Prehistoryczne pasożyty w akcji. Co ujawnił bursztyn z czasów dinozaurów?
To nie scenariusz horroru, tylko zapis sprzed 99 milionów lat. W bursztynie z Mjanmy naukowcy odkryli muchę i młodą mrówkę zainfekowane „grzybem zombie”, który wyrastał im… z głowy.
Spis treści:
Nie wszystkie historyczne skarby znajdują się w ziemi. Wiele tajemnic skrywają też bursztyny. I to właśnie w bursztynie liczącym 99 milionów lat naukowcy odkryli prawdziwy paleontologiczny rarytas. Chodzi o muchę oraz młodą mrówkę. Oba owady były zainfekowane grzybami pasożytniczymi, z których owocniki przebiły się przez ich głowy. Choć znalezisko jest dość makabryczne, to niezwykle cenne źródło wiedzy o prehistorycznych relacjach ekologicznych i ewolucji pasożytów.
Bursztyn z cenną pamiątką
Zespół badaczy pod kierunkiem Yuhui Zhuanga z Uniwersytetu w Yunnan odkrył w bursztynach z Mjanmy dwa nowe, wymarłe gatunki grzybów z rodzaju Ophiocordyceps. Współcześnie są one znane jako „grzyby-zombie”. Odmiany tego grzyba infekują m.in. mrówki i kontrolują ich zachowanie. Pasożyt zmusza je do wspinaczki na liście, gdzie dochodzi do śmierci gospodarza i rozprzestrzenienia zarodników. Właśnie to zjawisko zainspirowało twórców gry komputerowej i serialu „The Last of Us”.
Nowo opisane gatunki – Paleoophiocordyceps gerontoformicae (znaleziony na mrówce) i Paleoophiocordyceps ironomyiae (na musze) – zostały zidentyfikowane dzięki mikroskopii optycznej i tomografii komputerowej 3D. Naukowcy uważają, że grzyby te najpierw zainfekowały swoje ofiary, a następnie zabiły je i wytworzyły owocniki. Dopiero potem owady zostały uwięzione w żywicy, która z czasem zamieniła się w bursztyn.
Odkrycie jest przełomowe nie tylko ze względu na wiek znaleziska, ale również ze względu na rzadkość tego typu zachowanych interakcji pasożytniczych w zapisie kopalnym. Jak zauważa dr João Araújo, mykolog z Duńskiego Muzeum Historii Naturalnej, bardzo niewiele skamieniałości dokumentuje pasożytnicze grzyby w akcji. Tymczasem mogły one odgrywać ważną rolę w regulowaniu liczebności populacji owadów już w czasach dinozaurów.
„Grzyby-zombie” współcześnie
Obecnie tego typu grzyby są nie tylko obiektem fascynacji naukowców, ale także potencjalnym narzędziem w biologicznej walce ze szkodnikami. Dzięki zdolności infekowania konkretnych gatunków owadów są rozważane jako ekologiczna alternatywa dla chemicznych pestycydów.
Jak podkreśla cytowany przez CNN prof. Edmund Jarzembowski z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, odkrycie to dowodzi, że złożoność dzisiejszych ekosystemów ma głębokie korzenie sięgające czasów kredy. Choć w bursztynie zachowuje się zaledwie fragment dawnego świata, to właśnie takie fragmenty ukazują nieznane oblicza ewolucji.
Źródło: Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences
Nasz autor
Mateusz Łysiak
Dziennikarz podróżniczy, rowerzysta, górołaz. Poza szlakiem amator kuchni włoskiej, popkultury i języka hiszpańskiego.