W tym kraju parasol to coś więcej niż praktyczny przedmiot. Ma głęboką symbolikę
W Japonii parasol to nie tylko ochrona przed deszczem czy słońcem, lecz także przedmiot o głębokim, duchowym znaczeniu. Przez wieki pełnił funkcję symbolu władzy i narzędzia kontaktu z boskimi siłami, a dziś wciąż odgrywa ważną rolę w rytuałach i festiwalach.
Spis treści:
- Okrągły kształt duszy i filar dla bogów. Symbolika japońskich parasoli
- Jak parasole zakorzeniły się w japońskiej tradycji?
W większości krajów parasole kojarzą się z ochroną przed deszczem lub palącym słońcem. W Japonii spełniają jednak jeszcze jedną, znacznie mniej oczywistą, a zarazem głęboko zakorzenioną w tradycji funkcję. Choć turyści często widzą Japończyków korzystających z nich w codzienny, praktyczny sposób, parasole odgrywają w tamtejszej kulturze rolę, której znaczenie wykracza daleko poza kwestie praktyczne.
Okrągły kształt duszy i filar dla bogów. Symbolika japońskich parasoli
Według Tatsuo Danjyo, emerytowanego profesora nauk humanistycznych z Uniwersytetu Beppu w prefekturze Ōita, w japońskiej tradycji niektóre przedmioty – w tym parasole – mogą pełnić funkcję yorishiro, czyli obiektów przyciągających bogów i duchy. To przekonanie sięga odległej przeszłości.
Parasole pojawiły się w Japonii po raz pierwszy między IX a XI wiekiem, lecz początkowo nie służyły ochronie przed deszczem czy słońcem, lecz były symbolami władzy duchowej lub politycznej. Wczesne modele, takie jak sashikake-gasa z długą rączką, były zarezerwowane dla osób religijnych i członków elity. – Okrągły kształt parasola, symbolicznie kojarzony z duszą, oraz rączka przypominająca filar były postrzegane jako miejsce, w którym dusza może się schronić – tłumaczył Danjyo w rozmowie z BBC.
Podkreślił, że w religii shintō duszę często przedstawiano w formie kulistej, jako świetlistą energię, co dodatkowo wzmacniało tę symbolikę. Danjyo zaznaczył też, że w XII wieku parasole zaczęły trafiać do powszechnego użytku, jednak ich duchowe znaczenie przetrwało przez kolejne stulecia.
Jak parasole zakorzeniły się w japońskiej tradycji?
To duchowe znaczenie parasoli znajduje odzwierciedlenie we współczesnych festiwalach w całej Japonii. Podczas Yasurai Matsuri w Kioto, obchodzonego co roku w drugim tygodniu kwietnia, bogato zdobione kwiatami parasole mają symbolicznie „wyprowadzać” z ludzi choroby i dolegliwości. Z kolei podczas Hakata Dontaku, odbywającego się 3 i 4 maja w północnym mieście Fukuoka, ulicami przesuwają się ogromne platformy kasaboko – przejście pod jedną z nich uznawane jest za przynoszące błogosławieństwo zdrowia i pomyślności.
Z kolei na wyspie Okinoshima w prefekturze Kōchi, zazwyczaj w dniach 13-16 sierpnia mieszkańcy budują barwne konstrukcje z parasoli, aby ugościć duchy niedawno zmarłych podczas corocznego święta Obon. Co dwa lata, w nocy 16 sierpnia, parasole te niesione są w rytualnym tańcu wokół centralnej platformy, symbolicznie odprowadzając dusze z powrotem do ich świata.
Parasole stały się także inspiracją dla jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci w japońskim folklorze – kasa-yōkai, czyli „ducha parasola”. Ta nadprzyrodzona istota pojawia się w dawnych dziełach sztuki, m.in. w „Nocnej Paradzie Tysiąca Demonów”, gdzie porzucone przedmioty codziennego użytku ożywają. Kasa-yōkai, często przedstawiany z jednym okiem i groteskowym obliczem, odzwierciedla animistyczne przekonanie Japończyków, że nawet rzeczy pozornie martwe (zwłaszcza te długo używane i obdarzone uczuciem) mogą posiadać własnego ducha.
Źródła: BBC
Nasza ekspertka
Sabina Zięba
Podróżniczka i dziennikarka, wcześniej związana z takimi redakcjami, jak m.in. „Wprost”, „Dzień Dobry TVN” i „Viva”. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o ciekawych kierunkach i turystyce. Miłośniczka dobrej lektury i wypraw na koniec świata. Uważa, że Mark Twain miał słuszność, mówiąc: „Za 20 lat bardziej będziesz żałował tego, czego nie zrobiłeś, niż tego, co zrobiłeś. Więc odwiąż liny, opuść bezpieczną przystań. Złap w żagle pomyślne wiatry. Podróżuj, śnij, odkrywaj”.
