Przez trzydzieści lat korona Anglii przechodziła z rąk do rąk, a w kraju panował ogromny chaos. Wojna Dwóch Róż pochłonęła masę istnień, a mimo to nie przyniosła oczekiwanego rozstrzygnięcia. Skonfliktowani Lancasterowie i Yorkowie tylko stracili na tym konflikcie. Pod koniec walk, gdy wydawało się że wojna domowa powoli wygasa, pojawiła się trzecia strona sporu, która finalnie zyskała najwięcej.
Historia konfliktu między Dwiema Różami
Część historyków uważa, że wojna Dwóch Róż stanowiła kontynuację wojny stuletniej, która rozgorzała i toczyła się na terenie Francji pomiędzy Francją i Anglią. Po bitwie pod Castillon, teoretycznie kończącej trwający ponad 100 lat konflikt, sytuacja w Anglii stała się wyjątkowo niestabilna.
Kraj zmagał się z kryzysem gospodarczym, a na tronie zasiadał Henryk VI Lancaster – władca, który w historii Anglii zapisał się jako nieudolny. Ta sytuacja była wyjątkowo niekorzystna dla kraju, ale nie dla Yorków – rodu zapoczątkowanego przez Edmunda z Langley. Wszystko wskazywało na to, że władca umrze bezpotomnie, więc Yorkowie byli przekonani, że niebawem wstąpią na tron.
Przyczyny Wojny Dwóch Róż
Jakie wydarzenie należy wymienić jako przyczynę wybuchu konfliktu domowego? W tym miejscu trzeba wskazać na narodziny rzekomego syna Henryka VI. Rzekomego, bo liczne romanse Małgorzaty Andegaweńskiej były tajemnicą poliszynela.
Zanim narodził się następca tronu, Ryszard Plantagenet, trzeci książę Yorku, był pewny, że to właśnie jego ród przejmie koronę po śmierci Lancastera. Na tyle mocno tkwił w tym przekonaniu, że zaczął szykować swojego syna – Edwarda IV – na króla. Gdy w 1453 roku narodził się rzekomy potomek Henryka VI i Małgorzaty Andegaweńskiej, Yorkowie zaczęli sposobić się do wojny.
Jak przebiegała wojna domowa?
Zanim opiszemy przebieg najgłośniejszego konfliktu domowego w średniowiecznej Europie, najpierw wypada przybliżyć nieco postać Richarda Neville'a – hrabiego Warwick. Był jednym z najbogatszych, a przy tym także najbardziej wpływowych Anglików. Nie było tajemnicą, że ród, po którego stronie opowiada się Neville, dochodzi do władzy. Jeżeli hrabia miał w tym swój interes, zawsze udzielał wsparcia, także finansowego. W trakcie Wojny Dwóch Róż, aż do swojej śmierci to on w dużej mierze decydował o kształcie i losach konfliktu.
Wojna Yorków
W formującym się konflikcie początkowo na przychylność Neville'a mogli liczyć Yorkowie. Hrabia Wawrick został ich doradcą. Dzięki jego wsparciu, także militarnemu, mogli ruszyć do walki.
W 1455 roku Ryszard Plantagenet zebrał oddziały pod Londynem. 22 maja rozpętała się bitwa pod St Albans, 35 km na północ od stolicy. Jako pierwsza na polu walki stawiła się armia Lancasterów, licząca ok. 2000 żołnierzy. Yorkowie mieli wyraźną przewagę – do St Albans stawili się w sile ok. 3000 zbrojnych.
Początkowe negocjacje nie przyniosły rezultatu. Ryszard z Yorków odrzucił ofertę pokojowego rozwiązania konfliktu i zadecydował o przypuszczeniu ataku. Na czele Lancasterów stanął Edmund, książę Somerset, który poległ na polu bitwy. Wojska Yorków zdołały schwytać króla Henryka VI. Władca dostał się do niewoli i pod przymusem ogłosił Ryszarda lordem protektorem.
Chwilowy okres pozornego spokoju politycznego był zaledwie ciszą przed burzą, która miała nastać niebawem. Walki niebawem wznowiono. Ryszard Plantagenet poległ w 1460 roku, ale to nie rozwiązało problemu. Swoje pretensje do tronu zaczął przedstawiać jego syn, Edward IV. Hrabia Neville nie odmówił mu wsparcia. Przeciwnie, „twórca królów” był przekonany, że młody władca będzie w jego rękach marionetką, za pośrednictwem której będzie sprawował faktyczną władzę w królestwie. W 1961 roku Yorkowie zdołali obalić Lancasterów, a Edward IV został koronowany.
Wojna Lancasterów
Richard Neville szybko przekonał się, że Edward nie pozwoli sobą manipulować. Pod pretekstem nieotrzymania sprawiedliwego wynagrodzenia za pomoc w przejęciu tronu (co było kłamstwem, bo król przekazał mu dobra ziemskie i tytuły), odwrócił się od Yorków i przeszedł na stronę Lancasterów. Wkrótce nowy król został obalony, a Henryk VI powrócił na tron.
Edward nie zamierzał składać broni. Już w 1461 roku zdołał zmobilizować swoje oddziały i w bitwie pod Towton obrócił w perzynę siły Lancasterów. To starcie zapisało się w historii jako najkrwawsza bitwa w Wojnie Dwóch Róż. Na polu walki poległo ok. 30 tys. osób.
