Mauretania. Kraj między piaskami Sahary a Atlantykiem

Spis treści:

1. Długa historia Mauretanii
2. Jaki klimat panuje w Mauretanii?
3. Kalb al-Riszat. Czym jest Oko Sahary?
4. Nawakszut – co wyróżnia stolicę Mauretanii?
5. Kim są mieszkańcy Mauretanii?
6. Ciekawostki o Mauretanii
7. Czy Mauretania jest bezpieczna?

Mauretania, oficjalnie Islamska Republika Mauretańska, to państwo leżące w Afryce Zachodniej. Granice kraju wyznacza od zachodu wybrzeże Oceanu Atlantyckiego, Sahara Zachodnia od północy, Algieria na północnym wschodzie, Mali na wschodzie i południu oraz Senegal na południowym zachodzie. Z powierzchnią przekraczającą milion kilometrów kwadratowych Mauretania wciąż jest jednym z najmniej poznanych krajów świata.

Długa historia Mauretanii

Historia Mauretanii sięga starożytności. Początkowo ziemie te zamieszkiwały plemiona Berberów, którzy już przed IV wiekiem p.n.e. nawiązywali kontakty handlowe z Fenicjanami i Kartagińczykami. Nazwa Mauretania również ma pochodzenie berberyjskie. W antyku mianem tym określano jednak inny obszar. Ziemie położone bardziej na północ (na terenie dzisiejszej Algierii, Tunezji i Maroka) tworzyły wówczas rzymską prowincję Mauretania.

W VII wieku n.e. region został podbity przez Arabów, co zapoczątkowało proces islamizacji i arabizacji lokalnej ludności. W XI stuleciu nomadyczne grupy Barberów utworzyły ruch Almorawidów, który dał początek imperium rozciągającemu się od Sahary po Półwysep Iberyjski. W XVII wieku miejscowe plemiona podjęły próbę powstrzymania napływu Arabów z plemienia Beni Hassan podczas wojny Char Bouba, jednak bezskutecznie. Potomkowie Beni Hassan stali się dominującą warstwą społeczną, a używany przez nich dialekt języka arabskiego zyskał przewagę wśród lokalnej ludności.

W XIX wieku Francja rozpoczęła ekspansję kolonialną w regionie Sahary, podpisując traktaty z kolejnymi plemionami. Proces kolonizacji Mauretanii trwał aż do 1912 roku, a ostatnie punkty oporu zostały stłumione dopiero w 1934 roku. Niepodległość Islamskiej Republiki Mauretanii ogłoszono w roku 1960, a rok później stała się ona członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Jaki klimat panuje w Mauretanii?

Mauretania to kraj o zróżnicowanym krajobrazie, zdominowanym przez rozległe pustynie i półpustynie, stanowiące około 70% jego powierzchni. Na południu wzdłuż rzeki Senegal znajdują się stosunkowo niewielkie bardziej żyzne obszary, na których koncentruje się rolnictwo.

Klimat jest głównie pustynny, czemu trudno się dziwić – Sahara stanowi ponad 2/3 powierzchni kraju. Charakteryzuje się on wysokimi temperaturami i niskimi opadami.

Fauna Mauretanii obejmuje wielbłądy, gazele pustynne, fenki oraz różne gatunki gadów, a w nielicznych oazach można napotkać małpy i szakale. Szczególnie bogate życie zwierzęce można obserwować w rejonie Parku Narodowego Banc d’Arguin, który jest jednym z najważniejszych na świecie miejsc lęgowych dla ptaków wodnych, takich jak flamingi, pelikany i rybitwy.

Czym jest „Oko Sahary”?

W samym sercu Sahary – na terytorium Mauretanii – znajduje się jedno z najbardziej niezwykłych geologicznie zjawisk na Ziemi. Kalb al-Riszat jest często nazywana Okiem Sahary. Ta olbrzymia formacja o średnicy około 40 km jest tak charakterystyczna, że można ją dostrzec nawet kosmosu.

Początkowo naukowcy sądzili, że struktura powstała w wyniku uderzenia meteorytu. Jednak późniejsze badania wykazały, że jest to formacja geologiczna uformowana wskutek erozji i procesów tektonicznych. Kalb al-Riszat składa się z koncentrycznych pierścieni skał osadowych i wulkanicznych, które stopniowo odsłaniały się przez miliony lat. Obecnie uważa się, że Oko Sahary powstało około 100 milionów lat temu w wyniku wypiętrzenia skorupy ziemskiej, prawdopodobnie związanego z aktywnością magmową. Następnie siły erozji – woda i wiatr – stopniowo rzeźbiły jej kształt, odsłaniając kolejne warstwy skał. To właśnie ten proces nadał strukturze charakterystyczny, przypominający oko wygląd.

