Powstał globalny atlas podziemnej grzybni. Zmienia naszą wiedzę o biosferze Ziemi

Spis treści

1. Grzyby mykoryzowe: podziemne serce ekosystemów
2. Niezwykła mapa światowej grzybni
3. Olbrzymie przedsięwzięcie badawcze

Naukowcy opublikowali pierwszą na świecie szczegółową mapę bioróżnorodności podziemnych grzybów mykoryzowych. Mykoryza to symbioza między grzybami a korzeniami roślin. To zjawisko kluczowe dla życia i zdrowia wielu roślin, w tym drzew. Grzyby dostarczają roślinom wodę i składniki mineralne (np. fosfor), a w zamian otrzymują produkty fotosyntezy (cukry). Nowa mapa to krok milowy w poznaniu funkcjonowania ekosystemów na całym świecie.

Grzyby mykoryzowe: podziemne serce ekosystemów

Grzyby mykoryzowe odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu ekosystemów: wspomagają rośliny w pobieraniu składników odżywczych, magazynują ogromne ilości węgla (ok. 13 miliardów ton CO₂ rocznie), regulują obiegi wody i składników mineralnych. Mimo to, do tej pory pozostawały niemal całkowicie pomijane w strategiach ochrony środowiska, politykach klimatycznych i działaniach na rzecz odbudowy przyrody. Te podziemne ekosystemy mają ogromny, lecz dotąd słabo poznany wpływ na funkcjonowanie całej biosfery.

Wśród grzybów mykoryzowych można wyróżnić dwa główne typy ich symbiozy z roślinami. Ektomykoryza polega na tym, że strzępki grzybni nie wnikają do wnętrza komórek korzenie roślin, lecz oplatają je z zewnątrz. Grzyby ektomykoryzowe dominują w chłodniejszym klimacie. W cieplejszym (np. Azji Południowo-Wschodniej) zdecydowanie przeważa endomykoryza, czyli głębsza symbioza grzybni z korzeniem, w której strzępku grzyba wnikają do wnętrza komórek gospodarza.

Niezwykła mapa światowej grzybni

Badanie opublikowane w „Nature” stanowi efekt współpracy międzynarodowej sieci naukowców zrzeszonych w inicjatywie SPUN (Society for the Protection of Underground Networks), która rozpoczęła działalność w 2021 roku. Przeanalizowano w nim ponad 2,8 miliarda sekwencji DNA grzybów zebranych z 130 krajów. Dzięki temu udało się stworzyć mapę mikoryzy na całym świecie, z rozdzielczością 1 km².

Nowa, przełomowa mapa pokazuje, że ponad 90% najbardziej zróżnicowanych ekosystemów grzybów mikoryzowych leży poza obszarami chronionymi. To odkrycie budzi poważne obawy o zdrowie ekosystemów, głównie lasów. Dzięki „podziemnemu atlasowi” będzie można wyznaczać nowe obszary ochrony i wspierać regenerację zdegradowanych terenów.

Tylko 9,5% obszarów o największej różnorodności mikoryz znajduje się obecnie w granicach terenów chronionych (parków narodowych itp.). SPUN ostrzega, że dalsze zaniedbywanie grzybowych ekosystemów może prowadzić do pogłębienia kryzysu klimatycznego. Dr Toby Kiers ze SPUN podkreśla, że brak ochrony grzybów mikoryzowych spowalnia regenerację lasów i pogarsza stan upraw.

Olbrzymie przedsięwzięcie badawcze

Zespół badawczy składa się z ponad 400 naukowców i 96 badaczy terenowych z 79 krajów, którzy zbierali próbki z trudno dostępnych rejonów, m.in. z Mongolii, Bhutanu, Pakistanu czy Ukrainy. Do tej pory przeanalizowano dane z ponad 40 tys. próbek, obejmujących 95 tys. taksonów mikoryz. Mimo to, atlas pokrywa jedynie 0,001% powierzchni Ziemi. Dlatego SPUN apeluje o dalsze wsparcie i współpracę, by zwiększyć zakres badań i dokładność map.

Eksperci, tacy jak dr Michael Van Nuland i prof. César Rodriguez-Garavito, zaznaczają, że mapa jest przełomowym narzędziem, które powinno zostać włączone do globalnej polityki klimatycznej i ochrony przyrody. Na przykład wybrzeże Ghany to jeden z globalnych „hotspotów” mikoryzowych, który jednak znika w tempie 2 metrów rocznie z powodu erozji, co pokazuje pilną potrzebę ochrony.

Źródło: Nature

Nasza autorka

Magdalena Rudzka

Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.