Od karmnika po spacer – tymi trzema sposobami, pomożesz ptakom przetrwać zimę

Spis treści:

1. Akcja Karmnik – zimowe badania ptaków przy karmnikach
2. Poznaj ptaki zimą – spacery ornitologiczne z OTOP
3. Ptasia Godzinka – międzynarodowe liczenie ptaków w zimie
4. Weekend z ptakami – dołącz do spacerów MTO!

Zimowa edukacja przyrodnicza w Polsce zyskuje coraz większą popularność. Coraz częściej pojawiają się inicjatywy związane z ochroną ptaków – od obrączkowania w ramach Akcji Karmnik, po zimowe spacery ornitologiczne. Działania te przyciągają nie tylko młodych ludzi, lecz także wszystkich miłośników ornitologii. Dołącz i odkryj, jakie ptaki możesz spotkać w swojej okolicy właśnie zimą.

Akcja Karmnik – zimowe badania ptaków przy karmnikach

Akcja Karmnik to ogólnopolski projekt ornitologiczny, którego głównym celem jest naukowe badanie ptaków zimujących w Polsce poprzez ich odławianie i obrączkowanie. W ramach akcji ornitolodzy, wykorzystując specjalistyczne sieci, łapią ptaki przylatujące do karmników. Następnie są one ważone, mierzone i obrączkowane, po czym wypuszczane na wolność. Dzięki temu zbierany jest cenny materiał naukowy pozwalający lepiej poznać biologię migracji, przeżywalność ptaków oraz wpływ warunków atmosferycznych na ich kondycję.

Akcja Karmnik to doskonała okazja, by z bliska przyjrzeć się ptakom żyjącym w naszym sąsiedztwie i poszerzyć wiedzę ornitologiczną, np. w zakresie rozpoznawania gatunków czy prawidłowego dokarmiania. Wydarzenie trwa od początku grudnia do marca. Udział jest bezpłatny i otwarty dla wszystkich chętnych. Można zaprosić znajomych, a nawet całą rodzinę – to świetny sposób na wspólne spędzenie czasu, także przy okazji Mikołajek. Odławianie rozpoczyna się zazwyczaj ok. godziny 7:00–7:30 i trwa do ok. 12:00. Organizatorzy podkreślają, że można dołączyć w dowolnym momencie i zostać tak długo, jak się chce.

Szczegóły dotyczące poszczególnych odłowów publikowane są na Facebooku (wystarczy wpisać w wyszukiwarkę nazwę lokalnej organizacji). Przykładowy harmonogram Akcji Karmnik w Szczecinie na sezon 2025/2026 przedstawia się następująco. Akcja jest organizowana przez Stowarzyszenie Wspólnie dla Przyrody oraz Samorząd Studencki Wydziału Nauk Ścisłych i Przyrodniczych US. Odłowy odbywają się co dwa tygodnie w weekendy:

• odłów II: 20-21.12.2025
• odłów III: 03-04.01.2026
• odłów IV: 17-18.01.2026
• odłów V: 31.01-01.02.2026
• odłów VI: 14-15.02.2026
• odłów VII: 28.02-01.03.2026
• odłów VIII: 14-15.03.2026

Akcja Karmnik odbywa się także w wielu innych miastach Polski, m.in.:

• Warszawa – Koło Ornitologiczne Jajo we współpracy z Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego,
• Białystok – Koło Naukowe Biologów,
• Kraków – Sekcja Ornitologiczna Koła Przyrodników Studentów UJ, Akcja Carpatica oraz Rakutowskie Stacja Obrączkowania Ptaków,
• Wrocław – Wrocławska Grupa Obrączkarska ODRA,
• Gdańsk – Stacja Ornitologiczna w Gdańsku.

Jeśli chciałbyś/łabyś dołączyć do Akcji Karmnik w swojej okolicy, skontaktuj się z lokalną organizacją ornitologiczną – wszyscy są mile widziani, niezależnie od doświadczenia!

Poznaj ptaki zimą – spacery ornitologiczne z OTOP

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) to jedna z największych organizacji pozarządowych w Polsce. Od 1991 roku działa na rzecz ochrony ptaków i ich siedlisk, prowadząc liczne działania monitoringowe, ochronne i edukacyjne, a także angażując społeczeństwo w różne inicjatywy.

W grudniu 2025 roku OTOP zaprasza na zimowe spacery ornitologiczne, które odbędą się w następujących lokalizacjach:

• 7 grudnia – Warszawa, Wilanów (9:30–11:30)
• 13 grudnia – Warszawa, Wawer (9:00–11:00)
• 21 grudnia – Warszawa, Pole Mokotowskie (10:00–12:00)
• 27 grudnia – Polana Opaleń, Puszcza Kampinoska (8:00–11:00)

Podczas spacerów doświadczeni przewodnicy opowiedzą o ptakach zamieszkujących okoliczne tereny. To świetna okazja, by nauczyć się rozpoznawać pospolite gatunki, m.in. wróbla zwyczajnego i mazurka (u którego charakterystyczna jest „czekoladowa” czapeczka na głowie). Udział w tych wydarzeniach jest płatny – koszt udziału w takim spacerze wynosi 45 zł (dla członków OTOP: 36 zł). Szczegółowe informacje oraz możliwość zakupu biletów dostępne są w OTOsklepie (sklep.otop.org.pl). Twój udział pomaga nie tylko OTOP – to także bezpośrednie wsparcie dla ochrony ptaków i ich naturalnych miejsc życia.

