Dzika przyroda przyciąga na tę wyspę turystów z całego świata – to jedno z ostatnich takich miejsc na świecie

Spis treści:

1. Gdzie leży Nowa Fundlandia i co ją wyróżnia?
2. Atrakcje Nowej Fundlandii – co zobaczyć?
3. Kultura i historia Nowej Fundlandii
4. Aktywności na świeżym powietrzu
5. Kiedy jechać? Pogoda i sezonowość
6. Jak zaplanować podróż z Polski? Poradnik praktyczny

Nowa Fundlandia, będąca częścią prowincji Nowa Fundlandia i Labrador w Kanadzie, to miejsce o surowym, niemal arktycznym uroku. Choć stosunkowo mało znana w Polsce, przyciąga podróżników szukających autentycznych doświadczeń: dzikiej przyrody, spokoju, niezatłoczonych szlaków i niesamowitych widoków. To nie tylko wyspa – to świat oddalony od codziennego zgiełku.

Gdzie leży Nowa Fundlandia i co ją wyróżnia?

Nowa Fundlandia to wyspa położona u wschodnich wybrzeży Kanady, stanowiąca część prowincji Nowa Fundlandia i Labrador. Jej strategiczne położenie u wejścia do Zatoki Świętego Wawrzyńca czyniło ją od wieków miejscem o ogromnym znaczeniu dla żeglugi, rybołówstwa i handlu transatlantyckiego. To tutaj jako pierwsi Europejczycy wylądowali Wikingowie – jeszcze przed Krzysztofem Kolumbem. Dziś wyspa słynie z niezwykle rozwiniętej linii brzegowej – 29 000 kilometrów wybrzeża to jedno z najdłuższych i najbardziej zróżnicowanych na świecie.

Charakter Nowej Fundlandii to połączenie atlantyckiego klimatu, dzikiej przyrody, osad rybackich oraz silnych tradycji kulturowych. To również jeden z niewielu regionów Ameryki Północnej, gdzie nadal wyraźnie widoczne są wpływy europejskich osadników – zwłaszcza irlandzkich i angielskich.

Surowy klimat i niezwykłe krajobrazy

Nowa Fundlandia leży w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego, z bardzo zmienną pogodą i dużą ilością opadów. Lato trwa krótko i temperatura rzadko przekracza 20°C, za to często występują nagłe mgły, silne wiatry i opady deszczu – co sprawia, że pogoda na wyspie potrafi zmieniać się kilka razy dziennie.

Ten klimat kształtuje krajobraz – surowy, ale zachwycający. Wybrzeże przecinają skaliste klify, zatoki, cyple i fiordy o stromych zboczach. Woda Atlantyku wdziera się głęboko w ląd, tworząc idealne warunki do obserwacji życia morskiego. Wnętrze wyspy to rozległe lasotundry, wrzosowiska, torfowiska i liczne jeziora polodowcowe. Na południu i zachodzie dominują strome wzniesienia i górzyste tereny, natomiast wschód i północ są łagodniejsze i bardziej dostępne.

To właśnie ta dzika, nietknięta natura przyciąga turystów z całego świata – nie tylko wędrowców i fotografów, ale również naukowców i ekologów badających rzadkie siedliska i zróżnicowane ekosystemy. Nowa Fundlandia jest jednym z ostatnich miejsc w Ameryce Północnej, gdzie człowiek nie zdołał jeszcze w pełni podporządkować sobie środowiska.

Atrakcje Nowej Fundlandii – co zobaczyć?

Nowa Fundlandia to miejsce, gdzie natura i kultura współistnieją w harmonii, a każdy kilometr wyspy skrywa coś niezwykłego. Od tętniącego życiem St. John’s, przez bezkresne szlaki trekkingowe, aż po bezludne zatoki, w których można obserwować wieloryby i góry lodowe – wyspa oferuje wrażenia, których nie sposób znaleźć gdzie indziej.

St. John’s – kolorowe miasto u bram oceanu

St. John’s, stolica Nowej Fundlandii i najstarsze miasto w Kanadzie, to fascynujące połączenie historii, koloru i morskiej tradycji. Miasto słynie z Jellybean Row – ciągów pastelowych, ciasno stłoczonych domków, które stały się jego symbolem. Wąskie, brukowane uliczki i strome podejścia tworzą atmosferę przypominającą stare europejskie miasta portowe.

Warto odwiedzić Signal Hill – wzgórze, z którego w 1901 roku odebrano pierwszy transatlantycki sygnał radiowy. Panorama na port, ocean i miasto zapiera dech w piersiach, szczególnie o świcie. Centrum miasta tętni życiem: bary z lokalną muzyką, galerie sztuki, muzea poświęcone historii rybołówstwa i życia nad oceanem. Targ rybny, pełen świeżych owoców morza, to obowiązkowy punkt kulinarny.

