Współczesny wygląd człowieka rozumnego to efekt wielu zmian ewolucyjnych i biologicznych. Chociaż nasz rodzaj kształtował się wiele milionów lat, najstarsze znane szczątki Homo sapiens mogą mieć zaledwie 315 tys. lat i pochodzą z Afryki. Wówczas Ziemię zamieszkiwały także inne hominidy, takie jak neandertalczycy, Homo naledi, denisowianie oraz Homo floresiensis. Co więcej, niemal pewne jest, że gatunki te krzyżowały się z ludźmi, co sprawiło, że odziedziczyliśmy niektóre ich geny.

Gen neandertalczyka, który wpływa na kształt nosa

Najnowsze badania zespołu naukowców z University College London (UCL) skupiały się na podobieństwach pomiędzy człowiekiem neandertalskim a Homo sapiens. Badacze odkryli, że niektórzy współcześni ludzie odziedziczyli po neandertalczykach materiał genetyczny, który wpływa na kształt nosa. Wyniki zostały opublikowane w najnowszym numerze czasopisma naukowego „Communications Biology”.

Badacze przeprowadzili analizę anatomiczną ok. 6000 osób z Europy, Ameryki Północnej, Łacińskiej i Południowej oraz Afryki, którzy pochodzili z różnych grup etnicznych. Następnie porównali wyniki z badaniami genetycznymi człowieka neandertalskiego. Okazało się, że jeden gen, który pochodzi od Homo neanderthalensis, odpowiada za anatomię naszych nosów. Chodzi o ATF3, który znany jest głównie z tego, że odpowiada za regenerację tkanki nerwowej.

Po raz pierwszy badano tak zróżnicowaną grupę ludzi

– W ciągu ostatnich 15 lat, odkąd genom neandertalczyka został zsekwencjonowany, byliśmy w stanie dowiedzieć się, że przodkowie człowieka rozumnego krzyżowali się z neandertalczykami, którzy przekazywali nam swój materiał genetyczny – dr Kaustubh Adhikari, współautor i koordynator najnowszych badań.


Naukowcy twierdzą, że gen ATF3 ma wpływ na wysokość nosa. Ten materiał genetyczny pochodzi od neandertalczyków / fot. Dr Kaustubh Adhikari, UCL

– Nasza analiza wykazała, że DNA odziedziczone po neandertalczykach wpływa na kształt twarzy Homo sapiens. To o oczywiście wpływało na dalszą ewolucję, ponieważ geny były przekazywane przez tysiące pokoleń – dodaje dr Adhikari. Naukowiec zwraca uwagę, że specyficzny kształt nosa mógł pomóc człowiekowi przystosować się do chłodniejszego klimatu w Europie, po tym, jak nasi praprzodkowie opuścili Afrykę.

Badacze zidentyfikowali w sumie 33 genomy, które związane były z kształtem ludzkiej twarzy. Porównali informacje genetyczne uczestników z fotografiami ich twarzy. W ten sposób chcieli zobaczyć, jak różne cechy twarzy były związane z obecnością różnych markerów genetycznych.

Materiał genetyczny neandertalczyków zapewniał naturalną przewagę

Na podstawie analizy porównawczej z materiałem genetycznym neandertalczyków stwierdzili, że gen ATF3 odpowiadał za zwiększenie wysokości nosa. Naukowcy podkreślają, że to właśnie ten gen dawał setki tysięcy lat temu naturalną przewagę w niektórych środowiskach. ATF3 najczęściej był identyfikowany wśród badanych należący do rdzennej ludności Ameryki Północnej. Był też często spotykany w Azji i Ameryce Łacińskiej. Co ciekawe, ten sam gen był prawie nieobecny wśród ludzi pochodzenia europejskiego.

– Większość badań genetycznych nad różnorodnością ludzi analizowała geny Europejczyków. Zróżnicowana próba uczestników w naszym badaniu poszerza zbiór danych, co pomaga nam lepiej zrozumieć genetykę wszystkich ludzi na Ziemi – mówi prof. Andres Ruiz-Linares, współautor odkrycia.

– Od dawna spekulowano, że kształt naszych nosów jest determinowany przez selekcję naturalną. Nosy biorą udział w regulowaniu temperatury i wilgotności powietrza, które wdychamy. Różne kształty nosów mogą być lepiej przystosowane do poszczególnych stref klimatycznych, w których żyli nas przodkowie – podkreśla dr Qing Li, główny autor badania.

Co ciekawe, ten sam zespół naukowców odkrył w 2021 roku, że Homo sapiens odziedziczyli również geny po innych hominidach, które mają wpływ na kształt twarzy. Badacze wykazali wówczas, że ludzie zawdzięczają swoje usta genom odziedziczonym po człowieku z Jaskini Denisowej.

Źródło: Communications Biology.