Pająki to zwierzęta bezkręgowe, które budzą mieszane odczucia. Trochę się ich brzydzimy i boimy. Niektórzy z nas cierpią nawet na arachnofobię, czyli lęk przed pająkami. Z drugiej strony, podziwiamy ich umiejętności – stąd wzięła się choćby postać Spider-Mana. Jesteśmy im też wdzięczni za to, że zjadają uciążliwe dla nas muchy i komary.
Są jednak gatunki, które budzą uzasadniony lęk. To najbardziej jadowite pająki na świecie. Poniżej opisujemy kilka z nich.
Najgroźniejszy pająk na świecie
O miano najgroźniejszego pająka świata rywalizuje kilka gatunków. Wiele takich stworzeń zamieszkuje Australię. Tamtejsze władze traktują zagrożenie poważnie i dbają o edukację mieszkańców.
Czasem prowadzi to do dziwnych zdarzeń. W 2022 r. australijski rząd zakazał emisji jednego z odcinków popularnej bajki „Świnka Peppa”. Chodziło odcinek „Pan Kościste Nóżki” („Mister Skinnylegs”). Jednym z jego bohaterów jest sympatyczny pająk. Z początku Peppa strasznie się go boi. Z czasem jednak zaprzyjaźnia się z nim i nadaje mu imię Pan Kościste Nóżki. Władze Australii uznały, że taki przekaz – pająki są nieszkodliwe i miłe – jest niewskazany dla dzieci.
Atraks
Australijskie pajęczaki faktycznie nie są tak miłe, jak Pan Kościste Nóżki. Sydney zostało wybudowane w samym sercu terytorium pająków uważanych za najbardziej jadowite na świecie. Mają kilka nazw: atraks, podkopnik, ptasznik australijski. Po łacinie – Atrax robustus.
Mają brunatnoczarne ubarwienie, są piękne, ale i zabójcze. Zabiły co najmniej 26 osób. Pod koniec lat 70. XX wieku odkryto antidotum na jad tych pająków. Od tej pory atraksy nie zabijają, ale nadal stanowią zagrożenie. Pająki te mają ostre szczękoczułki zdolne przebić ludzki paznokieć.
Mieszkańcy Sydney nauczyli się z nimi żyć. Znają ich zwyczaje godowe i wiedzą, że od listopada do stycznia podczas wilgotnej pogody trzeba bardziej uważać. Wtedy samce atraksów mogą wychodzić ze swych tuneli, tkanych pod ziemią wśród kamieni czy drewnianych kłód.
Wałęsak brazylijski
Pająki te żyją w tropikalnych regionach Ameryki Środkowej i Południowej. Wałęsaki brazylijskie (Phoneutria fera) są uważane za jedne z najbardziej jadowitych pająków na świecie, zaraz po atraksach. W 2007 r. trafiły do Księgi Rekordów Guinnessa.
Ich ukąszenie może powodować silny ból, paraliż, a nawet śmierć. Oficjalnie odnotowano kilka przypadków śmiertelnych. Dostępne jest antidotum na jad wałęsaków.
Latrodectus hasselti
Można go spotkać w całej Australii. Jest bliskim krewnym czarnej wdowy. Łatwo go rozpoznać po jaskrawoczerwonym pasku na grzbiecie. Jad tego pająka zawiera latrotoksynę. To silna neurotoksyna, która może powodować silny ból, nudności i wymioty.
Ukąszenie może być groźne dla życia. Dotyczy to tylko ataków samic Latrodectus hasselti. Pająki te często osiedlają się w domach. Ukąszenia zdarzają się też w czasie ręcznego zbioru siana lub zboża. Od czasu opracowania antidotum w 1956 r. nie odnotowano przypadków śmiertelnych.
Czarna wdowa
Czarna wdowa / fot. JOEL SARTORE, NATIONAL GEOGRAPHIC PHOTO ARK
Jej łacińska nazwa to Latrodectus mactans. Występuje na całym świecie, w tym w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Łatwo ją rozpoznać po charakterystycznym, błyszczącym czarnym korpusie i czerwonych plamkach w kształcie klepsydry. Pająki te lubią żyć blisko ludzi.
