Na tej greckiej wyspie ludzie żyją nawet 10 lat dłużej – w czym tkwi jej sekret?

Spis treści:

1. Długowieczni Ikaryjczycy
2. Burzliwe dzieje Ikarii
3. Co zobaczyć na Ikarii

Ikaria leży w regionie Wysp Egejskich Północnych. Ma powierzchnię zaledwie 255 km kwadratowych, czyli niewiele mniej niż Poznań. Obszar ten zamieszkuje niespełna 10 tysięcy osób. Osób znanych z długowieczności.

Długowieczni Ikaryjczycy

Ikaria należy do tzw. niebieskich stref, czyli miejsc na mapie świata, w których najwięcej osób dożywa stu i więcej lat. Zajmujący się tematem badacze odkryli, że Ikaryjczycy mają 10-krotnie większą szansę na dożycie 100 lat niż Amerykanie. Według danych ponad 30% mieszkańców wyspy dożywa 90 i więcej lat. Wszystko za sprawą tamtejszego klimatu i uznawanej przez ekspertów za najzdrowszą dla człowieka diety śródziemnomorskiej.

Dieta

Co jedzą Ikaryjczycy? Przede wszystkim warzywa i nabiał. Ich tradycyjna kuchnia opiera się na warzywach strączkowych – fasoli, bobie, ciecierzycy i grochu – oraz wszechobecnym czosnku. Do tego spożywają orzechy, miód, suszone owoce, tradycyjne tłuste jogurty greckie i fetę. W jadłospisie nie może zabraknąć ryb, oliwek, oliwy z oliwek, soli morskiej, kawy i kieliszka wina. Pieczywo piecze się z pełnego ziarna.

Według drobiazgowej analizy czynników sprzyjających długowieczności Ikaryjczyków, opublikowanej w 2009 roku na łamach czasopisma „Cardiology Research and Practice”, tamtejsi mężczyźni spożywają średnio 1425 kcal/dziennie, natomiast kobiety zaledwie 1087 kcal. Do tego praktycznie wszyscy respondenci badania przyznali, że niemal codziennie robią sobie drzemkę w ciągu dnia. To wpływa też na poziom zadowolenia z życia. Przypadki depresji są wyjątkowo rzadkie, choroba dotyka mniej niż 3% społeczeństwa. W przypadku krajów zachodnich wskaźnik ten wynosi 10–15 procent i rośnie.

Aktywność

Do tego należy jeszcze dodać codzienną aktywność fizyczną. Nawet osoby w wieku 90 i więcej lat każdego dnia spacerują, pływają czy pracują fizycznie. Istotne są też więzi społeczne. Ikaryjczycy znani są z typowo południowej bliskości, wspólnego biesiadowania i życia w grupie. Według ekspertów połączenie tych czynników jest najlepszym, co może uczynić dla siebie człowiek, by żyć długo, zdrowo i szczęśliwie.

Burzliwe dzieje Ikarii

Chociaż z naszej współczesnej perspektywy życie na Ikarii może wydawać się spełnieniem marzeń, historia wyspy pełna jest dramatycznych zwrotów. Według archeologów tereny te były zasiedlone już siedem tysięcy lat temu. Pierwsza znana osada powstała w VIII wieku przed naszą erą jako kolonia Miletu. Koloniści założyli na wyspie miasta Thermae i później Oenoe.

Następnie Ikaria stała się zależna od Samos. To wówczas zaczęła słynąć ze swoich źródeł termalnych. Przełomem w rozwoju wyspy była wojna perska. Po jej zakończeniu Ikaria dołączyła do Związku Delijskiego, co wywołało gwałtowny rozwój i wzrost bogactwa mieszkańców. Owocem tego były bogate świątynie, takie jak Świątynia Artemidy w Nas.

Jednak dobra passa nie trwała długo. Mieszkańcy wyspy bardzo ucierpieli w trakcie wojen peloponeskich, głównie przez ówczesny gwałtowny wzrost piractwa. Sytuacja poprawiła się pod koniec IV wieku p.n.e., gdy Ikaria stała się członkiem II Związku Ateńskiego. Następnie znalazła się pod panowaniem Rzymian, do czego doszło około 230 roku p.n.e. Została włączona wraz z Samos do rzymskiej prowincji Azji.