Ptasia Godzinka – międzynarodowe liczenie ptaków w zimie

Akcja „Ptasia Godzinka”, zapoczątkowana przez Czeskie Towarzystwo Ornitologiczne (ČSO) w 2019 roku, po raz pierwszy odbędzie się w Polsce. Jest to międzynarodowe liczenie ptaków, które trwa przez jedną godzinę (60 minut) w wybranym miejscu np. w ogrodzie, na balkonie czy parku. Jak podkreśla Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP), wielką zaletą akcji jest to, że może do niej dołączyć absolutnie każdy – zarówno osoby doświadczone w obserwacji ptaków, jak i te, które dopiero zaczynają swoją przygodę z ornitologią. Nie są potrzebne żadne specjalne umiejętności, sprzęt ani doświadczenie. Wystarczy chęć obserwowania natury.

Jak wziąć udział?

• Termin: 16–18 stycznia 2026 roku
• Zasady: dla każdego gatunku zapisujemy największą liczbę osobników widzianą jednocześnie. Podajemy tylko jedną liczbę – nie trzeba rozróżniać samców i samic.
• Informacje: więcej szczegółów dostępnych jest na stronie akcji (ptasiagodzinka.otop.org.pl)

Weekend z ptakami – dołącz do spacerów MTO!

Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne (MTO) zaprasza wszystkich zainteresowanych na zimowe spacery ornitologiczne w sezonie 2025/2026. Wycieczki odbędą się w następujących terminach:

• 13 grudnia – zbiorniki wodne Brzegi/Kokotów koło Krakowa,
• 20 grudnia – zbiornik w Czchowie (gm. Czchów),
• 4 stycznia – dolina Wisły koło Łączan (gm. Brzeźnica/Czernichów),
• 10 stycznia – zbiorniki Pogoria III i Pogoria IV (Kuźnica Warężyńska),
• 17 stycznia – Gorce/Turbacz (gm. Nowy Targ).

Jak podkreśla MTO, w wycieczkach może wziąć udział każdy – nie trzeba być zawodowym ornitologiem. Wystarczy pozytywne nastawienie i chęć poznawania przyrody. Spacery są bezpłatne i trwają zazwyczaj 4–5 godzin (najdłuższe do ok. 8 godzin). Zaleca się wygodną odzież terenową i dobre obuwie, a w razie potrzeby także odzież przeciwdeszczową. W miarę możliwości warto zabrać sprzęt optyczny, taki jak lornetka lub aparat fotograficzny. Każdą wycieczkę prowadzi inny ornitolog – zgodnie z regulaminem MTO osoba ta musi mieć co najmniej pięć lat doświadczenia w pracy z ptakami.

Podczas spacerów z przewodnikiem można spotkać zimujące ptaki wodne, takie jak płaskonosy (Spatula clypeata), głowienki (Aythya ferina) czy nurogęsi (Mergus merganser), a czasem nawet majestatyczne bieliki (Haliaeetus albicilla) – największe ptaki drapieżne w Polsce. Każda wycieczka to okazja, by poznać różnorodne gatunki ptaków i na chwilę oderwać się od codziennego zgiełku.

Kilka słów o MTO

Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne powstało w grudniu 1982 roku jako Klub Ornitologów Małopolski. Obecną nazwę i status zarejestrowanego stowarzyszenia nosi od 1992 roku. Obszar jego działalności obejmuje Wyżynę Małopolską, Podkarpacie i Karpaty – łącznie około 60 tys. km², czyli jedną piątą powierzchni kraju. MTO skupia osoby zainteresowane ptakami z województw: małopolskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz wschodniej części województwa śląskiego. Celem działalności stowarzyszenia jest rozwijanie zainteresowań przyrodniczych, ze szczególnym uwzględnieniem ptaków — ich rozmieszczenia, biologii i zmian liczebności. Towarzystwo prowadzi działania na rzecz ochrony ptaków i ich siedlisk oraz realizuje szeroko pojętą edukację ekologiczną.

Więcej informacji o zimowych spacerach ornitologicznych znajdziecie na stronie mto-kr.pl, w zakładce Strona główna oraz Program spacerów ornitologicznych MTO. Niech ptaki będą z wami!

Źródła: ciee-gda.pl, sklep.otop.org.pl, ptasiagodzinka.otop.org.pl

Nasz autor

Aleksander Kusznir

Pasjonat ptaków, fotograf i edukator przyrodniczy. Dziennikarz współpracujący z National-Geographic.pl. Najczęściej z pasją opisuje naturę – zarówno naszą polską, jak i z odległych zakątków świata. Inspirują go podróże, nowe doświadczenia i pyszna kawa.