Szlak East Coast Trail

East Coast Trail to jeden z najbardziej spektakularnych szlaków pieszych w całej Ameryce Północnej. Liczy ponad 300 kilometrów i biegnie wzdłuż dramatycznego wybrzeża Atlantyku, od Cape St. Francis do Cappahayden. Łączy ponad 30 tradycyjnych osad rybackich, a po drodze oferuje widoki na klify, zatoki, formacje skalne, ruiny fortów i latarnie morskie.

To szlak dla każdego – są tu zarówno łatwe, kilkukilometrowe odcinki idealne na półdniowy spacer, jak i wymagające wielodniowe trasy z przewyższeniami i ekspozycją. Na trasie często można zobaczyć wieloryby, dryfujące góry lodowe oraz ogromne kolonie ptaków morskich. Szlak jest dobrze oznaczony, a lokalne społeczności oferują zakwaterowanie i zaplecze turystyczne.

Obserwacja wielorybów i gór lodowych

Nowa Fundlandia to jedno z najlepszych miejsc na świecie do obserwacji życia morskiego. W okresie od maja do września przy wybrzeżu można podziwiać walenie, w tym humbaki, orki, płetwale błękitne i finwale, które przypływają tu, by żerować w bogatych wodach Atlantyku.

Równolegle, wczesnym latem, z północy dryfują góry lodowe – gigantyczne, połyskujące bryły oderwane od lodowców Grenlandii. Najlepiej widoczne są z północno-wschodnich wybrzeży wyspy. Iceberg Alley – pas wybrzeża, gdzie gromadzą się góry lodowe – to naturalny spektakl, który można podziwiać z lądu, statku lub kajaka.

Obserwacja wielorybów i gór lodowych często odbywa się podczas specjalnych rejsów – zarówno większymi łodziami z przewodnikiem, jak i mniejszymi, kameralnymi jednostkami, gdzie można poczuć się częścią natury.

Rezerwaty i parki przyrody

Nowa Fundlandia jest domem dla kilku wyjątkowych obszarów chronionych, które pozwalają doświadczyć przyrody w najczystszej formie.

• Witless Bay Ecological Reserve – znana z jednej z największych na świecie kolonii maskonurów (puffinów). To także siedlisko burzyków, głuptaków i setek tysięcy innych ptaków morskich. Najlepiej odwiedzać rezerwat w czerwcu i lipcu, gdy ptaki gniazdują.
• Park Narodowy Gros Morne – wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To jeden z najbardziej malowniczych i geologicznie unikatowych obszarów Kanady. Znajdziesz tu fiordy, strome zbocza górskie, doliny lodowcowe i unikatowe formacje skalne, jak płaszcz ziemski wyniesiony na powierzchnię (Tablelands). Szlaki piesze oferują zarówno łatwe spacery, jak i trudne, całodniowe wyprawy górskie.
• Bay du Nord Wilderness Reserve – największy rezerwat dzikiej przyrody w Nowej Fundlandii, dostępny tylko pieszo lub drogą wodną. To raj dla tych, którzy szukają ciszy, samotności i kontaktu z nieskażoną przyrodą.

Kultura i historia Nowej Fundlandii

Nowa Fundlandia to miejsce o wielowarstwowej i fascynującej historii, której ślady są widoczne w krajobrazie, architekturze i codziennym życiu mieszkańców. Wyspa była jednym z pierwszych punktów kontaktu Europy z Ameryką Północną – jeszcze zanim Kolumb dotarł na Morze Karaibskie, norwescy Wikingowie osiedlili się w północnej części wyspy, w miejscu znanym dziś jako L’Anse aux Meadows.

Jeszcze wcześniej, przez tysiące lat, zamieszkiwały tu rdzenne ludy, w tym Beothukowie – społeczność o bogatej kulturze łowieckiej i rybackiej. Ich tragiczna historia – zagłada na skutek kolonizacji i chorób – stanowi dziś ważny element tożsamości wyspy.

Od XVI wieku Nowa Fundlandia stała się ważnym punktem na mapie europejskiego rybołówstwa dorszowego. Przybywali tu rybacy z Anglii, Irlandii, Francji i Portugalii, zakładając osady, które do dziś zachowały wiele ze swojej pierwotnej architektury i układu przestrzennego. Małe wioski rybackie, często dostępne tylko drogą morską, są do dziś symbolem lokalnej tożsamości.

Dziedzictwo kulturowe i codzienność

Dzisiejsza kultura Nowej Fundlandii to unikatowe połączenie wpływów europejskich (zwłaszcza irlandzkich i angielskich) z dziedzictwem rybackim i bliskim związkiem z naturą. Mieszkańcy wyspy są znani z gościnności, silnego poczucia wspólnoty i dumy ze swojego pochodzenia.

