Pajęcze megamiasto na granicy Albanii i Grecji. Naukowcy odkryli prawdopodobnie największą pajęczynę na świecie

U niektórych podziemne znalezisko prawdopodobnie mrozi krew w żyłach. Gigantyczna pajęczyna jest jednak nie tylko scenerią wyjętą prosto z horroru, ale również biologicznym fenomenem, dokumentującym wyjątkowe zachowania pająków. Dzięki znalezisku naukowcy są w stanie nie tylko zaobserwować kolonijne zachowania pajęczaków, które zwykle prowadzą samotny tryb życia, ale i stwierdzić postępującą izolację genetyczną tego gatunku.

Odkrycie w jaskini

Do znalezienia pajęczyny doszło w 2022 roku, gdy badacze prowadzili eksploracje siarkowych jaskiń na granicy Albanii i Grecji. Zespół, złożony m.in. z członków Czeskiego Towarzystwa Speleologicznego, prowadził badania mające na celu poznanie fauny jaskiń. Jedna z podziemnych komór odsłoniła przed badaczami gigantyczną kolonię pająków – tak dużą, że od razu przywiodła na myśl skojarzenia z pajęczą metropolią. Przez kolejne lata naukowcy schodzili pod ziemię, by badać i lepiej poznać ten wyjątkowy obiekt.

Początkowo badacze zabrali się za zmierzenie powierzchni całej kolonii pająków. Po określeniu odległości, na jakie rozpościera się pajęcza sieć, otrzymali wynik dający ok. 106 metrów kwadratowych. Aby oszacować liczebność kolonii, naukowcy posłużyli się wyjątkowo czasochłonną techniką – policzyli lejkowate sieci, które stanowią schronienie pająków, w losowo wybranych fragmentach ściany. W ten sposób oszacowali, że cała kolonia zamieszkiwana jest przez ok. 111 tys. pająków.

Wyjątkowość pajęczej kolonii

Na pajęczynie o powierzchni niespełna połowy kortu tenisowego żyją dwa gatunki pajęczaków: kątnik domowy i Prinerigone vagans. Co ciekawe, osobniki te w naturalnym środowisku są samotnikami, nie tworzącymi większych kolonii. Badacze odkryli, że za tą niespotykaną współpracą kryje się zaskakujący sposób zdobywania pokarmu.

Jaskinie siarkowe stanowią ekstremalne środowisko życia. Brak światła słonecznego i toksyczny siarkowodór sprawiają, że ich wnętrza są jednymi z najbardziej nieprzyjaznych miejsc do życia na Ziemi. Jednak nawet w tak skrajnie wymagających warunkach natura potrafiła wykształcić swój unikatowy ekosystem.

Nietypowa pajęcza dieta

Badacze wykorzystali analizę izotopów stabilnych w celu zbadania zwyczajów pokarmowych żyjących w jaskini pająków. Dzięki metodzie polegającej na śledzeniu źródeł pożywienia i zależności w łańcuchach pokarmowych naukowcy odkryli, że pajęczaki nie żywią się owadami wlatującymi do jaskini z zewnątrz. Okazało się, że ekosystem panujący w jaskini opiera się na mikroorganizmach uczestniczących w chemicznych procesach z udziałem siarki. Mikroorganizmy te stają się pożywieniem dla owadów z rodziny ochotkowatych, które wylęgają się w podziemnych wodach jaskini. Po wylęgu z poczwarek drobne owady stają się idealnym pokarmem dla pająków.

W ten sposób jaskiniowe pająki, niezależnie od warunków panujących na zewnątrz, mają zapewnione stałe źródło pożywienia, które pozwala im przetrwać w ekstremalnym środowisku. Owadów trafiających do sieci jest na tyle dużo, że pająki nie muszą rywalizować o jedzenie i mogą gromadzić wspólne zasoby pożywienia.

Czy powstanie nowy gatunek pająka?

Sposób odżywiania to jednak niejedyny ważny wniosek płynący z odkrycia „pajęczej metropolii”. Naukowcy dowiedli, że pająki żyjące w jaskini są genetycznie odmienne od osobników tego samego gatunku występujących poza nią. Zjawisko to potwierdza postępujący proces izolacji genetycznej, będący konsekwencją stopniowego przystosowywania się pająków z jaskiń do ekstremalnych, podziemnych warunków środowiska.

Mimo że zaobserwowano pewne różnice genetyczne i behawioralne, nie można jeszcze mówić o nowym gatunku pajęczaka. Jeśli ta izolacja utrzyma się przez dłuższy czas, a różnice będą się pogłębiać (np. poprzez brak krzyżowania się populacji), wówczas rzeczywiście mogłoby dojść do powstania nowego gatunku.

Na ten moment naukowcy są pewni jednego – izolacja genetyczna w połączeniu z obfitym i stałym źródłem pożywienia sprawiły, że typowo samotnicze pająki zaczęły wykazywać zachowania społeczne i tworzyć kolonie. Należy więc obserwować, jak rozwijają się gatunki pająków z albańsko-greckich jaskiń, i mieć nadzieję, że żadna ingerencja nie zaburzy tego wyjątkowego ekosystemu.

Źródła: Phys.org, Subterranean Biology

Nasz autor

Olaf Kardaszewski

Absolwent Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych na Uniwersytecie Warszawskim. Obecnie student magisterskiego kierunku Studiów Miejskich na tej samej uczelni. Interesuje się społecznymi i kulturowymi aspektami zmieniającego się świata, o czym chętnie pisze w swoich pracach. Współprowadzący projekt „Podziemna Warszawa” w National Geographic Polska. Uwielbia podróże, w trakcie których zawsze stara się obejrzeć mecz lokalnej drużyny piłkarskiej.