Przez kilka lat w kraju panował względny spokój. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1470 roku, kiedy Lancasterowie ponownie wyruszyli po swoje. W kwietniu 1471 roku pod Barnet poległ hrabia Neville. Yorkowie zatriumfowali też miesiąc później, w bitwie pod Tewkesbury.
Niebawem Henryk VI ponownie dostał się do niewoli, a wraz z nim jego żona Małgorzata. Na polu bitwy zginął jego domniemany syn, książę Edward. Wkrótce zginął też sam Henryk. Z rozkazu Edwarda IV, były król został stracony. Wydawało się, że pozycji Yorków nikt nie jest w stanie zagrozić, przynajmniej na razie.
Wojna Tudorów
Wbrew pozorom, śmierć Henryka VI nie zakończyła wojny domowej. Przez pewien czas sytuacja polityczna była dość stabilna, ale niebawem na placu boju miała pojawić się „trzecia róża”.
W 1483 roku zmarł Edward IV. Zgodnie z obowiązującym prawem, na tronie zasiadł jego syn, Edward V. Niebawem jednak okazało się, że ten przejął koronę nielegalnie, bo w chwili ślubu z jego matką, Elżbietą Woodville, Edward IV był już żonaty. Panowanie Edwarda V trwało zaledwie dwa miesiące. Obalił go jego stryj, Ryszard III. Młodszy brat Edwarda IV nie poprzestał na tym. Wkrótce kazał zamordować nieprawowitego monarchę, co nie przysporzyło mu popularności. Lud nie popierał nowego króla. Nie tylko poddani, bo odwrócili się od niego nawet służący mu żołnierze.
W kraju zapanował chaos, który wykorzystał Henryk Tudor, syn przyrodniego brata Henryka VI. 22 sierpnia 1485 roku jego armia pokonała skromne siły Ryszarda III w bitwie pod Bosworth, w której poległ sam władca.
Ile trwała Wojna Dwóch Róż?
Mimo że początkowo Wojna Dwóch Róż toczyła się wyłącznie między dwoma rodami feudalnymi – Yorków i Lancasterów – to należy podkreślić, że jej formalny koniec nie nastąpił 1471 roku, kiedy zginął Henryk VI, a 14 lat później. Domowy konflikt trwał zatem aż 30 lat.
Kto wygrał Wojnę Dwóch Róż?
Paradoksalnie, nie przyniósł rozstrzygnięcia dla żadnej z Dwóch Róż. Męscy potomkowie obu rodów zginęli w prowadzonych walkach. Jedynym zwycięzcą w 30-letnim starciu okazał się Henryk Tudor, który przystąpił do walki, gdy bitewny kurz zdawał się opadać.
Gdy Ryszard III zginął na polu walki, to on zasiadł na tronie, jako Henryk VII, i poślubił najstarszą córkę Edwarda IV, Elżbietę. To wydarzenie poniekąd pogodziło dwa zwaśnione rody, ale na tronie nie zasiadali już ani Lancasterowie, ani Yorkowie. Nowy władca odpierał wszystkich ewentualnych pretendentów do tronu, ale Wojna Dwóch Róż formalnie dobiegła końca. Rządy rodu Tudorów trwały do 1603 roku, kiedy bezpotomnie zmarła Elżbieta I, pośmiertnie nazwana Wielką.
Ciekawostki o Wojnie Dwóch Róż
Powyżej wymieniliśmy najważniejsze fakty na temat Wojny Dwóch Róż. Na koniec zamieszczamy kilka interesujących ciekawostek związanych z tym konfliktem i uczestniczących w nim osób.
- Serial „Gra o tron” był inspirowany wojną domową w Anglii. W słynnej produkcji nie brakuje nawiązań do Wojny Dwóch Róż.
- Historia średniowiecznej Anglii zainspirowała nie tylko twórców „Gry o tron”. O ile produkcja HBO przedstawia dzieje fikcyjnych postaci, a wydarzenia historyczne przeplata z elementami fantasy, to należy wspomnieć, że powstał jeszcze jeden serial przedstawiający konflikt Lancasterów i Yorków. Mowa o produkcji „Britain's Bloody Crown”. W przeciwieństwie do „Gry o tron”, serial znany w Polsce pod tytułem „Krew na koronie Anglii” w sposób wierny przedstawia historię walk między dwoma potężnymi rodami.
- Dla nikogo w Anglii nie było tajemnicą, że rzekomy syn Henryka VI, który miał być prawowitym następcom tronu, w praktyce nie jest jego potomkiem. O romansach Małgorzaty Andegaweńskiej mówiło się powszechnie, a w swoje ojcostwo nie uwierzył nawet sam władca, pomimo trapiącej go choroby umysłowej.
- Król Henryk VI najprawdopodobniej odziedziczył chorobę umysłową po swoim dziadku.
- Skąd wzięła się nazwa konfliktu? Geneza nazewnictwa nie jest skomplikowana – czerwona róża była herbem rodu Lancasterów, a biała Yorków.
- Po straceniu Henryka VI, jego ciało zostało wystawione na widok publiczny. Ogłoszono wówczas, że były władca „zmarł z melancholii”.
