Gdzie występują i jak powstają sawanny?

Co to jest sawanna? Najkrócej rzecz ujmując, jest to formacja trawiasta, występująca na Ziemi w strefie między zwrotnikami Raka i Koziorożca. Sawanny występują w klimacie gorącym i suchym, gdzie wysokim temperaturom towarzyszą naprzemiennie okresy deszczowe.

Sawanny występują nie tylko w Afryce, gdzie obejmują istotną część kontynentu (pokrywają ok. 40-45% całej Afryki). Formacje te znajdują się także na innych kontynentach, tzn. w:

  • Ameryce Południowej (zwłaszcza w dorzeczu Orinoko),
  • Azji (występują na Półwyspach Indyjskim i Indochińskim oraz na Cejlonie),
  • Australii (występują głównie w północnej i centralnej części kontynentu).

Sawanny powstały wskutek określonych warunków klimatycznych, panujących na danym obszarze. Powstawaniu sawann sprzyjają między innymi:

  • niewielkie ilości opadów,
  • okresowe zalania przez rzekę,
  • działalność człowieka: zwłaszcza wypalanie lasów i roślin,
  • wysokie temperatury.

Takie warunki klimatyczne (lub działalność człowieka) są korzystne dla rozwoju określonych formacji trawiastych, z niewielką ilością drzew i krzewów, czyli właśnie sawann.

Cechy sawanny

Cechą charakterystyczną sawann są dwie pory - deszczowa i sucha - występujące na tym obszarze w ciągu roku. W okresie suchym panuje bezchmurna pogoda, a temperatury są bardzo wysokie. Niekiedy dochodzi do pożarów.

Okres deszczowy charakteryzuje się z kolei dużą ilością opadów i nieco niższą temperaturą. Wówczas na tych obszarach mogą pojawić się nawet okresowe jeziora.

Okres suchy na sawannie może trwać od 3-4 do nawet 9 miesięcy w ciągu roku. W tym okresie nie występują opady lub są one znikome. Średnie temperatury przekraczają 30 stopni Celsjusza, a niekiedy sięgają nawet do +50 stopni.

Klimat sawanny sprawia, że tylko określone gatunki zwierząt i roślin - rzadko spotykane na innych obszarach  - są w stanie tutaj przetrwać.

Sawanna: zwierzęta

Na sawannach można spotkać wiele gatunków zwierząt. Spora część z nich preferuje życie w stadach, co ułatwia im znalezienie pokarmu i przetrwanie.

Najbardziej znane gatunki zwierząt, zamieszkujących sawanny, to z pewnością:

  • zebry: ssaki z rodziny koniowatych, występują głównie na obszarze południowo-wschodniej Afryki. Charakterystyczne dla zebr są białe paski na czarnej sierści. Ich głównym pokarmem są trawy,
  • lwy: ssaki z rodziny kotowatych, zamieszkują różne kontynenty, w tym większą część Afryki. Jest zwierzęciem mięsożernym,
  • gepardy: ssaki z rodziny kotowatych, uważane za najszybsze zwierzęta lądowe (w biegu mogą osiągnąć nawet 90 km/h). Należą do zwierząt drapieżnych,
  • strusie: nielotne ptaki, zamieszkujące na sawannach, należą do największych z żyjących obecnie ptaków. Są zwierzętami stadnymi, odżywiającymi się pokarmem mieszanym,
  • słonie: ssaki, największe współcześnie żyjące zwierzęta lądowe. Ich masa sięga niekiedy nawet 7 ton. Słonie żyją w grupach i są roślinożerne - preferują trawy, liście i owoce,
  • bawoły: ssaki wołowate, żyjące w stadach i odżywiające się pokarmem roślinnym,
  • antylopy: ssaki wołowate, zamieszkujące Afrykę i Azję. Najczęściej żyją w stadach, ich pokarmem są trawy,
  • emu: nielotne ptaki z rodziny kazuarowatych, zamieszkujące Australię. Obok strusi uchodzą za największe obecnie żyjące ptaki na Ziemi. Żywią się owocami, owadami, trawami i nasionami,
  • gazele: ssaki kopytne, zamieszkujące Afrykę i Azję. Są zwierzętami stadnymi, odżywiają się pokarmem roślinnym,
  • hieny: ssaki drapieżne, żyjące w stadach, zamieszkują głównie Afrykę i Azję.

Ponadto na sawannach żyją oczywiście różne owady (mrówki, termity), gady (jaszczurki, węże) czy stada małp, przystosowane do życia w warunkach obszaru międzyzwrotnikowego.