Bolesław II Śmiały był synem księcia Kazimierza Odnowiciela, który władał Polską w latach 1034–1058. Jego matką była Dobroniega – ruska księżniczka z dynastii Rurykowiczów.
Za jego czasów w Europie trwał konflikt między papieżem Grzegorzem VII i cesarzem Henrykiem IV. Dzięki temu, że stanął po stronie Stolicy Apostolskiej, mógł koronować się na króla Polski. Stało się to w roku 1076.
Polityka Bolesława Śmiałego
Bolesław aktywnie uczestniczył w europejskiej polityce. Angażował się też w działania militarne. Zgodnie z polityką swojego ojca, starał się wzmacniać kraj wewnętrznie i budować pozycję Polski w środkowej Europie.
Wspierał Kościół. Odnowił arcybiskupstwo w Gnieźnie, gdzie rozpoczął odbudowę znajdującej się tam archikatedry. Utworzył też nowe biskupstwo w Płocku. Wspierał opactwo benedyktyńskie.
Sporo energii spożytkował na działania zagraniczne. Ingerował w walkę o tron węgierski. Poparł kandydaturę Beli, co wciągnęło go w konflikt z Niemcami, którzy optowali za Salomonem.
Bolesław Śmiały w cyklu Wizerunki książąt i królów polskich Ksawerego Pillatiego z 1888 / Rys.domena publiczna/Wikimedia Commons
Mniej więcej w tym samym czasie walczył z Czechami, bo odmówił płacenia trybutu za Śląsk. Jednocześnie przyjął księcia Jaromira, który był przeciwnikiem panującego w Czechach Wratysława. Wojnę zakończyło porozumienie. Wratysław ożenił się z siostrą Bolesława, Świętosławą.
Działał też na wschodzie. Wyprawił się na Ruś w 1069 roku. Wówczas zajął Kijów i osadził na tronie Izjasława, ale przy okazji brał stamtąd cenne łupy. Wojska Bolesława stacjonujące na Rusi nie wzbudzały jednak entuzjazmu wśród miejscowej ludności.
Na oczach poddanych Izjasława Bolesław wytargał nowemu władcy brodę, co nie przysporzyło mu sympatii. Szczodry zarządził odwrót. Niejako przy okazji, w czasie powrotu, przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie.
Z czego zasłynął Bolesław Szczodry?
Bolesław Śmiały znany jest z następujących dokonań:
- prowadził aktywną politykę zagraniczną;
- bywa określany jako jeden z najbardziej utalentowanych władców z dynastii Piastów;
- stracił biskupa krakowskiego Stanisława, bo spiskował przeciwko niemu wraz z możnymi;
- był ponoć porywczy i pyszny, ale jednocześnie pełen energii. „Gniew jego nie znał hamulca, a pycha granic” – pisał Paweł Jasienica. Był władcą mężnym i utalentowanym;
- wspierał organizację kleru w Polsce;
- odzyskał dla Polski Grody Czerwieńskie, utracił Pomorze Gdańskie. W czasie wyprawy wielu ciężkozbrojnych rycerzy potonęło w jednej z rzek;
- ze względu na bunt, musiał uciekać z kraju;
- insygnia koronacyjne Bolesława trafiły na Wawel. Przeleżały tam aż do końca XIII wieku, kiedy nastąpiła kolejna koronacja – Przemysła II.
Bolesław Śmiały i pochodzenie jego przydomku
Z epoki, w której żył król pochodzi tylko przydomek Szczodry (łac. Largus). Takiego używał kronikarz Gall Anonim. Natomiast innych określeń, takich jak „śmiały” (łac. audax), „wojowniczy” (łac. bellicosus) czy „dziki” (łac. efferus) używał jako przymiotników.
Dlatego w literaturze fachowej używa się określenia Bolesław II Szczodry.
Dlaczego Bolesław Śmiały musiał uciekać z kraju?
Władca ciągle angażował się w wojny. Koronacja przyczyniła się do wzmocnienia jego władzy, co mogło spotkać się z niezadowoleniem możnowładztwa. Zawiązał się przeciwko niemu spisek i w konsekwencji w 1079 roku w bunt. Włączył się te działania biskup krakowski Stanisław.
Bolesław postanowił dać przykład buntownikom. Pojmał biskupa i ukarał go w typowy dla epoki sposób – poćwiartowaniem. Reakcja była jednak inna niż ta której spodziewał się król. Rozsierdziło to buntowników jeszcze bardziej. Co prawda tak straszliwa kara była powszechna w średniowieczu, jednak fakt, że poddano jej osobę tak wysokiego statusu, był szokujący. Bolesław musiał uciekać z kraju.
Cztery sceny z życia biskupa Stanisława. XIV-wieczny obraz / Fot. Farkasven/CC BY-SA 4.0 DEED/Wikimedia Commons
Wraz z żoną i synem Mieszkiem salwował się ucieczką do zaprzyjaźnionych Węgier. Serdecznie przyjął go Władysław węgierski, który znajduje się wśród świętych Kościoła katolickiego. Znów jednak Bolesław popełnił faux pas. Gdy Władysław witał go u siebie, Bolesław nie zsiadł z konia, co spotkało się z dezaprobatą dworu węgierskiego. Sam władca nie wyciągnął jednak żadnych konsekwencji. Tymczasem buntownicy wysunęli do władzy młodszego brata króla, księcia Władysława Hermana.
Syn Szczodrego, Mieszko, miał dobre relacje ze swoim stryjem, Władysławem Hermanem. Dzięki niemu ożenił się nawet z nieznaną z imienia księżniczką ruską, być może Katarzyną Wsiewołodowną. Jednak Mieszko po kilku latach został otruty i zmarł. Zapewne część możnych obawiała się zemsty za wygnanie ojca z kraju.
Gdzie jest pochowany Bolesław Śmiały?
Nie wiemy, kiedy dokładnie zmarł Bolesław. Prawdopodobnie było to 2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082 r. Według Galla Anonima król zmarł na Węgrzech. Tam miał też spocząć – w Ossiach w Karyntii (Austria). W 2003 roku uroczyście odsłonięto jego domniemany grobowiec po gruntownej renowacji.
Część uczonych przyjmuje, że miejscem ostatniego spoczynku króla jest klasztor w Tyńcu w Małopolsce. Z kolei według późnośredniowiecznych legend jego grób miał się znajdował w Wilten koło Innsbrucku.
Źródła:
