Bolesław Chrobry urodził się w 966 lub 967 roku jako syn władcy Polski z dynastii Piastów – Mieszka I – i czeskiej księżniczki Dobrawy. Matka Bolesława zmarła jednak zaledwie 10 lat po jego narodzinach, a ojciec w 979 lub 980 roku ożenił się ponownie. Oda Dytrykówna dała Mieszkowi troje nowych dzieci, a przyszłemu królowi – trzech potencjalnych konkurentów w walce o władzę.
Jak Bolesław Chrobry doszedł do władzy?
Mieszko I zmarł w 992 roku. Macocha Bolesława Chrobrego miała swój plan, aby panowanie w Polsce objął jeden z jej synów. Prawdopodobnie w 991 roku zainspirowała swojego męża do sporządzenia dokumentu Dagome iudex, który miał poddać państwo pod opiekę Stolicy Apostolskiej.
Nie wiadomo dokładnie, jaka była treść pisma, ponieważ oryginał nie zachował się do naszych czasów. Jedna z teorii głosi natomiast, że był to sprytny plan Ody, który zakładał, że dzięki incipitowi sukcesja przypadnie jednemu z jej dwóch synów: Lambertowi lub Mieszkowi. Realną władzę pełniłaby Dytrykówna jako regentka, ponieważ obydwaj byli jeszcze małoletni.
Bolesław Chrobry miał już wówczas wprawę we władaniu i dworskich intrygach. W Krakowie sprawował władzę w imieniu Bolesława II Czeskiego. Postanowił wyprzedzić macochę o co najmniej jeden krok. Od razu po śmierci ojca przybył do Gniezna i wygnał Odę wraz z jej synami z kraju. Uważa się, że nakazał również oślepienie (sprzyjających kobiecie) starych doradców Mieszka I.
Nawet cesarz Otton III, który objął władzę w 995 roku, nie stanął po stronie Ody. Niemiecki monarcha – chociaż miał wówczas zaledwie 15 lat – myślał bardzo pragmatycznie. Uznał bowiem, że cenniejszy będzie dla niego ambitny i charyzmatyczny Bolesław niż wdowa z synami kłócącymi się o sukcesję.
Bolesław Chrobry przyczynił się do chrystianizacji Polski
Bolesławowi zależało jednak na niezależności Polski od Świętego Cesarstwa Rzymskiego (powstałego w 962 roku wraz z koronacją Ottona I), a także na kontynuacji polityki ekspansji swoich poprzedników z dynastii Piastów. Władca chciał stworzyć potężne imperium na rozległych terenach słowiańskich. Jednym z problemów zjednoczenia państwa był podział kościoła na trzy biskupstwa: w Poznaniu, na Śląsku oraz w Ołomuńcu dla ziemi krakowskiej.
W 999 roku papież Sylwester II, który wspierał chrystianizację młodych państw, zgodził się na utworzenie w Polsce arcybiskupstwa w Gnieźnie. To właśnie słynny zjazd gnieźnieński w 1000 roku był przypieczętowaniem tego ważnego dla przyszłości kraju wydarzenia. Do Gniezna przybył sam Otton III wraz z dostojnikami świeckimi i ważnymi duchownymi. Na mocy postanowień zawartych w Gnieźnie, Bolesław uzyskał prawo do decydowania o kandydatach na biskupów. A był to przywilej iście królewski.
Niektórzy historycy uważają, że to właśnie Bolesław Chrobry zrobił znacznie więcej dla chrystianizacji Polski niż jego ojciec przyjmując chrzest. Co więcej, istnieje nawet teoria, która zakłada, że Mieszko I wcale go nie przyjął. Francuski kronikarz Adémar z Chabannes napisał, że chrześcijaństwo zaprowadził w naszym kraju święty Wojciech i to ten biskup ochrzcił Bolesława Chrobrego.
Bolesław Chrobry wykupił ciało św. Wojciecha
Ten sam Wojciech, który musiał uciekać po rzezi jego rodu Sławnikowiców, dokonanej przez księcia Czech Bolesława. Duchowny miał spotkać się z Chrobrym. Po konsultacji z polskim władcą udał się do Gdańska, z którego przedostał się w okolice Elbląga. Tam rozpoczął swoją misję ewangelizacyjną, która skończyła się tragicznie. Misjonarz został zabity przez lokalną, niechrześcijańska i przywiązaną do swoich wierzeń ludność.