Pod tarczą Bizancjum

Po podziale Cesarstwa Rzymskiego na wschodnie i zachodnie, Ikaria znalazła się pod panowaniem Cesarstwa Bizantyjskiego. Do dziś można znaleźć tego ślady. Na wyspie znajduje się kilka bizantyjskich zamków i odeon. Ikaria znajdowała się pod bizantyjską tarczą ochronną do końca XII wieku, gdy w wyniku coraz większych trudności i podupadającej armii, Cesarstwo Bizantyjskie ograniczyło morską obronę Morza Egejskiego i wysp, w tym Ikarii. Wyspa była nieustannym celem piratów, przez co ludność przeniosła się w głąb lądu. W celu zapewnienia sobie ochrony zbudowano nawet zamek Koskina.

Po upadku Bizancjum w 1204 roku Ikaria znalazła się pod panowaniem państwa łacińskiego w Konstantynopolu. W XIV wieku, po zdobyciu Chios przez Genueńczyków, wyspa stała się częścią Genueńskiego Cesarstwa Egejskiego. Następnie przeszła pod panowanie Rycerzy św. Jana, którzy opanowali wyspę Rodos i władali Ikarią do 1521 roku, kiedy to wyspa została podbita przez Turków. Mieszkańcy Ikarii zaciekle walczyli ze swoimi ciemiężcami.

Walka o niepodległość

Ikaryjczycy nie czuli się dobrze pod tureckim butem. Mieszkańcy wyspy zabili nawet pierwszego tureckiego poborcę podatkowego. Trzy wieki później wzięli czynny udział w greckiej wojnie o niepodległość z 1821 roku. Udało się im nawet oderwać Ikarię od Imperium Osmańskiego w 1827 roku. Jednak ich męstwo nie otrzymało odpowiedniej zapłaty. Tzw. Protokół Londyński, podpisany w 1830 roku, stanowił, że północno-wschodnie wyspy Morza Egejskiego, w tym Ikaria, powinny pozostać pod okupacją turecką.

Mieszkańcy nie godzili się na taki obrót sprawy i 17 lipca zbuntowali się przeciwko tureckim urzędnikom, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia wyspy. Był to dzień niepodległości Ikarii, ale wojny bałkańskie zablokowały drogę i wyspa mogła dołączyć do reszty nowo utworzonego państwa greckiego dopiero pięć miesięcy później. Jednak na tę prawdziwą niepodległość trzeba było jeszcze poczekać.

4 listopada 1912 roku Ikaria została oficjalnie wyzwolona przez armię grecką i dołączyła do reszty wolnej Grecji. Mieszkańcy Ikarii byli niezadowoleni z greckiego rządu, który nie inwestował w rozwój wyspy. Dlatego też dążyli do samowystarczalności, czemu sprzyjała duża pomoc od emigrantów z Ikarii, którzy wyemigrowali do USA i Australii. Do 1973 roku, po upadku greckiego reżimu wojskowego, Ikaria pełniła funkcję ziemi zesłańczej dla więźniów politycznych, głównie komunistów.

Co zobaczyć na Ikarii

Współcześnie Ikaria uniknęła losu turystycznych rajów. Promowana jest jako miejsce slow tourism – wolniejszej, mniej komercyjnej formy podróżowania, z naciskiem na lokalną kulturę i zdrowy styl życia. Przyciąga raczej osoby szukające autentyczności, spokoju i natury. Popularne miejsca turystyczne to:

• znane od starożytności termalne źródła w Therma,
• górskie szlaki i wioski w głębi wyspy,
• tradycyjne festiwale (panigyria), podczas których mieszkańcy tańczą i ucztują do świtu,
• dzikie plaże (np. Seychelles Beach, Nas).

Nasza autorka

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Pisze przede wszystkim o eksploracji kosmosu, astronomii i historii. Związana z Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz magazynami portali Gazeta.pl i Wp.pl. Ambasadorka Śląskiego Festiwalu Nauki. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.