To nieprawda, że motyl nie może być przezroczysty. Greta oto ma skrzydła jak ze szkła

Spis treści:

1. Greta oto – klasyfikacja biologiczna motyla szklanoskrzydłego
2. Budowa i wygląd Greta oto
3. Gdzie występuje Greta oto?
4. Cykl życia motyla szklanoskrzydłego
5. Zachowanie i ekologia

Greta oto, znana powszechnie jako motyl szklanoskrzydły, jest jednym z najbardziej intrygujących przykładów mimikry i przystosowań ewolucyjnych w świecie owadów. Jej niemal przezroczyste skrzydła wzbudzają podziw i zainteresowanie zarówno entomologów, jak i laików. Ten tropikalny motyl stanowi przykład fascynującej harmonii między biologią, ekologią a zjawiskami optycznymi.

Greta oto – klasyfikacja biologiczna motyla szklanoskrzydłego

Greta oto została opisana naukowo w 1854 roku przez entomologa J.H. Hewitsona. To gatunek należący do królestwa zwierząt, typu stawonogów. Jest przedstawicielem gromady owadów oraz rzędu motyli. Zaliczany jest do rodziny rusałkowatych (Nymphalidae), a dokładniej do podrodziny Danainae. Gatunek ten należy do rodzaju Greta, którego najbardziej znanym przedstawicielem jest właśnie Greta oto.

Rodzaj Greta obejmuje około 16 gatunków, ale to Greta oto jest najbardziej znana dzięki swoim przezroczystym skrzydłom.

Budowa i wygląd Greta oto

Zjawisko przezroczystości skrzydeł Greta oto jest unikatowe w świecie motyli. W przeciwieństwie do większości motyli, które posiadają skrzydła pokryte mikroskopijnymi łuskami nadającymi im kolor, Greta oto ma skrzydła częściowo pozbawione pigmentu i łusek. Przezroczystość uzyskana jest dzięki nanostrukturom – nieregularnie rozmieszczonym łuskom o właściwościach antyrefleksyjnych. Te mikroskopijne wypustki redukują odbicie światła aż o 80%. Dzięki temu skrzydła stają się praktycznie niewidoczne.

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie „Nature Communications” naukowcy z Uniwersytetu w Singapurze potwierdzili, że powierzchnia skrzydeł Greta oto zawiera nanostruktury. To one rozpraszają światło i umożliwiają przezroczystość niezależnie od kąta padania światła.

Cechy fizyczne

Greta oto to motyl o rozpiętości skrzydeł wynoszącej od 5,6 do 6,1 centymetra. Charakterystyczną cechą jego wyglądu są skrzydła. Posiadają przezroczystą membranę otoczoną ciemnymi, brązowymi lub czerwonawymi obrzeżami, co nadaje mu wyjątkowy, delikatny wygląd. Ciało tego owada jest smukłe, z ciemnym tułowiem i lekko owłosionym odwłokiem. Wśród osobników nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy. To oznacza, że samce i samice są do siebie bardzo podobne pod względem wyglądu zewnętrznego.

Gdzie występuje Greta oto?

Greta oto występuje przede wszystkim w Ameryce Środkowej, gdzie można ją spotkać w takich krajach jak Meksyk, Gwatemala, Honduras, Nikaragua, Kostaryka i Panama. Zasięg jej występowania obejmuje również północne rejony Ameryki Południowej, w tym Kolumbię, Ekwador, Peru i Wenezuelę. Sporadycznie obserwowano ją także w południowych Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza w Teksasie, gdzie pojawia się jako migrant.

Motyl ten preferuje wilgotne środowiska, szczególnie tropikalne lasy deszczowe i mgielne, a także obrzeża plantacji charakteryzujących się dużą bioróżnorodnością. Często występuje również w dolinach rzecznych, gdzie rośnie bujna roślinność zielna. Greta oto jest gatunkiem dziennym, a jej obecność w danym miejscu zwykle wiąże się z występowaniem odpowiednich roślin żywicielskich.

