Już w antycznym świecie ludzie tworzyli fascynujące wynalazki, które miały za zadanie ułatwić wszystkim życie i pracę. Stały się one fundamentem dla dalszych odkryć i wpłynęły na rozwój współczesnego świata. Cofnijmy się w czasie, by poznać pomysły, za którymi stali genialni starożytni wynalazcy.
Starożytni wynalazcy – Eneasz Taktyk (IV w. p.n.e.)
Grek, znany z traktatów o sztuce wojennej (stąd jego pseudonim), m.in. „Obrony oblężonego miasta”. Wynalazł też telegraf optyczno-hydrauliczny, składający się z systemu wież obserwacyjnych wyposażonych w niewielkie zbiorniki z wodą. Za pomocą pochodni obsługa jednej wieży dawała znać sąsiedniej, kiedy otworzyć w zbiorniku zawór i kiedy zamknąć. Poziom, do jakiego przez ten czas opadła woda, odpowiadał zaś konkretnej (z góry założonej przez konstruktorów) informacji, np. o zbliżającym się lub oddalającym zagrożeniu.
Zhang Heng (78–139 r. n.e.)
Chiński artysta i astronom, który zbudował pierwszy sejsmograf. Było to urządzenie przypominające samowar, z którego boków sterczały u góry głowy smoków, a u dołu – żaby. Smoki trzymały w zębach kulki. W razie wstrząsów wypadały one do umieszczonych poniżej paszcz żab. Na tej podstawie było można określać siłę i kierunek wstrząsów.
Imhotep (XXVII w. p.n.e.)
Był prawą ręką faraona Dżesera. Przeszedł do historii jako twórca pierwszej piramidy, którą wzniósł na życzenie egipskiego władcy. Było to niebywałe przedsięwzięcie techniczne. Przypisywano też Imhotepowi odkrycia z zakresu medycyny, które zostały zebrane w formie podręcznika. Nazwano go Papirusem Edwina Smitha – od nazwiska antykwariusza, który go zakupił w XIX stuleciu. Uchodzi także za reformatora egipskiego kalendarza. Po śmierci został otoczony boskim kultem.
Cai Lun (50–121 r. n.e.)
Ten dworzanin chińskiego cesarza He wynalazł tanią metodę produkcji papieru do pisania. Wykorzystał do tego m.in. korę, konopie i zużyte tkaniny. Wcześniej Chińczycy pisali na jedwabiu lub bambusowych deseczkach. Przez wieki strzegli pomysłu Cai Luna przed ówczesnymi szpiegami. Sam wynalazca skończył jednak marnie: wdał się w dworskie intrygi, skompromitował i popełnił samobójstwo.
Heron (10–70 r. n.e.)
Uczony z Aleksandrii, który prowadził badania nad machinami: wojskowymi (oblężniczymi) i do użytku cywilnego. Skonstruował m.in. automat do sprzedaży. Było to urządzenie w świątyni w Aleksandrii, do którego należało wrzucić monetę, by dostać święconą wodę do rytualnego obmycia. Zbudował również pierwowzór turbiny parowej. Czyli kulę z dyszami, obracającą się pod wpływem pary uchodzącej z połączonego z nią kotła. Niestety, kolejni uczeni nie kontynuowali jego prac. W Imperium Rzymskim niewolnicza siła robocza była bowiem tak tania, że nikt nawet nie myślał o zastępowaniu jej nowymi technologiami.
Archimedes z Syrakuz (287–212 r. p.n.e.)
Filozof, matematyk i wynalazca, któremu zawdzięczamy m.in. prawo Archimedesa, prace nad dźwigniami, wielokrążkami i śrubami ślimakowymi, badania nad nieskończonością. Do legendy przeszły jego machiny wojenne (w tym zwierciadło), za których pomocą bronił rodzinnych Syrakuz przed Rzymianami podczas II wojny punickiej. To wtedy zginął – zabity dość przypadkowo przez rzymskiego legionistę po zajęciu miasta.
Śruby Archimedesa. Fot. Nigel Housden/Shutterstock
Hipparchos z Nikei (190–120 r. p.n.e.)
Największym naukowym geniuszem starożytności był twórca słynnego mechanizmu z Antykithiry – analogowego komputera złożonego z kilkudziesięciu kół zębatych. Za jego pomocą można śledzić ruch planet, przewidywać zaćmienia, porównywać kalendarze. Mechanizm ten zbudowano w II w. p.n.e. Nie ma pewności, kto był jego twórcą. Jednak wiele wskazuje na Hipparchosa z Nikei – genialnego astronoma, który prawdopodobnie skonstruował też pierwsze astrolabium. Tworzył na Rodos i w Aleksandrii, gdzie działała czołówka ówczesnych badaczy nieba. Możliwe, że przy mechanizmie z Antykithiry inspirował się dokonaniami Archimedesa z III w. p.n.e. Według rzymskiego mówcy Cycerona Syrakuzańczyk miał skonstruować mechaniczne planetarium, które przejęli potem Rzymianie.
