Złocista jak słońce, słodsza niż miód – ta orientalna słodycz ma swoje święto
Baklawa to złocisty przysmak znad Morza Śródziemnego, który zachwyca smakiem i historią. Ten deser, znany już w XV wieku, wciąż budzi emocje i... spory o pochodzenie. Czy Grecy mają rację, twierdząc, że to ich tradycja? A może to Turcy najlepiej dopracowali jego recepturę? 17 listopada obchodzimy światowy dzień baklawy.
Cenimy sobie wyjazdy nad Morze Śródziemne i na Bliski Wschód. Ulubione kierunki Polaków to Egipt i Turcja. Kraje te oferują nie tylko wspaniałe plaże lub rafy koralowe. Równie fascynująca jest historia tych krajów i ich dziedzictwo kulturowe.
To ostatnie przejawia się m.in. w bogatej tradycji kulinarnej. Kraje te słyną z niezwykłych słodkości, ale nie jest to czekolada, ale baklawa. Ten deser składa się z kilkudziesięciu ultracienkich warstw ciasta filo. Pomiędzy te kruche warstwy ciasta wkłada się obfite nadzienie z posiekanych orzechów, najczęściej pistacji, orzechów włoskich lub migdałów, a całość jest wypiekana w maśle klarowanym. Po upieczeniu deser jest polewany słodkim syropem.
Skąd pochodzi baklawa?
Baklawę uznają za swój narodowy deser Turcy, Grecy, ale też Arabowie. Ta lista jest jednak dłuższa. Prawda jest taka, że do tego sukcesu przyczyniło się wiele społeczności. Być może „protoplastą” współczesnej baklawy był warstwowy deser znany w Mezopotamii już w VIII wieku p.n.e., jednak wówczas zastosowano grubsze ciasto.
Kluczową innowacją, która ukształtowała nowoczesną baklawę, było rozwinięcie produkcji cienkiego ciasta. Być może powstało ono w Grecji około 2 tysiące lat temu. Ale jest tu sporo znaków zapytania i wśród ekspertów trwają na ten temat dyskusje.
Warto również odnotować, że blisko spokrewnione baklawy nazwy pojawiają się w innych regionach, co świadczy o wspólnym etymologicznym pochodzeniu. Np. w Azerbejdżanie baklawa jest znana jako „pahlahu”, a w Armenii jako „pakhlava”. To jednoznacznie pokazuje, że baklawa powstała dzięki różnym ludom.
Turecki ślad baklawy
Wygląda na to, że baklawa przybrała dzisiejszy klasyczny kształt w okresie osmańskim za panowania sułtana Mehmeda II Zdobywcy. W źródle z 1473 roku znajduje się jej przepis. Baklawa była podawana janczarom piętnastego dnia ramadanu (tzw. procesja baklawy). Był to element ceremonii państwowych pod koniec XVII wieku.
Turcja, pomimo międzynarodowych roszczeń do deseru, ustanowiła standard dla baklawy w 2015 roku za pośrednictwem Tureckiego Instytutu Standardów. Według niego turecka baklawa musi mieć unikatowy, żółto-złoty kolor i nie może być przypalona. Wysokość każdej warstwy powinna przekraczać 35 mm.
Gaziantep w Turcji – stolica baklawy?
Baklawa z Gaziantep, prowincji w południowo-wschodniej Turcji, jest pierwszym produktem z tego kraju, który otrzymał status Chronionego Oznaczenia Geograficznego w Unii Europejskiej (UE). Miasto Gaziantep należy do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO w dziedzinie gastronomii. To, co wyróżnia baklawę z prowincji Gaziantep, to nie tylko mistrzowska metoda przygotowywania cienkich warstw ciasta, ale także wyjątkowe składniki. Są to wysokiej jakości pistacje z Antep oraz lokalnie produkowane masło.
Źródła: Irtad Journal, National Geographic Polska
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy i podróżniczy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie. Miłośnik niewielkich, lokalnych muzeów. Uwielbia długie trasy rowerowe, szczególnie te prowadzące wzdłuż rzek. Lubi poznawać nieznane zakamarki Niemiec, zarówno na dwóch kółkach, jak i w czasie górskiego trekkingu.