O higienie snu napisano już wiele. Wśród zdrowotnych korzyści wynikających z regularnie przesypianych nocy wymienia się między innymi: regenerację układu motorycznego, usprawnienie funkcji metabolicznych organizmu czy zmniejszenie ogólnych napięć. Jest ich jednak znacznie więcej, o czym przypomina jedno z niedawnych badań.
Co robi mózg podczas snu?
Komórki mózgowe są odpowiedzialne za nasze myśli, uczucia i ruchy. Tworzą też skomplikowane sieci, dzięki którym jesteśmy zdolni zapamiętywać informacje i rozwiązywać problemy. Brzmi jak wiele do zrobienia, a przecież neurony są malutkie. Do tak energochłonnych zadań potrzebują odpowiednich ilości paliwa. Kiedy zużywają składniki odżywcze z diety, powstają jednak odpady metaboliczne. I tu rodzi się potrzeba oczyszczenia mózgu.
Autorzy artykułu opublikowanego na łamach prestiżowego czasopisma naukowego„Nature” ustalili, że podczas snu mózg nie jest w stanie uśpienia, a aktywnie pracuje. I nie chodzi tylko o śnienie. Kluczową rolę w regeneracji centrum układu nerwowego odgrywają specjalne fale mózgowe. Ułatwiają one oczyszczanie mózgu poprzez wypłukiwanie toksyn. Odkrycie to zwraca uwagę na proces, w którym zsynchronizowana aktywność neuronów napędza przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego. W ten sposób skutecznie usuwane są odpady metaboliczne i potencjalne toksyny powodujące choroby neurodegeneracyjne.
Tak działają neurony. Pełna harmonia!
Naukowcy z Washington University School of Medicine w St. Louis odkryli, że podczas snu poszczególne komórki nerwowe koordynują swoje działania. W ten sposób wytwarzają rytmiczne fale, które transportują płyn mózgowo-rdzeniowy przez gęstą tkankę mózgową, płucząc ją przy tym.
Dr Li-Feng Jiang-Xie tłumaczy, że neurony działają wtedy jak miniaturowe pompy. Ta wiedza otwiera nowe możliwości w usprawnianiu procesów oczyszczania mózgu w celu zwalczania chorób neurologicznych.
– Jeśli uda nam się wykorzystać ten proces, istnieje możliwość opóźnienia lub nawet zapobiegania chorobom neurologicznym, w tym chorobie Alzheimera i Parkinsona. W ich przypadku nadmiar odpadów – takich jak produktyy metabolizmu i śmieciowe białka – gromadzi się w mózgu i prowadzi do neurodegeneracji – dodaje Jiang-Xie, główny autor badania.
Dlaczego oczyszczanie mózgu jest tak ważne?
Naukowcy przyznają, że wiedzieli, iż podczas snu mózg inicjuje proces oczyszczania. Nie mieli jednak pojęcia, jak to wygląda. I chociaż ostatnie odkrycie może pomóc im opracować potencjalne terapie, które przyspieszą usuwanie szkodliwych odpadów, oczyszczanie mózgu nie jest łatwe. Płyn mózgowo-rdzeniowy przedostaje się przez zawiłe sieci komórkowe. Po opuszczeniu mózgu wraz z odpadami musi przejść przez barierę, zanim przeleje się do naczyń limfatycznych w oponie twardej – zewnętrznej warstwie tkanki otaczającej mózg pod czaszką.
Wzory fal mózgowych zmieniają się w trakcie faz snu. Warto zauważyć, że wyższe fale mózgowe o większej amplitudzie popychają płyn z większą siłą. W kolejnych badaniach naukowcy chcą ustalić, dlaczego podczas snu neurony emitują fale o różnej rytmice oraz które obszary mózgu są najbardziej podatne na gromadzenie się odpadów.
– Uważamy, że proces czyszczenia mózgu jest podobny do mycia naczyń [...] Być może mózg dostosowuje metodę czyszczenia w zależności od rodzaju i ilości odpadów – wyjaśnia neurobiolog Jiang-Xie.
Sen to oczywiście niejedyna forma dbania o poprawne funkcjonowanie naszego mózgu. Ważny jest też np. sport. Według ekspertów nawet umiarkowane, lecz regularne ćwiczenia fizyczne mogą poprawiać zdolności uczenia się i zapamiętywania. Naukowcy twierdzą, że treningi zwiększają objętość części mózgu odpowiedzialnej za te umiejętności.
Źródło: Nature.