Język codzienny – angielski – przyjmuje tu lokalny dialekt z licznymi archaizmami i naleciałościami z języka gaelickiego i irlandzkiego. Wiele słów i zwrotów nie występuje nigdzie indziej w Kanadzie, a akcent mieszkańców St. John’s bywa nie do końca zrozumiały nawet dla rodowitych Anglików.

Tradycje i kuchnia

Nowofundlandzka kuchnia opiera się na prostych, lokalnych składnikach: dorszu, homarze, ziemniakach, brukwi i jagodach. Warto spróbować dań takich jak cod tongues (języki dorsza), toutons (smażone placki chlebowe) czy Jiggs dinner – tradycyjnego niedzielnego obiadu gotowanego w jednym garnku.

Wieczorami, zwłaszcza w St. John’s, puby wypełniają się dźwiękami muzyki folkowej – granej na skrzypcach, akordeonie i bodhránie (tradycyjnym bębnie). Lokalne zespoły często grają utwory przekazywane z pokolenia na pokolenie – o morzu, pracy na kutrze, życiu w surowych warunkach i tęsknocie za domem.

Święta i obrzędy

W Nowej Fundlandii obchodzone są też nietypowe święta i rytuały, takie jak „Screech-In” – symboliczne „przyjęcie” przyjezdnych w poczet Nowofundlandczyków. Rytuał polega m.in. na wypiciu lokalnego rumu Screech, powtórzeniu gwarowego zwrotu i pocałowaniu dorsza – wszystko w atmosferze śmiechu i wspólnoty.

Aktywności na świeżym powietrzu

Nowa Fundlandia to prawdziwy raj dla miłośników natury, którzy chcą spędzać czas aktywnie, na świeżym powietrzu. Dzika przyroda, małe zaludnienie i niemal nietknięte ekosystemy sprawiają, że każda aktywność — od trekkingu po kajakarstwo — staje się tu czymś więcej niż tylko sportem. To kontakt z dziką, surową przyrodą, który dostarcza zarówno emocji, jak i głębokiego ukojenia.

Wędrówki i trekking

Choć East Coast Trail jest najczęściej opisywanym szlakiem, Nowa Fundlandia oferuje setki kilometrów mniej znanych, lokalnych ścieżek, prowadzących przez różnorodne krajobrazy. Znajdziesz tu:

• ścieżki przybrzeżne, biegnące wzdłuż klifów i zatok, z których rozciągają się zapierające dech w piersiach widoki na Atlantyk,
• szlaki przez wrzosowiska i torfowiska, które w okresie letnim mienią się odcieniami fioletu i zieleni,
• trasy przez historyczne wioski rybackie, gdzie czas jakby się zatrzymał, a mieszkańcy witają wędrowców z życzliwością.

Szczególnie wyjątkowe są okolice Bay du Nord Wilderness Reserve – największego obszaru dzikiej przyrody na wyspie, gdzie nie ma dróg, hoteli ani zasięgu. To teren przeznaczony wyłącznie dla doświadczonych turystów pieszych i kajakarzy, gotowych na pełne zanurzenie w dzikość natury.

Wiele tras nie jest komercyjnych, więc wymaga samodzielnej nawigacji, dobrej kondycji i przygotowania – ale w zamian oferują spokój, ciszę i autentyczne doświadczenie przygody.

Kajaki, żeglowanie, wędkarstwo

Dzięki 29 000 kilometrom linii brzegowej, Nowa Fundlandia to jedna z najlepszych destynacji w Kanadzie dla amatorów sportów wodnych. Aktywności są różnorodne i dostępne niemal na każdą kondycję i budżet.

• Kajakarstwo morskie to sposób na odkrywanie trudno dostępnych zatoczek, skalnych łuków i klifów od strony oceanu. Szczególnie popularne są rejony południowo-wschodniego wybrzeża, gdzie można kajakować w towarzystwie maskonurów i fok.
• Żeglowanie i rejsy turystyczne pozwalają na eksplorację większych akwenów oraz obserwację wielorybów i gór lodowych z bliska. Organizowane są rejsy dzienne, jak i kilkudniowe wyprawy z noclegiem na pokładzie.
• Wędkarstwo, zarówno z brzegu, jak i z łodzi, to część lokalnej tradycji. Najpopularniejszym gatunkiem pozostaje dorsz atlantycki – ryba, która przez wieki stanowiła podstawę gospodarki wyspy. Wielu operatorów oferuje wycieczki wędkarskie z lokalnymi przewodnikami, a złowioną rybę często można od razu przyrządzić na miejscu.

Dla osób, które szukają ciszy i bliskości z przyrodą, Nowa Fundlandia oferuje również spływy rzeczne, obserwację ptaków z kajaka oraz biwakowanie na odludnych plażach.

