Marmury Elgina to starożytne rzeźby, które niegdyś zdobiły budynek greckiego Partenonu. Świątynia poświęcona Atenie Partenos na akropolu ateńskim została wzniesiona w połowie V w. p.n.e. i była niegdyś jednym z najbardziej majestatycznych budowli stolicy Grecji. Zbudowano ją z białego marmuru pentelickiego w zgodzie z porządkiem doryckim. Była uważana za najdoskonalszy przykład tego stylu.

Nieznane ślady na marmurach Elgina

Rzeźby od 1801 roku znajdują się w Muzeum Brytyjskim w Londynie. Zostały wywiezione, a właściwie wykradzione z Grecji przez lorda Elgina, któremu zawdzięczają nazwę. Anglik, pomimo oficjalnej zgody od imperium osmańskiego na swoje prace (tworzynie rysunków i odlewów gipsowych starożytnych rzeźb), miał problemy z dostępem do Akropolu.

Wzgórze to pełniło wówczas funkcję tureckiej twierdzy. W końcu Brytyjczyk postanowił zabrać poszczególne fragmenty greckich zabytków i płaskorzeźb i wywieźć je do Wielkiej Brytanii. Zabytków nigdy nie zwrócił, a prace Elgina przyczyniły się do zniszczenia Partenonu.

Najnowsze badania rzucają nowe światło na partenońskie rzeźby. Naukowcy przekonują, że zabytki te nie zawsze były tak blade i szare. Uczeni odkryli dowody na to, że w przeszłości obiekty te były malowane żywymi kolorami oraz zdobiły je wyrafinowane wzory. Jak to się zatem stało, że wszystko niemalże zniknęło do czasów współczesnych?

Wzory i kolory na starożytnych zabytkach

Badania wykazały, że starożytni rzeźbiarze wykańczali powierzchnie określonymi tkaninami (np. skórą, wełną, lnem), które następnie były wzmacniane poprzez zastosowanie koloru, m.in. fioletowego barwnika i błękitu egipskiego (popularny w starożytności pigment). Ten ostatni był szeroko stosowany do malowania skomplikowanych wzorów figuratywnych na rzeźbionych tkaninach.

Badacze opisali swoje odkrycie w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Antiquity”. – Odkrycia zachęcają do ponownego rozważenia wyglądu Partenonu sprzed 2500 lat – czytamy.

– Rzeźby Partenonu w Muzeum Brytyjskim są uważane za jedno z najwspanialszych dzieł sztuki starożytnej i od wieków są badane przez różnych badaczy. Mimo to nigdy nie znaleziono żadnych śladów koloru. Niewiele wiadomo na temat sposobu pierwotnego stworzenia tych dzieł – stwierdził Giovanni Verri, główny autor badania i konserwator zabytków w Art Institute of Chicago.

– Brak wiedzy wynika z kilku czynników. Farba rzadko zachowuje się w dowodach archeologicznych. Dlatego powszechne stało się myślenie o starożytnej rzeźbie jako o niemalowanym zabytku. Nadgorliwe procedury czyszczenia i konserwacji, które miały na celu przywrócenie „oryginalnej” bieli marmuru, również w przeszłości przyczyniały się do utraty resztek zachowanej farby. W rezultacie na rzeźbach zazwyczaj przetrwały jedynie mikroskopijne ślady oryginalnego barwnika – twierdzą autorzy badania.

Badanie rzuca nowe światło na antyczne rzeźbiarstwo

Naukowcy zbadali marmury Elgina z wykorzystaniem obrazowania luminescencyjnego. Dzięki tej technice ślady pierwiastków chemicznych mogą zostać wykryte. W ten sposób zespołowi udało się odkryć nieznane wcześniej wzory, które znajdowały się na powierzchni rzeźb. To m.in. motywy kwiatowe i sceny figuratywne.

Spośród wszystkich 17 rzeźb, które znajdują się w Londynie, aż na 11 odkryto ślady farby. Naukowcy twierdzą, że wzory pokrywały wyrzeźbione bóstwa i mityczne stworzenia, a kolory miały nadawać zupełnie inną rangę poszczególnym postaciom.

Egipski błękit był bardzo ceniony. Był to rzadki barwnik i zarezerwowany był głównie dla rodziny królewskiej, a także bogów i bogiń. – Prawdopodobnie te barwy były równie ważne, jak cała rzeźba. To było to, co widział widz – napisali autorzy.

– Badanie dostarcza kolejnych dowodów na to, że kolorowe dekoracje były powszechne w sztuce starożytnej Grecji – powiedział w rozmowie z CNN Michael Cosmopoulos, profesor archeologii i ekspert od starożytnej Grecji na Uniwersytecie Missouri. – To wielkie odkrycie, ponieważ podważa tradycyjny pogląd, że sztuka klasyczna to po prostu zwykły biały marmur, i pokazuje, jak ważny był kolor dla starożytnych greckich artystów – podsumowuje.

Źródło: Antiquity.