególnie te prowadzące wzdłuż rzek. Lubi poznawać nieznane zakamarki Niemiec, zarówno na dwóch kółkach, jak i w czasie górskiego trekkingu.