Zespół naukowców z egipskiego Ministerstwa Turystyki i Starożytności i Uniwersytetu w Tybindze prowadził prace konserwatorskie w starożytnej świątyni, która znajduje się w mieście Esna, w południowym Egipcie. Budowla sakralna została poświęcona Chnumowi, który od V dynastii był łączony z bóstwem Słońca (Ra). Wzniesiono ją w czasach Nowego Państwa i była wówczas symbolem sztuki tego okresu. Cechowała ją przepiękna architektura oraz wspaniałe rzeźby i malowidła, które zdobiły poszczególne komnaty.
Archeolodzy odnaleźli nieznane wcześniej reliefy i płaskorzeźby
Wraz ze zmianą strefy wpływów w Egipcie, świątynia Chnuma była wielokrotnie przebudowywana. W okresie ptolemejskim powstały nowe rzeźby, które stanowiły hołd dla władców hellenistycznych. W czasach rzymskich tworzono reliefy i płaskorzeźby na cześć cesarzy Rzymu. Pozostałe do dziś imponujące ruiny są świadectwem powolnego upadku sztuki egipskiej. Chociaż badania archeologiczne odbywały się tutaj wielokrotnie, pod gruzami wciąż znajdują się zapomniane artefakty.
W trakcie trwania najnowszych prac archeologom udało się odnaleźć nieznane wcześniej reliefy, które przedstawiają egipskie wyobrażenie niebios oraz znaków zodiaku. Na płaskorzeźbach widać kilka planet, takich jak Jowisz, Saturn i Mars oraz gwiazdy i konstelacje, które wykorzystywane były w starożytności do pomiaru czasu. Naukowcy twierdzą, że nowe znaleziska mają ok. 2000 lat.
System 12 znaków zodiaku w Egipcie pojawił się dopiero w czasach greckich
– Najbardziej intrygujący wydaje się fakt przedstawienia znaków zodiaku. To bardzo rzadka symbolika w egipskich świątyniach. Sam zodiak jest częścią astrologii babilońskiej i nie pojawiał się tak często w Egipcie aż do czasów ptolemejskich – mówi Christian Leitz, dyrektor Departamentu Egiptologii na Uniwersytecie w Tybindze i współautor najnowszych badań.
Archeolodzy twierdzą, że wykorzystanie konstelacji i obserwacji nocnego nieba do stworzenia systemu 12 znaków zodiaku, pojawiło się w Egipcie dopiero w okresie hellenistycznym. Symbole te pojawiały się następnie jako dekoracje prywatnych grobowców i sarkofagów. – W świątyniach egipskich tego rodzaju dekoracje występowały niezwykle rzadko – dodaje Leitz.
Badacze odnaleźli również inskrypcje z czasów rzymskich
Samo słowo „zodiak” pochodzi z języka greckiego i oznacza „krąg zwierząt”. W starożytnej astrologii to pas na sferze niebieskiej w płaszczyźnie ekliptyki, który zawiera 12 stałych gwiazdozbiorów. Każdy z nich jest opisany własnym symbolem zodiakalnym.
Dawne kultury wykorzystywały obserwacje i znaczenie poszczególnych elementów widocznych na niebie do tworzenia horoskopów. Wiele z nich wypisywano np. na naczyniach ceramicznych lub glinianych tabliczkach i monetach.
Podczas prac konserwatorskich zespół archeologów odnalazł również malowidła, które przedstawiały wizerunki różnych stworzeń, w tym m.in. węża z głową barana oraz ptaka z głową krokodyla i ogonem węża. Usuwanie gruzów i kurzu ujawniło również wizerunki Nechbet, egipskiej bogini przedstawianej jako sęp z rozpostartymi skrzydłami oraz bogini Uadżet, która przypominała kobrę.
Podczas oczyszczania zachodniej ściany świątyni badacze odkryli dodatkowo greckie inskrypcje zapisane czerwoną farbą, które datowane są na okres panowania rzymskiego cesarza Domicjana. Władał on cesarstwem od 14 września 81 r. do 18 września 96 roku n.e. Naukowcy z napisu odczytali dzień i miesiąc ze starożytnego kalendarza egipskiego i koptyjskiego, który prawdopodobnie wyznaczał datę ukończenia budowy świątyni Chnuma.
Źródło: Uniwersytet w Tybindze
