To jedna z najniezwyklejszych mumii, jakie kiedykolwiek znaleziono. Została odkryta w 1908 r., w czasie ekspedycji naukowej zorganizowanej pod auspicjami nowojorskiego Metropolitan Museum of Art. Wykopaliska prowadzono w El Bagawat w oazie Kharga.
El Bagawat jest znany jako jeden z najstarszych cmentarzy chrześcijańskich na świecie. Jednak w tym miejscu grzebano zmarłych jeszcze przed pojawieniem się chrześcijaństwa. W 1908 r. naukowcy zbadali 115 grobów. Aż w jednej trzeciej znaleźli szczątki dzieci. To pokazuje, jak trudne było życie w starożytnym Egipcie.
Inny dowód na to stanowi jedna ze znalezionych wówczas mumii. To szczątki młodej dziewczyny, mającej między 14 a 17 lat. Kiedy badano je na początku poprzedniego wieku, mumia – zgodnie z ówczesnymi standardami – została odwinięta z bandaży. Między jej nogami znaleziono wówczas płód i resztki łożyska. Z powstałych przed stuleciem notatek naukowców wynika, iż podejrzewali, że młoda Egipcjanka zmarła podczas porodu ok. 2 tys. lat temu.
Mumia z bliźniakami
Wraz z innymi znaleziskami z El Bagawat mumia trafiła do kolekcji muzealnej Nowego Jorku. Ponad sto lat przeleżała w zbiorach Smithsonian Museum. Dopiero w 2019 r. zainteresowała się nią archeolożka Francine Margolis. W ramach badań prowadzonych na potrzeby pracy magisterskiej Margolis przeskanowała mumię z pomocą tomografu. – Chciałam uzyskać wymiary miednicy – wspomina badaczka na łamach „Live Science”.
Wtedy na jaw wyszła niespodzianka. – Odkryliśmy drugi płód – wspomina naukowczyni. Jego istnienia nikt wcześniej nie podejrzewał. Położenie tego drugiego płodu było zagadkowe. Został znaleziony… w klatce piersiowej mumii.
– Kiedy zobaczyliśmy drugi płód, wiedzieliśmy, że to znalezisko unikatowe i pierwsze dla starożytnej archeologii egipskiej – opowiada Margolis.
Śmierć w oazie Kharga
W 2023 r. Margolis wraz z Davidem Huntem, antropologiem z Uniwersytetu Jerzego Waszyngtona, ponownie przebadali tajemniczą mumię. Tym razem zrobili jej zdjęcia rentgenowskie. Porównali je z fotografiami z 1908 roku. Wyniki analiz opublikowali pod koniec zeszłego roku w czasopiśmie „International Journal of Osteoarchaeology”.
Tak jak wcześniej podejrzewali, młoda Egipcjanka zmarła podczas porodu. Główka pierwszego dziecka utkwiła w jej kanale rodnym, prawdopodobnie na skutek nieprawidłowego ułożenia płodu. Kobieta była drobna. Miała tylko 152 cm wzrostu i ważyła między 45 a 55 kg. Niski wzrost i waga, a do tego młody wiek również mogły przyczynić się do nieudanego porodu, który doprowadził do jej śmierci.
Zagadka mumii
Niestety trudno powiedzieć coś więcej o zdrowiu starożytnej Egipcjanki. Mumia nie ma bowiem głowy. Co prawda widać ją na jednym ze starych zdjęć, jednak nie trafiła do kolekcji amerykańskiej. Jak przypuszcza Margolis, mogła zostać ponownie zakopana, ukradziona albo znalazła się w lokalnym muzeum.
– Gdybyśmy mieli głowę, badania włosów i zębów mogłyby dostarczyć informacji o jej diecie i stresie metabolicznym, jakiego ta kobieta doświadczała w ciągu życia – mówi Margolis.
Nie jest pewne, w jaki sposób drugi płód znalazł się w klatce piersiowej mumii. Naukowcy podejrzewają, że w czasie balsamowania zwłok przepona i inne tkanki uległy rozpuszczeniu. Płód mógł przesunąć się wówczas w górę.
Wnętrza mumii zaskoczyły naukowców / Margolis and Hunt, 2023
Czary przeciw bliźniakom
– To badanie matki i jej dzieci ponownie potwierdza, jak niebezpieczna była ciąża i poród w tamtym okresie – piszą badacze w swojej pracy. I dodają: „Poród w starożytnym Egipcie był uważany za wydarzenie religijne, a nie medyczne. Podczas gdy medycyna starożytnego Egiptu jest dobrze udokumentowana, ciąża nie”.
Istnieją dowody wskazujące, że w starożytnym Egipcie ciąża bliźniacza wcale nie była pożądana. Jak wspominają Margolis i Hunt, w papirusie znanym jako Oracular Amuletic Decree znajduje się czar, który ma chronić matkę przed urodzeniem bliźniaków.
Źródła: Live Science, Business Insider, International Journal of Osteoarchaeology
