Trybecz to góry owiane mroczną legendą. Podobno ludzie znikają tam bez śladu
Trybecz pozornie nie wyróżnia się niczym szczególnym. Niewysokie, gęsto porośnięte lasem pasmo górskie jest dosłownie usiane szlakami, także tymi łatwo dostępnymi. To czyni je niezwykle popularnym celem górskich wyzwań. Miejsce w sam raz na weekendową wycieczkę? Tak, jednak nie można nie wspomnieć, że słowackie góry skrywają mroczną legendę, która, paradoksalnie, zamiast odstraszać, przyciąga wszystkich spragnionych dreszczyku emocji.
Spis treści:
Słowackie Karpaty kojarzą się nam przede wszystkim z Tatrami i nic w tym dziwnego. Ze względu na niewielką odległość od granicy z Polską, tamtejsze szczyty i doliny są tłumnie oblegane przez przyjezdnych z kraju nad Wisłą. Nie można jednak nie wspomnieć, że od kilku lat popularnym celem wycieczek jest jeszcze jedno słowackie pasmo w łańcuchu Karpat – Trybecz. Góry te nie są tak wysokie i spektakularne jak Tatry, a wierzchołki ich szczytów nie stanowią dużego wyzwania, nawet dla niedoświadczonych górołazów. Trybecz, nazywany „słowackim trójkątem bermudzkim”, przyciąga czymś innym – mroczną reputacją.
Niewysokie pasmo w zachodniej Słowacji
Pasmo Trybecz, zaliczane do Łańcucha Wielkofatrzańskiego w Centralnych Karpatach Zachodnich, rozciąga się w zachodniej Słowacji, wzdłuż doliny Nitry na osi południowy zachód – północny wschód. Mierzy około 50 km długości i około 18 km szerokości. Przecina trzy jednostki administracyjne: kraj trenczyński, nitrzański i bańskobystrzycki.
Na południowym zachodzie graniczy z rozległą Niziną Naddunajską, która sięga aż do jego podnóża. Z tej strony pasmo wznosi się stromo, a jego najwyższe wzniesienia są doskonale widoczne z równin. Na północnym zachodzie opada w kierunku Kotliny Górnonitrzańskiej, która oddziela je od Gór Strażowskich. W swojej północno-wschodniej części, Trybecz łączy się z pasmem Ptacznika za pośrednictwem grzbietu, stanowiącego jego naturalne przedłużenie.
Najwyższe szczyty Trybecza
Najwyższym szczytem pasma jest Wielki Trybecz. Góra osiąga wysokość 829,6 m n.p.m. Jest zlokalizowana w obszarze głównego grzbietu, w połowie drogi między miastami Topoľčany i Zlaté Moravce. Wielki Trybecz jest gęsto zalesiony, ale sam wierzchołek pozostaje częściowo „czysty”. Jednak o spektakularnych widokach można zapomnieć. Polana z każdej strony otoczona jest drzewami. Większymi walorami krajobrazowymi cechują się polany, które mija się w drodze na szczyt. Widać stamtąd między innymi Małe Karpaty i Inovec, najwyższy szczyt Gór Inowieckich.
Inne szczyty pasma, które w tym rejonie są często uwzględniane w wyzwaniach górskich, to:
- Vojšín (819 m n.p.m.),
- Mały Trybecz (769 m n.p.m.),
- Velká Ostrá (745 m n.p.m.),
- Javorový vrch (731 m n.p.m.),
- Medvedí vrch (710 m n.p.m.).
Ze względu na bliskość miasta Nitry, co przekłada się na łatwą dostępność, sporą popularnością cieszy się niewysoki, bo mierzący 588 m n.p.m. Zobor, wyznaczający południowo-zachodni kraniec pasma.
Walory przyrodnicze Trybecza
Trybecz nie należy do najwyższych gór Słowacji, za to cechuje się dużymi walorami przyrodniczymi. Znaczną część pasma, zwłaszcza jego południowe i centralne partie, obejmuje obszar chronionego krajobrazu Ponitrie. Przeważają tam lasy liściaste z dominacją dębu i grabu. W wyższych partiach rośnie również buk. Na południu, gdzie uwidacznia się wpływ cieplejszego klimatu Niziny Naddunajskiej, można natrafić na gatunki ciepłolubne.