Samica czarnej wdowy jest szczególnie niebezpieczna. Jej ukąszenie może powodować ból, nudności oraz wyjątkowo dokuczliwe skurcze mięśni, trwające nawet do 48 godzin. W rzadkich przypadkach jad czarnej wdowy może doprowadzić do paraliżu lub śmierci.
Czarna wdowa stała się symbolem zabójczyni w literaturze i filmie. Taki pseudonim nosi m.in. jedna z superbohaterek Marvela, Natalia Romanova.
Pustelnik brunatny
Występuje w południowych i środkowych Stanach Zjednoczonych. Łatwo go rozpoznać po jasnobrązowym ciele i wyraźnych znakach w kształcie skrzypiec. Jad pustelnika brunatnego (Loxosceles reclusa) może powodować rozległą martwicę tkanek, a w niektórych przypadkach nawet śmierć.
Najgroźniejszy pająk w Polsce
W naszym kraju nie występują tak groźne pająki, jak w USA czy Australii. Najgorszą opinią w Polsce cieszy się sieciarz jaskiniowy (Meta menardi). To jeden z kilku gatunków polskich pająków, których jad może powodować ból i opuchliznę.
Ukąszenie sieciarza jaskiniowego jest porównywalne z użądleniem przez osę. Nie jest jednak groźne dorosłego, zdrowego człowieka. Inne boleśnie gryzące pająki występujące w Polsce to:
- topik (Argyroneta aquatica),
- kolczak zbrojny (Cheiracanthium punctorium),
- tarantula ukraińska (Lycosa singoriensis),
- bagnik przybrzeżny (Dolomedes fimbriatus).
Ukąszenie pająka – co zrobić?
Większość ukąszeń pająków wywołuje tylko miejscowy ból, obrzęk i zaczerwienienie skóry. W takiej sytuacji wystarcza standardowe postępowanie:
- przemycie ukąszenia czystą wodą,
- dezynfekcja,
- zimny okład,
- żel na ukąszenia o działaniu przeciwuczuleniowym.
Jeśli czujemy się źle, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Dotyczy to zwłaszcza osób z uczuleniami np. na jad owadów.
Największy pająk na świecie
Chyba każdy, kto oglądał „Władcę Pierścieni” zastanawiał się, czy możliwe byłoby istnienie pajęczycy Szeloby. Fani Tolkiena oszacowali, że miała ona ponad 1,5 metra wzrostu! Jeszcze większy mógłby być Aragog z „Harry’ego Pottera”.
Wyobraźnia pisarzy przerosła jednak możliwości ziemskiej przyrody. Największe znane nauce pajęczaki z rodziny Megaranea mogły rozmiarami przypominać sporego psa – rozstaw ich nóg sięgał pół metra. Stworzenia te zamieszkiwały naszą planetę w okresie karbonu, około 300 mln lat temu. I nawet gdyby udało się je przenieść we współczesne czasy, natychmiast by się udusiły.
Megaranea i inne gigantyczne stawonogi – takie jak ważka Meganeura o rozpiętości skrzydeł sięgającej 75 cm i tułowiu trzycentymetrowej grubości – oddychały bowiem powietrzem zawierającym 35 proc. tlenu.
Ptasznik goliat występuje w tropikalnych lasach deszczowych Brazylii, Wenezueli, Surinamu i Gujany Francuskiej. To największy pająk świata współczesnego. Młode osobniki charakteryzują się szarym ubarwieniem, dorosłe – brązowym o różnych odcieniach. Całkowita długość tego ptasznika może przekraczać 30 cm.
Źródła: archiwum NG, Wirtualne Media, WSSE
Szukasz więcej fascynujących informacji na temat świata roślin i zwierząt, odkryć archeologicznych i nieskończonego Wszechświata? Zaprenumeruj magazyn „National Geographic Polska". Najnowszą ofertę znajdziesz na tej stronie.