Bolesław Chrobry postanowił wykupić ciało męczennika i przetransportować je do Gniezna. Ponieważ Otton III przyjaźnił się z Wojciechem, odwiedzenie jego grobu było oficjalnym powodem przybycia monarchy do polskiego miasta. W ten sposób książę Bolesław zyskał opinię bogobojnego i gorliwego obrońcy Chrystusa.
Największym marzeniem i ambicją Bolesława Chrobrego była korona Polski. Po wielkich sukcesach w umacnianiu nowej wiary wydawało się, że wszystko jest na dobrej drodze. Tym bardziej, że syn Mieszka cieszył się zaufaniem Ottona III i miał bardzo dobre relacje z papieżem. Pech chciał, że w 1002 roku niemiecki cesarz zmarł, a zaledwie rok później odszedł również Sylwester II. Był to dopiero początek nowych problemów polskiego władcy.
Z czego zasłynął Bolesław Chrobry?
Bolesław bardzo szybko popadł w konflikt z następcą Ottona III – Henrykiem II. W ciągu następnych 16 lat Polska będzie prowadziła wojny o panowanie na Połabiu i w Czechach, które zakończy dopiero pokój w Budziszynie w 1018 roku. Cesarstwo oddało wówczas Polsce region dawnego Milska i Łużyc.
W tym czasie jednak Bolesław Chrobry dał się poznać jako znakomity władca i strateg. Prawdopodobnie w 1003 roku księciu udało się anektować Morawy. Dzięki temu kraj uzyskał kontrolę Bramy Morawskiej i dostęp do Dunaju. Z kolei w 1018 przyszły król Polski zorganizował wyprawę na Ruś. Odniósł wówczas jedno z najbardziej spektakularnych zwycięstw w historii naszego kraju, zdobywając Kijów.
Jan Matejko, Chrobry w Kijowie / fot. Muzeum Narodowe w Krakowie/Wikimedia Commons/Domena Publiczna
Bolesław na ruskim tronie osadził wówczas swojego zięcia Światopełka I, a z Rusi wywiózł gigantyczne łupy wojenne. To nie wszystko. W drodze powrotnej z Kijowa zorganizował najazd na Grody Czerwieńskie, które zostały utracone w 981 roku. Były to strategiczne ziemie, które stanowiły ważne skrzyżowanie szlaków handlowych.
Koronacja Bolesława Chrobrego
Ostatnie lata życia Bolesław rządził razem ze swoim synem Mieszkiem II Lambertem. Przed śmiercią chciał jeszcze spełnić swoje marzenie o koronie. Koronacja odbyła się w 1025 roku w Gnieźnie. 17 czerwca tego roku pierwszy król Polski zmarł. Chociaż jego kariera królewska była niezwykle krótka, został zapamiętany jako władca, który umocnił pozycję kraju w tej części Europy, oraz zapewnił mu niezależności poprzez stworzenie własnego arcybiskupstwa.
Następcą Bolesława został Mieszko II. Jego bracia Bezprym i Otton dobrowolnie opuścili kraj. Historycy uważają, że prawdopodobnie nie mogli pogodzić się z przegraną w walce o królewski tron. Nowy władca cieszył się dużym uznaniem w Niemczech i zamierzał kontynuować politykę uprawianą przez swojego ojca.
Bolesław Chrobry: ciekawostki
- Pierwszy król Polski znany jest współcześnie jako Bolesław Chrobry. Jednak taki przydomek został nadany mu za czasów panowania jego syna. Kronikarz Gall Anonim określał Bolesława mianem „Magnus”, co oznacza „Wielki”. Co ciekawe, pisząc o jego śmierci, nazwał go nawet „Gloriosus”, czyli „Wspaniały”.
- Według kronikarzy Bolesław Chrobry miał dopuścić się gwałtu na Przedsławie, jednej z sióstr kijowskiego księcia. Doszło do tego, gdy władca zajął stolicę Rusi.
- Niektórzy historycy uważają, że koronacja Bolesława na króla odbyła się już w 1000 roku, podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Otton III dokonał wówczas symbolicznego aktu włożenia diademu cesarskiego na głowę polskiego władcy. Wielu badaczy średniowiecza zwraca jednak uwagę, że nie był to akt przez współczesnych uznawany za równoważny koronacji.
- Według tradycji Bolesław Chrobry został pochowany w katedrze poznańskiej.
- Chociaż uznawany był za wzór cnót chrześcijańskich, miał 4 żony i 7 dzieci. Prawdopodobnie jeszcze więcej kochanek.
Źródło: Jerzy Topolski, „Historia Polski”, Wydawnictwo Poznańskie.
