Gdzie występują i jak powstają sawanny?
Co to jest sawanna? Najkrócej rzecz ujmując, jest to formacja trawiasta, występująca na Ziemi w strefie między zwrotnikami Raka i Koziorożca. Sawanny występują w klimacie gorącym i suchym, gdzie wysokim temperaturom towarzyszą naprzemiennie okresy deszczowe.
Sawanny występują nie tylko w Afryce, gdzie obejmują istotną część kontynentu (pokrywają ok. 40-45% całej Afryki). Formacje te znajdują się także na innych kontynentach, tzn. w:
- Ameryce Południowej (zwłaszcza w dorzeczu Orinoko),
- Azji (występują na Półwyspach Indyjskim i Indochińskim oraz na Cejlonie),
- Australii (występują głównie w północnej i centralnej części kontynentu).
Sawanny powstały wskutek określonych warunków klimatycznych, panujących na danym obszarze. Powstawaniu sawann sprzyjają między innymi:
- niewielkie ilości opadów,
- okresowe zalania przez rzekę,
- działalność człowieka: zwłaszcza wypalanie lasów i roślin,
- wysokie temperatury.
Takie warunki klimatyczne (lub działalność człowieka) są korzystne dla rozwoju określonych formacji trawiastych, z niewielką ilością drzew i krzewów, czyli właśnie sawann.
Cechy sawanny
Cechą charakterystyczną sawann są dwie pory - deszczowa i sucha - występujące na tym obszarze w ciągu roku. W okresie suchym panuje bezchmurna pogoda, a temperatury są bardzo wysokie. Niekiedy dochodzi do pożarów.
Okres deszczowy charakteryzuje się z kolei dużą ilością opadów i nieco niższą temperaturą. Wówczas na tych obszarach mogą pojawić się nawet okresowe jeziora.
Okres suchy na sawannie może trwać od 3-4 do nawet 9 miesięcy w ciągu roku. W tym okresie nie występują opady lub są one znikome. Średnie temperatury przekraczają 30 stopni Celsjusza, a niekiedy sięgają nawet do +50 stopni.
Klimat sawanny sprawia, że tylko określone gatunki zwierząt i roślin - rzadko spotykane na innych obszarach - są w stanie tutaj przetrwać.
Sawanna: zwierzęta
Na sawannach można spotkać wiele gatunków zwierząt. Spora część z nich preferuje życie w stadach, co ułatwia im znalezienie pokarmu i przetrwanie.
Najbardziej znane gatunki zwierząt, zamieszkujących sawanny, to z pewnością:
- zebry: ssaki z rodziny koniowatych, występują głównie na obszarze południowo-wschodniej Afryki. Charakterystyczne dla zebr są białe paski na czarnej sierści. Ich głównym pokarmem są trawy,
- lwy: ssaki z rodziny kotowatych, zamieszkują różne kontynenty, w tym większą część Afryki. Jest zwierzęciem mięsożernym,
- gepardy: ssaki z rodziny kotowatych, uważane za najszybsze zwierzęta lądowe (w biegu mogą osiągnąć nawet 90 km/h). Należą do zwierząt drapieżnych,
- strusie: nielotne ptaki, zamieszkujące na sawannach, należą do największych z żyjących obecnie ptaków. Są zwierzętami stadnymi, odżywiającymi się pokarmem mieszanym,
- słonie: ssaki, największe współcześnie żyjące zwierzęta lądowe. Ich masa sięga niekiedy nawet 7 ton. Słonie żyją w grupach i są roślinożerne - preferują trawy, liście i owoce,
- bawoły: ssaki wołowate, żyjące w stadach i odżywiające się pokarmem roślinnym,
- antylopy: ssaki wołowate, zamieszkujące Afrykę i Azję. Najczęściej żyją w stadach, ich pokarmem są trawy,
- emu: nielotne ptaki z rodziny kazuarowatych, zamieszkujące Australię. Obok strusi uchodzą za największe obecnie żyjące ptaki na Ziemi. Żywią się owocami, owadami, trawami i nasionami,
- gazele: ssaki kopytne, zamieszkujące Afrykę i Azję. Są zwierzętami stadnymi, odżywiają się pokarmem roślinnym,
- hieny: ssaki drapieżne, żyjące w stadach, zamieszkują głównie Afrykę i Azję.
Ponadto na sawannach żyją oczywiście różne owady (mrówki, termity), gady (jaszczurki, węże) czy stada małp, przystosowane do życia w warunkach obszaru międzyzwrotnikowego.