– Chociaż każdy owoc i warzywo zawiera związki prozdrowotne, te występujące wyłącznie w oliwie z oliwek, zwane fenolami, są szczególnie skuteczne – mówi dr Mary Flynn, badaczka żywienia i założycielka organizacji non-profit Olive Oil Health Initiative na Brown University. Składniki odżywcze zawarte w oliwie z pierwszego tłoczenia korzystnie wpływają na wiele schorzeń. W tym na choroby serca i cukrzycę.

– Nie mamy żywności ani leków, które mogłyby zrobić to samo, co oliwa z oliwek – dodaje dr Flynn. Fenole zawarte w oliwie z oliwek z pierwszego tłoczenia są przeciwutleniaczami. – Mają także właściwości przeciwdrobnoustrojowe – wyjaśnia Selina Wang, badaczka ds. nauk o żywności na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis.

Jak powstaje oliwa z oliwek?

W Grecji, Włoszech i innych krajach Morza Śródziemnego drzewa oliwne rosną od tysięcy lat. Oliwę niegdyś produkowano, rozgniatając owoce i używając gorącej wody. Ten sposób prowadził do zniszczenia części fenoli. W czasach nowożytnych pojawiła się nowa metoda. To odwirowywanie oliwek w wirówkach w temperaturze otoczenia, bez użycia rozpuszczalników chemicznych. Oliwa przetworzona w ten sposób nosi etykietę „extra vergine” lub „extra virgin”.

Do najlepiej zbadanych fenoli zawartych w oliwkach, zwanych sekoirydoidami, należą ich naturalne pochodne:

  • oleokantal,
  • oleaceina,
  • oleuropeina,
  • ligstrozyd,
  • oleomissional.

Prawdopodobnie jednak naprawdę liczy się ich połączenie. Żaden z tych składników nie ma tak korzystnego działania, jak naturalna oliwa.

Na co pomaga oliwa z oliwek?

W miejscach, gdzie podstawą żywienia jest dieta śródziemnomorska, liczba zachorowań na wiele chorób jest niższa. Eksperci uważają, że główną przyczyną jest oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia.

Choroby serca

Podczas dziesięcioletniego badania, w którym wzięło udział ponad 12 tys. osób w Hiszpanii, naukowcy odkryli, że ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia było o połowę mniejsze u osób spożywających codziennie półtorej łyżeczki oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia. Naukowcy zauważyli, że nie miało to miejsca w przypadku „rafinowanej” oliwy. „Extra vergine” wpływa szczególnie korzystnie na wysokie ciśnienie krwi, które przyczynia się do chorób serca. Jedno z badań wykazało, że skurczowe ciśnienie krwi spadło po trzech tygodniach stosowania dwóch łyżek stołowych oliwy dziennie.

Rak piersi

4000 kobiet w Hiszpanii zostało losowo przydzielonych do jednej z trzech form diety śródziemnomorskiej: diety o ograniczonej zawartości tłuszczu, diety uzupełnionej orzechami lub diety zawierającej oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia. Kobiety z trzeciej grupy miały najniższy wskaźnik zachorowań na raka piersi w pięcioletnim okresie badania. W oddzielnym badaniu porównano nawyki żywieniowe ponad tysiąca Hiszpanek chorych na inwazyjnego raka piersi z podobną grupą osób zdrowych. Okazało się, że największą ochronę zapewnia spożywanie więcej niż dwóch łyżek oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia dziennie.

Cukrzyca

Kilkanaście randomizowanych badań udokumentowało zdolność oliwy do obniżania poziomu glukozy we krwi. Niektórzy badacze uważają, że dzieje się to poprzez chronienie komórek trzustki wytwarzających insulinę przed uszkodzeniami.

Demencja

Badania powiązały spożywanie oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia z poprawą funkcjonowania poznawczego. Eksperci podkreślają jednak, że nadal potrzebne są szersze programy badawcze.

Odchudzanie

Wydaje się to sprzeczne z intuicją, ponieważ oleje są wysokokaloryczne. Jednak badania pokazują ciekawe zależności. Kilkadziesiąt kobiet losowo przydzielono albo do diety niskotłuszczowej opartej na roślinach, albo do diety dodającej więcej niż trzy łyżki oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia dziennie. W przypadku tych drugich szanse na redukcję masy ciała o 5% po ośmiu tygodniach były znacznie większe.

Fakty i mity o oliwie z oliwek

  • Inne jednonienasycone tłuszcze kuchenne, takie jak olej rzepakowy, nie mają takiego wpływu na zdrowie jak oliwa z oliwek. To dowodzi, że kluczową rolę odgrywa tu zawartość fenoli – twierdzi dr Flynn.
  • Błędnym przekonaniem jest to, że nie można dobrze smażyć na oliwie z oliwek z pierwszego tłoczenia. W rzeczywistości po podgrzaniu wytwarza ona mniej niezdrowych produktów ubocznych w porównaniu z innymi olejami.
  • Wiele osób sięga po oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia w lokalnym supermarkecie. Trzeba jednak uważać. Oliwa często jest podrabiana. Idealne rozwiązanie to kupowanie jej na lokalnym włoskim targowisku albo w wyspecjalizowanym sklepie.
  • Oliwa z oliwek może mieć dwuletnią datę przydatności do spożycia. Jednak po otwarciu należy spożyć ją w ciągu czterech miesięcy. Nie wolno jej przechowywać w pobliżu źródła ciepła, np. obok piekarnika. Najlepsze jest chłodne, ciemne miejsce. Jeśli nie planujesz otwierać butelki przez kilka miesięcy, może to być zamrażarka lub lodówka. Jednak oliwa, której używamy nie powinna już stać w lodówce. Jeśli będzie musiała wielokrotnie osiągać temperaturę pokojową, może to zmienić jej smak i wygląd.

Źródło: National Geographic.