Telosa: miasto przyszłości czy utopia miliardera? Tak wygląda budowa futurystycznej metropolii
Na amerykańskiej prerii ma powstać 5-milionowy ośrodek miejski. Wszystko za sprawą miliardera Marca Lore’a, który planuje budowę futurystycznego obiektu. Idea miasta 15-minutowego, specjalne magazyny wody ulokowane w wieżowcach i zakaz pojazdów spalinowych – to tylko niektóre z rewolucyjnych koncepcji, jakie mają być zrealizowane w Telosie.
- Olaf Kardaszewski
Spis treści:
- Społeczna idea Telosy
- Telosa jako miasto 15-minutowe, smart city i wzór ekologicznej urbanistyki
- Zielone miasto Telosa
- Brak wody i fałszywa inkluzywność – obawy wokół Telosy
Słowo „telos”, od którego miasto wzięło swoją nazwę, oznacza w języku greckim „cel” lub „ostateczny sens”. Etymologia tego określenia może być interpretowana na dwa różne sposoby. Z jednej strony może wskazywać na ostateczny, doskonały kształt miasta, którego nie da się już w jakikolwiek sposób ulepszyć. Z drugiej – wyrażać założenie twórcy, który chciałby aby Telosa była środowiskiem życia, w którym każdy mieszkaniec ma możliwość realizacji swojego potencjału – społecznego, zawodowego i osobistego – w warunkach sprawiedliwości, równości i zrównoważonego rozwoju.
Społeczna idea Telosy
Za pomysłem stworzenia ultranowoczesnej metropolii stoi amerykański miliarder Marc Lore. Przedsiębiorca urodzony w Nowym Jorku przez większość swojego zawodowego życia był związany z branżą e-commerce (handel elektroniczny związany z sprzedażą i kupnem towarów lub usług za pośrednictwem internetu). To w trakcie swojej kariery Lore zaczął inspirować się nurtami społeczno-ekonomicznymi tworzonymi np. przez Arystotelesa lub Henry’ego George’a.
Od greckiego filozofa zapożyczył tytułowe sformułowanie telos (cel), do którego mają dążyć wszyscy mieszkańcy Telosy. Miasto ma dawać swoim mieszkańcom równe szanse rozwoju, pozbywając się mechanizmów dzielących ludzi na mniej i bardziej zamożnych. Jednym z czynników, który ma wpływać na sprawiedliwość społeczną wewnątrz miasta, jest idea ekwityzmu (ang. equitism), czyli stworzenia modelu, który miałby łączyć idee kapitalizmu z zasadą wspólnego dobra w społeczeństwie.
Idea opiera się na przekonaniu, że ziemia i przestrzeń publiczna powinny służyć wszystkim – nie tylko prywatnym właścicielom. Grunty, na których miasto miałoby powstać, mają należeć w całości do wspólnoty mieszkańców, która może tereny dzierżawić zewnętrznym inwestorom, firmom lub mieszkańcom. Z zysków takich operacji będą finansowane usługi publiczne, takie jak edukacja, opieka zdrowotna, transport czy służby porządkowe. Taki model pozwoli zapobiec działaniom spekulacyjnym, polegającym na kupowaniu nieruchomości w celu ich późniejszego sprzedania za wyższą cenę.
Telosa jako miasto 15-minutowe, smart city i wzór ekologicznej urbanistyki
Poza innowacjami dotyczącymi życia społecznego oraz reguł ekonomicznych panujących w Telosie, miasto ma przedstawiać szereg futurystycznych wizji urbanistyczno-środowiskowych. Kluczową ideą jest znana już koncepcja miasta 15-minutowego. Idea to zakłada, że wszystkie podstawowe potrzeby mieszkańców (m.in. praca, szkoła, zakupy, opieka zdrowotna, rekreacja) mogą zostać zaspokojone w promieniu 15 minut pieszo, rowerem lub autonomicznym transportem publicznym (bez udziału kierowcy).
Dodatkowo transport miejski w Telosie zostanie oparty wyłącznie na pojazdach bezemisyjnych, które swoją pracą nie będą zanieczyszczać miejskiego powietrza. Ruch drogowy będzie kompleksowo monitorowany tak, aby mieszkańcy mogli dokładnie śledzić poruszanie się aut i w ten sposób optymalizować swoje podróże po mieście. Podobne zastosowania, tworzące smart city występują już w niektórych z europejskich miast.
Dla twórców Telosy kluczowy jest nacisk na projekty zgodne z zrównoważonym rozwojem środowiskowym. Miasto ma m.in. korzystać z odnawialnych źródeł energii oraz recyklingować i wtórnie wykorzystywać gromadzoną wodę. Surowiec ten ma być magazynowany w centralnym, wielofunkcyjnym wieżowcu Equitism Tower. Budynek ma być wyposażony dodatkowo w zbierające energię panele słoneczne oraz rozwiązania aeroponiczne, które pozwalają na uprawę roślin bez użycia gleby.
Zielone miasto Telosa
Mimo pustynnego położenia, miasto ma tworzyć „zieloną miejską wyspę”, pełną parków, skwerów i ogrodów. Jedną z planowanych koncepcji są tzw. „gniazda parkowe”, czyli zespoły autonomicznej zieleni tworzące mikroklimatyczne enklawy w obrębie osiedli i dzielnic. Przykładem takiej przestrzeni jest Superkilen Park w Kopenhadze, który został zaprojektowany przez grupę Bjarke Ingels Group – tę samą, która tworzy Telosę. Dodatkowo miasto ma być wyposażone w miękką infrastrukturę: parki retencyjne, ogrody deszczowe i zielone dachy, które zwiększają zdolność miasta do magazynowania wody, poprawiają jakość powietrza i przeciwdziałają zjawisku miejskiej wyspy ciepła.
Brak wody i fałszywa inkluzywność – obawy wokół Telosy
Projekt, pomimo prospołecznych i inkluzywnych obietnic, budzi obawy części społeczeństwa. Główne znaki zapytania stawiane są przy temacie wody, w którą miasto musi być zaopatrywane. Już teraz stany takie jak Arizona, Nevada czy Kolorado przez długotrwałe susze mają problemy z deficytem wody. Inwestycja, która pochłonęłaby tony litrów tej substancji, mogłaby przyczynić się do katastrofy ekologiczno-społecznej podobnej do tej, która ma miejsce w Egipcie przy budowie Nowej Stolicy Administracyjnej. Tam budowa doprowadziła do hydrologicznej marginalizacji starej stolicy – Kairu.
Obawy dotyczą również idei mieszanki różnych grup społecznych. Wyprowadzka do miasta znajdującego się na środku pustyni wiązać się będzie z ogromnym wyzwaniem finansowym i logistycznym. Krytycy zastanawiają się, czy osoby o niskich dochodach będą w stanie podjąć się takiej migracji. Gdyby się to nie udało, miasto zostałoby zaludnione jedynie przez bogatszych mieszkańców, przez co straciłoby swoje ideowe znaczenie miasta integrującego wszystkie warstwy społeczne. Pozostaje więc czekać, czy projekt okaże się w przyszłości ekologiczno-społecznym fenomenem, czy jedynie utopią amerykańskiego miliardera.
Źródło: CNN
Nasz autor
Olaf Kardaszewski