Ze względu na swój nietypowy wygląd Kalb al-Riszat stała się przedmiotem licznych spekulacji. Niektórzy entuzjaści teorii spiskowych sugerują, że mogła być pozostałością po zaginionej Atlantydzie. Mimo że brak dowodów na poparcie takich teorii, fascynacja tym miejscem nie słabnie.

Nawakszut – co wyróżnia stolicę Mauretanii?

Stolica Mauretanii, Nawakszut, wyróżnia się położeniem. Miasto powstało bowiem na styku pustyni i oceanu. Choć jeszcze w połowie XX wieku była to niewielka osada, dziś jest największym ośrodkiem miejskim kraju, liczącym prawie milion mieszkańców. Miasto stanowi centrum polityczne, gospodarcze i kulturalne Mauretanii. Charakteryzuje się mieszanką tradycyjnej zabudowy saharyjskiej i nowoczesnej architektury, a ulice Nawakszut tętnią życiem dzięki bazarom, restauracjom oraz jednemu z największych w regionie portowi rybackiemu.

Rytm dnia w stolicy wyznaczają nie tylko godziny pracy i handel na tętniących życiem targowiskach, ale także muzułmańskie modlitwy, które są nieodłącznym elementem życia mieszkańców. Popularnym miejscem spotkań są herbaciarnie, w których Mauretańczycy spędzają czas przy słodkiej miętowej herbacie, prowadząc zazwyczaj rozmowy o polityce i interesach. Mimo szybkiego rozwoju miasto zachowało swój spokojny charakter. Życie płynie tu w rytmie dostosowanym do upalnego klimatu i pustynnych warunków.

Kim są mieszkańcy Mauretanii?

Mauretania to kraj o bogatej mozaice etnicznej i kulturowej. Dominującą grupą są berberyjscy Arabowie, zwani „białymi Maurami”. Stanowią około 30% populacji. Haratin, potomkowie niewolników pochodzenia afrykańskiego, są z kolei nazywani „czarnymi Maurami” i stanowią około 40% ludności. Pozostałe 30% to różne grupy plemion subsaharyjskich, takich jak Wolofowie, Tukulerzy Fulanie i Soninke.

Językiem urzędowym jest arabski, a w użyciu są także języki narodowe: pulaar, soninke i wolof. Francuski, choć nie ma statusu oficjalnego, to język powszechnie używany w administracji i edukacji.

Ciekawostki o Mauretanii

Oto 5 ciekawych faktów na temat Mauretanii.

• Stolica Nawakszut została zbudowana od podstaw. Przed uzyskaniem niepodległości była zaledwie niewielką wioską rybacką. W 1960 r. po powstaniu państwa mauretańskiego Nawakszut zostało wybrane na stolicę i rozbudowane niemal od zera.
• Siódme święte miasto islamu. Zabytkowy Szinkit położony na północy kraju jest uważany za siódme święte miasto islamu. Przez wieki był to ważny ośrodek handlu i nauki przyciągający uczonych z różnych dziedzin.
• Najdłuższy pociąg świata. Mauretania jest znana z jednego z najdłuższych pociągów na świecie. Pociąg towarowy transportujący rudy żelaza z kopalni w Zouérat do portu w Nawazibu może osiągać długość nawet 2,5 kilometra.
• Tradycja leblouh. W niektórych społecznościach mauretańskich istnieje tradycja leblouh, polegająca na tuczeniu dziewcząt przed zamążpójściem kuskusem, mlekiem i tłuszczem zwierząt, ponieważ pulchność jest uważana za oznakę piękna i bogactwa.
• Zakaz muzyki w radiu: W latach 80. XX wieku w Mauretanii obowiązywał zakaz nadawania muzyki w radiu państwowym. Uznawano ją za sprzeczną z wartościami islamskimi.

Czy Mauretania jest bezpieczna?

Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych stanowczo odradza niekonieczne podróże do Mauretanii, zwłaszcza przekraczanie granicy z Saharą Zachodnią. Kraj ten jest zagrożony terroryzmem, a w rejonach przygranicznych, szczególnie z Mali, mogą się zdarzać napady rabunkowe oraz porwania.

Brak polskiej placówki dyplomatycznej znacząco ogranicza możliwość udzielenia pomocy konsularnej, choć w Nawakszut działa Konsul Honorowy RP. Obywatele polscy mogą skorzystać z pomocy konsularnej innych państw UE obecnych w Mauretanii, zgodnie z zasadami unijnymi. W celu znalezienia odpowiednich placówek zaleca się korzystanie z wyszukiwarki Komisji Europejskiej.

Źródło: National Geographic Polska

Nasz ekspert

Łukasz Załuski

Redaktor naczelny „National Geographic Polska". Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów w technologiach. Miłośnik tenisa i europejskich stolic.