Na południowych i południowo-zachodnich stokach Zoboru wyznaczono rezerwat przyrody Zoborská lesostep, w którym chronione są cenne murawy stepowe, gdzie wiosną kwitną rzadkie rośliny. Należą do nich miłek wiosenny i sasanka wielkokwiatowa. Trzeba też wspomnieć, że rośnie tam Thalaspi jankea, rzadka roślina z rodziny kapustowatych. Na Słowacji występuje tylko w obszarze pasma Trybecza i Gór Inowieckich.
Fauna pasma
Fauna pasma jest bogata i różnorodna, co wynika ze zróżnicowania terenu, klimatu i flory. W lasach licznie występują jelenie szlachetne, sarny i dziki, a także lisy, borsuki i kuny. Można też spotkać tam introdukowane muflony i daniele. Wśród drapieżników należy wymienić rysia euroazjatyckiego (populacja jest nieliczna i rozproszona), sporadycznie pojawiają się tam wilki.
Na niebie można zaobserwować orlika krzykliwego, myszołowa i jastrzębia zwyczajnego. Żyją tam także liczne gatunki sów, między innymi puchacz, puszczyk uralski i sóweczka. W niektórych częściach można usłyszeć charakterystyczne odgłosy głuszca.
Gady i płazy są reprezentowane przede wszystkim przez żmiję zygzakowatą, zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę żyworodną, traszki i żaby. Wśród bezkręgowców szczególnie wyróżniają się związane ze starymi lasami dębowymi chrząszcze, w tym kozioróg dębosz i pachnica dębowa.
Ludzie znikają tam bez śladu?
Po 2018 roku pasmo Trybecz zaczęło odwiedzać coraz więcej turystów z Polski. Wzrost zainteresowania tymi górami zbiegł się z polską premierą powieści „Szczelina” autorstwa Jozefa Kariki. W tej mrożącej krew w żyłach opowieści fikcja literacka miesza się z faktami. Należy bowiem wspomnieć, że od około 100 lat w okolicy Trybecza pojawiają się doniesienia o tajemniczych zaginięciach.
Podobno osoby, które zabłądziły w górach Trybecza, opowiadają o zjawiskach, które wykraczają poza zwykłą dezorientację. W wielu relacjach pojawiają się doniesienia o nagłej, niepokojącej utracie poczucia czasu i przestrzeni. Kolejnym powtarzającym się motywem jest niepokojąca cisza, która nagle zapada w lesie, tłumiąc wszelkie odgłosy przyrody. To wszystko ma prowadzić do paniki i irracjonalnych zachowań.
To trwa od prawie 100 lat
Do pierwszego udokumentowanego zaginięcia doszło tam w 1929 roku. Podczas pełnienia obowiązków służbowych leśniczy Štefan Samšal przepadł bez śladu. Kilkumiesięczne poszukiwania nie przyniosły rezultatu. Mężczyzna nie został odnaleziony. Kolejną „ofiarą gór” była Mária Šlajserova, która w 1930 roku zaginęła na trasie z Mankoviec do Zlatna. Cztery lata później zaginął pracownik kamieniołomu.
Nie wszyscy, którzy zgubili się w górach, przepadli bez śladu. W 1939 roku Walter Fischer nie wrócił ze spaceru. Kilka miesięcy później pojawił się przy Zlatych Moravcach. Znaleziono go nieprzytomnego i poranionego. Jego ciało pokrywały poparzenia. Mężczyzna nie doszedł do siebie po tym wydarzeniu. Został umieszczony w szpitalu psychiatrycznym, gdzie doczekał końca swoich dni.
Fakty czy mity?
Należy podkreślić, że wiele głośnych przypadków zaginięć nie znajduje potwierdzenia w policyjnych kronikach. W ludowych przekazach, gdzie opowieść często bierze górę nad faktami, przeinaczenia, ubarwienia i hiperbole nie są niczym niezwykłym. W Trybeczu nie drzemie żadna nadprzyrodzona siła, ale faktem jest, że do zaginięć dochodzi tam często.
Od 1999 do 2019 roku policja z Nitry odnotowała 7 takich przypadków. Najprawdopodobniej winni temu byli sami nieostrożni turyści. Szlaki są tam kiepsko oznakowane, więc przy braku uwagi łatwo można zgubić drogę w lesie. Należy też wspomnieć, że w obszarze pasma znajdują się liczne zapadliska, jaskinie i nieczynne szyby kopalniane. To może wyjaśniać przypadki tajemniczych zaginięć.
Nasz autor
Artur Białek
Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.