Kiedy jechać? Pogoda i sezonowość

Podróż na Nową Fundlandię warto zaplanować w miesiącach letnich – od czerwca do września. To właśnie wtedy wyspa pokazuje swoje najbardziej dostępne i malownicze oblicze. Temperatury osiągają średnio 15–22°C, dni są dłuższe, a warunki do trekkingu, rejsów czy obserwacji przyrody – najlepsze.

To również czas, kiedy masz największe szanse na zobaczenie wielorybów, które migrują wzdłuż wybrzeża, oraz gór lodowych, które dryfują wzdłuż Iceberg Alley. Kolonie maskonurów gniazdują na wybrzeżu w czerwcu i lipcu, co czyni te miesiące idealnymi dla miłośników ptaków.

Jednak nawet latem pogoda bywa kapryśna i nieprzewidywalna – w ciągu jednego dnia możesz doświadczyć słońca, mgły, deszczu i silnego wiatru. Dlatego warto przygotować się na zmienne warunki atmosferyczne, zabierając odpowiednią odzież, niezależnie od planowanego rodzaju aktywności.

Jak zaplanować podróż z Polski? Poradnik praktyczny

Nowa Fundlandia nie należy do najłatwiej dostępnych miejsc z Europy, ale z odpowiednim planem logistycznym podróż jest całkowicie wykonalna i satysfakcjonująca. Poniżej znajdziesz najważniejsze kwestie organizacyjne.

Jak dolecieć?

Najdogodniejsza trasa z Polski to lot z przesiadką przez Toronto lub Montreal do St. John’s International Airport (YYT) – głównego portu lotniczego na wyspie.

Alternatywa dla osób chcących połączyć podróż z eksploracją innych regionów Kanady to przelot do Halifax w Nowej Szkocji i dalsza podróż drogą lądową oraz promem z North Sydney do Channel-Port aux Basques, po zachodniej stronie wyspy. Prom kursuje regularnie i umożliwia przewóz samochodów.

Noclegi – gdzie spać?

• St. John’s oferuje szeroki wybór: hotele, pensjonaty, hostele oraz apartamenty.
• Poza miastem najlepiej korzystać z: campingów, bed & breakfast, domków letniskowych i chatek dla wędrowców.
• W sezonie (czerwiec–sierpień) miejsca noclegowe są często zajęte z wyprzedzeniem – warto rezerwować minimum kilka tygodni wcześniej.

Dla bardziej niezależnych podróżników świetną opcją są kempingi położone w parkach narodowych, często z dostępem do szlaków i jezior.

Jak się poruszać?

Ze względu na duże odległości i słabo rozwiniętą komunikację publiczną, najlepszym wyborem jest wynajęcie samochodu. Pozwala to dotrzeć do bardziej odległych atrakcji, małych wiosek i punktów startowych szlaków turystycznych.

W miastach i na szlakach można poruszać się pieszo lub rowerem, ale warto pamiętać, że niektóre trasy są bardzo wymagające kondycyjnie i pogodowo.

Co zabrać?

Przygotuj się na zmienne warunki pogodowe i zróżnicowane tereny. Spakuj:

• odzież warstwową: termoaktywną, wodoodporną, przeciwwiatrową,
• buty trekkingowe o dobrej przyczepności – obowiązkowe na szlaki,
• lornetkę i aparat fotograficzny – idealne do obserwacji dzikiej przyrody,
• apteczkę podróżną, krem z filtrem, środki przeciw owadom,
• ubezpieczenie podróżne – Nowa Fundlandia to dziki teren, a koszty pomocy medycznej mogą być wysokie.

Koszty

Średni koszt 10–14 dniowej podróży z Polski:

• Loty: 3000–4500 PLN
• Noclegi: 1500–3000 PLN (w zależności od standardu)
• Wynajem auta + paliwo: ok. 1000–1500 PLN
• Wyżywienie, bilety wstępu, rejsy, ubezpieczenie: 2000–3000 PLN

Całość: ok. 9000–12 000 PLN/os.

Oszczędności można uzyskać, korzystając z hosteli, kempingów, samodzielnego gotowania i podróży poza sezonem (maj lub wrzesień).

Źródło: Newfoundlandlabrador.com; National Geographic Traveler

Nasz ekspert

Łukasz Załuski

Redaktor naczelny „National Geographic Polska” i National-Geographic.pl. Dziennikarz podróżniczy i popularnonaukowy z 20-letnim stażem. Wcześniej odpowiedzialny m.in. za magazyny „Focus”, „Focus Historia” i „Sekrety Nauki”. Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów podróżniczych. Inicjator projektu pierwszej naukowej rekonstrukcji wizerunków władców z dynastii Jagiellonów. Po świecie podróżuje w poszukiwaniu smaków lokalnych kuchni. Miłośnik tenisa, książek kryminalnych i europejskich stolic.