Cykl życia motyla szklanoskrzydłego

Samice Greta oto składają jaja przypominające maleńkie kulki na spodniej stronie liści roślin z rodzaju Cestrum, należących do rodziny psiankowatych. Jaja mają żółtawy odcień i osiągają średnicę około 1 mm. W naturalnych warunkach okres inkubacji trwa od 3 do 5 dni.

Po wykluciu się z jaj gąsienice mają zieloną barwę i są łatwe do rozpoznania dzięki purpurowym i białym paskom biegnącym wzdłuż boków ciała. Dodatkowo pokryte są delikatnymi włoskami. Ich głównym pożywieniem są liście Cestrum nocturnum, które zawierają toksyczne alkaloidy. Spożycie tych związków sprawia, że zarówno gąsienice, jak i dorosłe motyle stają się niejadalne dla wielu drapieżników.

W rozwoju larwalnym Greta oto przechodzi przez pięć stadiów, tzw. instary, które łącznie trwają około dwóch tygodni. Po zakończeniu fazy larwalnej gąsienica przekształca się w poczwarkę. Ma ona charakterystyczny, metaliczny, srebrzysty połysk i jest przyczepiona do liścia lub łodygi za pomocą cienkiej nici jedwabnej. Stadium poczwarki trwa od 7 do 10 dni i w tym czasie zachodzi pełna przemiana ciała w procesie zwanym metamorfozą zupełną (holometaboliczną).

Gdy rozwój dobiega końca, z poczwarki wyłania się dorosły motyl. Po kilku godzinach, potrzebnych na wyschnięcie i utwardzenie skrzydeł, jest gotów do lotu. Dorosłe osobniki żyją średnio od 2 do 3 tygodni. W tym czasie odżywiają się nektarem roślin takich jak Lantana camara, Eupatorium odoratum oraz przedstawicieli rodzaju Ageratum.

Zachowania i ekologia

Greta oto to jeden z nielicznych tropikalnych motyli zdolnych do migracji. Badania terenowe wykazały, że może pokonywać nawet do 19 kilometrów dziennie. Zazwyczaj porusza się wzdłuż rzek i strumieni. Tu ułatwia orientację w terenie i dostęp do odpowiednich siedlisk.

W zachowaniach godowych samce odgrywają aktywną rolę, wykorzystując feromony płciowe do przyciągania samic. Feromony te są syntetyzowane z alkaloidów pobieranych z nektaru i liści roślin. Substancje zapachowe pełnią podwójną funkcję. Nie tylko służą komunikacji seksualnej, ale również odstraszają inne samce, zwiększając szanse na skuteczne rozród.

Ochrona Greta oto opiera się na trzech uzupełniających się strategiach. Pierwszą z nich jest toksyczność chemiczna – gromadzone w ciele alkaloidy czynią motyla niejadalnym dla drapieżników. Drugim mechanizmem jest kamuflaż optyczny. Przezroczyste skrzydła utrudniają dostrzeżenie go wśród liści i kwiatów. Trzecia strategia to zachowania obronne. Motyl lata nisko i nieregularnie, co utrudnia jego schwytanie.

Greta oto pełni ważną funkcję w ekosystemach tropikalnych jako zapylacz, zwłaszcza roślin o wąskich rurkach korony, do których dostęp mają tylko nieliczne owady. Co więcej, jego obecność jest uważana za wskaźnik wysokiej jakości środowiska. Tam, gdzie występuje, zwykle panują sprzyjające warunki przyrodnicze.

Choć gatunek ten nie jest oficjalnie uznany za zagrożony, jego populacje są podatne na negatywne skutki zmian klimatu, wylesiania i degradacji siedlisk. Stabilne populacje obserwuje się przede wszystkim na obszarach chronionych, takich jak rezerwaty i parki narodowe w Kostaryce, na przykład Monteverde Cloud Forest.

Działania podejmowane w celu ochrony tego gatunku obejmują m.in. edukację ekologiczną, wspieranie istnienia rezerwatów przyrody, monitorowanie populacji oraz promocję ogrodów motyli (tzw. butterfly farms), które nie tylko wspierają ochronę gatunkową, ale też pełnią funkcję edukacyjną i turystyczną.