Zamek Frydlant to pierwsze zamkowe muzeum w Europie Środkowej. Znajduje się blisko granicy z Polską

Spis treści:

1. Perła Gór Izerskich
2. Od wieży strażniczej do arystokratycznej rezydencji
3. Architektura gotyku i renesansu
4. Zwiedzanie zamku Frydlant

Gotycko-renesansowa budowla jest jednym z najważniejszych zabytków w północnych Czechach. Zamek został wzniesiony jako obronna warownia. Z czasem, jego przeznaczenie uległo zmianie – z potężnej twierdzy stał się wystawną rezydencją magnacką. Dziś obiekt pełni funkcję muzealną. W tym miejscu należy podkreślić, że mówimy tu o pierwszym muzeum zamkowym w Europie Środkowej. Zamek Frydlant otworzył swe podwoje dla zwiedzających już na początku XIX wieku.

Perła Gór Izerskich

Zamek Frydlant jest usytuowany w północnej części Czech. Administracyjnie znajduje się w kraju libereckim, w granicach miasta Frydlant. Usytuowany na pograniczu Gór Izerskich i Pogórza Izerskiego, stanowi centralny punkt tzw. cypla frydlanckiego. Dla podróżujących z Polski obiekt ten jest łatwo dostępny. Od przejścia granicznego w Czerniawie-Zdroju ten wspaniały zamek jest oddalony o zaledwie 12 km.

Budowla powstała na masywnej, bazaltowej skale, wznoszącej się na wysokość 334 m n.p.m., która góruje nad miastem i doliną rzeki Witki. Wybór takiej lokalizacji nie był przypadkowy. W średniowieczu, gdy powstawały pierwsze fortyfikacje, strome, niemal pionowe zbocza bazaltowego wzgórza stanowiły naturalną, niezwykle trudną do sforsowania barierę obronną.

Od wieży strażniczej do arystokratycznej rezydencji

Lokalne podania wskazują, że na skale, na której wzniesiono zamek, już w XI wieku istniała wieża strażnicza, strzegąca szlaku handlowego. Należy jednak podkreślić, że pierwsza pisemna wzmianka na temat zamku pochodzi z 1278 roku. Król czeski Przemysł Ottokar II sprzedał wówczas te dobra Rudolfowi von Biberstein.

Budowę murowanej warowni rozpoczęto najprawdopodobniej w połowie XIII wieku. Ród Bibersteinów panował we Frydlancie przez niemal trzysta lat, rozbudowując pierwotną fortyfikację w potężny gotycki zamek.

Zamek pod rządami Redernów

W 1558 roku dobra frydlanckie stały się własnością rodu Redernów. Rozpoczęła się wówczas największa w historii warowni przebudowa. Priorytetem nowych właścicieli nie była wyłącznie obrona. Burzliwe średniowiecze dobiegło końca. Redernowie należeli do innej epoki – renesansu.

Sprawni zarządcy i znani mecenasi sztuki chcieli stworzyć wspaniałą, reprezentacyjną rezydencję, która świadczyłaby o ich statusie i bogactwie. Na przełomie XVI i XVII wieku zlecili włoskiemu architektowi, Marco Spazzio di Lancio, budowę nowego renesansowego pałacu i kaplicy, które zostały harmonijnie dołączone do starej, gotyckiej części. Redernowie byli protestantami, a świadectwem ich wiary jest zachowany do dziś renesansowy ołtarz w zamkowej kaplicy, będący cennym zabytkiem z czasów przed wojną trzydziestoletnią.

Terra felix

W 1622 roku Albrecht von Wallenstein nabył dominium frydlanckie za 150 tys. guldenów. Zamek stał się wówczas centralnym punktem ogromnej machiny ekonomiczno-militarnej. Podczas gdy Europę pustoszyła wojna trzydziestoletnia, jego ziemie przeżywały okres prosperity. Zyskały wówczas miano Terra felix, czyli „szczęśliwej ziemi”.

Rosnąca potęga i niezależność Wallensteina wzbudziły jednak nieufność cesarza Ferdynanda II. Oskarżony o zdradę, został zamordowany w Chebie w 1634 roku.

Epoka Gallasów

Po śmierci Wallensteina, cesarz przekazał dobra frydlanckie swojemu wiernemu generałowi – Maciejowi von Gallas. Jego potomkowie, a od 1759 roku linia Clam-Gallasów, władali zamkiem przez kolejne trzysta lat, aż do 1945 roku.

To właśnie ten ród dokonał rzeczy bezprecedensowej. W 1801 roku Clam-Gallasowie otworzyli część zamkowych komnat dla zwiedzających, tworząc tym samym pierwsze w Europie Środkowej muzeum zamkowe. Ostatnie większe prace budowlane były realizowane w latach 60. XIX wieku, kiedy przebudowano skrzydło kasztelana.

Narodowe dziedzictwo

Na mocy dekretów Beneša, w 1945 roku zamek został przejęty przez rząd czechosłowacki. Dziś jest zarządzanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa zabytkiem kultury i pozostaje jednym z najchętniej odwiedzanych historycznych obiektów w Czechach. Od 1995 roku prowadzony jest szeroko zakrojony program renowacji, który przywraca komnatom ich dawny blask.

Architektura gotyku i renesansu

W architekturze zamku Frydlant wyraźnie uwidaczniają się wpływy dwóch epok. Najstarszą częścią kompleksu jest zamek górny, który zachował swój pierwotny, gotycki charakter. Jego architektura jest w pełni podporządkowana funkcji obronnej, o czym świadczą grube mury, blanki i wąskie otwory strzelnicze. Dominującym w tej części elementem jest potężna, cylindryczna wieża.

Nieco wyżej mieści się renesansowy pałac, którego fasady zdobią wspaniałe dekoracje sgraffitowe. Ta wyrafinowana technika, polegająca na zdrapywaniu wierzchnich, wilgotnych warstw tynku w celu odsłonięcia warstwy o innym kolorze, tworzy bogate wzory.

Prawdziwą perłą jest zamkowa kaplica św. Anny. Jej wnętrze skrywa dwa wspaniałe ołtarze. Pierwszy, renesansowy, pochodzi z czasów protestanckich Redernów. Drugi, barokowy, został ufundowany przez katolicki ród Gallasów.

Zwiedzanie zamku Frydlant

Dla zwiedzających udostępniono wszystkie największe skarby zamku – wspaniałe pomieszczenia, wypełnione oryginalnymi meblami, obrazami, porcelaną i tysiącami innych przedmiotów, tworzących autentyczny wystrój arystokratycznej rezydencji. Na szczególną uwagę zasługują:

• kuchnia zamkowa – doskonale zachowane pomieszczenie z XVIII wieku z oryginalnymi piecami kaflowymi i imponującą kolekcją miedzianych naczyń;
• sala rycerska – reprezentacyjna sala ozdobiona portretami właścicieli zamku i herbami rodowymi;
• zbrojownia – zgromadzono tam ogromną kolekcję, na którą składa się ponad 1000 sztuk broni myśliwskiej i wojskowej.

Ekspozycje obejmują również unikatową kolekcję fajek, gabinet zarządcy dóbr, pokój dziecięcy, łazienkę zamkową oraz w pełni zachowany mundur austriackiego feldmarszałka Radetzky’ego.

Źródło: National Geographic Traveler

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.