– W nieskończonym Wszechświecie musi istnieć inne życie. Nie istnieje większe pytanie. Nadszedł czas, aby zobowiązać się do znalezienia na nie odpowiedzi – mówił w 2016 r. profesor Stephen Hawking na imprezie inaugurującej program Breakthrough Listen. Celem programu jest poszukiwanie sygnałów inteligencji pozaziemskiej. Do sieci radarów projektu dołączył właśnie afrykański MeerKAT.

Składający się z 64 anten radioteleskop MeerKAT zawdzięcza swą nazwę surykatkom. To niewielkie drapieżniki, które kojarzymy najbardziej z charakterystycznego stania na tylnych łapach i nasłuchiwania sygnałów z otoczenia. Położone w Parku Narodowym Surykatki w Republice Południowej Afryki ogromne obserwatorium, nasłuchujące sygnałów z kosmicznego otoczenia, zostało otwarte zaledwie cztery lata temu.

Co to są technosygnatury?

– Jestem bardzo podekscytowany możliwością poszukiwania technosygnatur za pomocą jednego z najbardziej czułych teleskopów na świecie – mówi dr Cherry Ng, naukowiec projektu Breakthrough Listen. – MeerKAT zapewni nam możliwość wykrycia nadajnika podobnego do najjaśniejszych radiolatarni na Ziemi, ale mieszczącego się w odległości 250 lat świetlnych.

Czym są technosygnatury? To wszelkiego rodzaju sygnały radiowe nie będące wynikiem procesów naturalnych. Do technosygnatur zaliczamy skutki zanieczyszczeń przemysłowych czy sygnałów generowanych przez urządzenia elektroniczne. Czyli to, co jest mniej lub bardziej celowym wytworem cywilizacji.

Uczeni sprawdzą sygnały z okolic Proximy Centauri

W obserwowanym przez MeerKAT obszarze nieba znajduje się około 260 tys. gwiazd. W dodatku czasze radioteleskopu są ruchome, co pozwala na analizowanie kolejnych wycinków nieba. W ciągu najbliższych dwóch lat zespół naukowców zamierza przeszuka ponad milion pobliskich gwiazd, zwiększając liczbę obserwowanych obiektów o współczynnik 1000.

– Nowy superkomputer umożliwia łączenie sygnałów z 64 anten. To pozwala uzyskać wysokiej rozdzielczości skany obserwowanych obiektów. Dzieje się to bez wpływu na badania innych astronomów, którzy używają tej sieci – twierdzi dr Cherry Ng.

Jednym z pierwszych celów, które Breakthrough Listen zamierza obserwować przy pomocy MeerKAT jest Proxima Centauri. To oddalona od nas o około cztery lata świetlne pobliska gwiazda z dwoma znanymi planetami skalistymi w ekosferze.

Afrykański radioteleskop MeerKAT kosztował ponad 760 mln dolarów

Afrykański radioteleskop ma na swoim koncie już bardzo ciekawe odkrycia. Np. zarejestrowanie w 2019 roku ogromnych, podobnych do balonów struktur, które wznoszą się setki lat świetlnych nad i poniżej centrum naszej Galaktyki.

MeerKAT jest wyjątkowym projektem. Południowoafrykański Departament Nauki i Technologii zainwestował ponad 760 milionów w infrastrukturę obserwatorium.

W pracach brali udział południowoafrykańscy naukowcy i inżynierowie, co przyczyniło się do znacznego wzrostu znaczenia tej gałęzi nauki w RPA. Parlament Republiki Południowej Afryki uchwalił w 2007 roku ustawę Astronomy Geographic Advantage Act. Przyznaje ona ministrowi nauki i technologii uprawnienia do ochrony obszarów, które mają strategiczne znaczenie dla astronomii i związanych z nią przedsięwzięć naukowych.

Coraz więcej teleskopów szuka obcych cywilizacji

Teraz astronomiczna surykatka dołączy do grona teleskopów już przeszukujących niebo w poszukiwaniu pozaziemskiej inteligencji. Ten program nosi nazwę SETI – on angielskiego Search for Extraterrestial Intelligence. W programie Breakthrough Listen działa już kilka teleskopów. Wśród nich są m.in.:

  • mieszczące się w USA Obserwatorium Green Bank, gdzie znajduje się największy na świecie, w pełni sterowalny radioteleskop im. Roberta C. Byrda,
  • australijskie Obserwatorium Parkes,
  • teleskop pracujący w paśmie widzialnym, zwany Automatyczną Wyszukiwarką Planet (Automated Planet Finder – APF) w Kalifornii.

Do grupy instrumentów poszukujących technosygnatur dołączył również chiński super-teleskop FAST. Ten mierzący 500 metrów średnicy obiekt jest w tej chwili największym teleskopem świata, nawiązującym do słynnego i nieistniejącego już obserwatorium Arecibo. Pierwsze dane związane z programem Breakthrough Listen, zostały zarejestrowane w 2019 roku.

Rosyjski miliarder sponsoruje teleskopy i naukowców

Jak to jest możliwe, że do programu, który nie ma wsparcia rządowego, dołączają kolejne obserwatoria? Wiąże się to ze 100 milionami dolarów, jakie wyłożyli na projekt Jurij Borysowicz Milner i jego żona. Milner to rosyjsko-izraelski przedsiębiorca, fizyk i filantrop będący współudziałowcem m.in. Facebooka.

W 2012 roku ufundował cykliczną Breakthrough Prize, czyli własną Nagrodę Nobla. Do inicjatywy dołączyli kolejni miliarderzy. Dzięki temu przyznawana w trzech kategoriach nagroda jest aktualnie najbardziej wartościowym wyróżnieniem dla światowych naukowców. Każdy z laureatów otrzymuje trzy miliony dolarów, czyli trzykrotnie więcej niż laureat Nobla. Jedną z osób wyróżnionych tą nagrodą była odkrywczyni pulsarów Jocelyn Bell Burnell. Podobno Breakthrough Prize była zadośćuczynieniem dla naukowczyni. Za swoją pracę nie otrzymała Nobla, choć nagrodę tę przyznano jej promotorowi.

Czy Breakthrough Listen wypełni lukę w sferze poszukiwania cywilizacji pozaziemskich? Miejmy nadzieję. W końcu według zmarłego niedawno Franka Drake’a, astronoma i współzałożyciela programu SETI, tylko w naszej Galaktyce powinno istnieć od tysiąca do stu tysięcy cywilizacji. Choć współczesne rachunki mówią już raczej o kilkudziesięciu cywilizacjach technicznych, to i tak jest czego szukać.