Nietypowy wyczyn bociana. Ptak z województwa łódzkiego przeleciał 6500 km do Afryki, ale zupełnie inaczej niż jego pobratymcy

Migracje ptaków zawsze fascynują naukowców i miłośników przyrody, jednak niektóre podróże zdumiewają bardziej niż inne. Przykład bociana czarnego z województwa łódzkiego, który wyruszył w niezwykłą, niebezpieczną podróż do Nigerii pokazuje, jak wytrzymałe i kreatywne potrafią być te ptaki. Skrzydlaty Polak udowadnia, że zuchwałość popłaca.

Którędy bociany latają do Afryki?

Typowe trasy bocianów czarnych przebiegają w dwóch głównych korytarzach: zachodnim (prowadzącym przez cieśninę Gibraltarską) oraz wschodnim (przez turecką cieśninę Bosfor). Większość bocianów wybiera dłuższe trasy, ale prowadzące nad lądem. Unikają w ten sposób przelotu nad otwartym morzem, gdzie brak prądów termicznych utrudnia lot szybowcowy i zmusza ptaki do wyczerpującego lotu aktywnego. Polski bocian, jak wszyscy nasi rodacy, nie idzie jednak na łatwiznę.

Nietypowy lot bociana z Kutna

Bocian z Nadleśnictwa Kutno wybrał inną drogę. Skusił go nietypowy szlak południowy i postanowił pójść na skróty – przeprawić się bezpośrednio przez Morze Śródziemne z Grecji do Libii, a następnie przez sam środek Sahary. Trasa, na którą się zdecydował, liczyła sobie 6500 km.

Szczególnie zaskakujący dla badaczy był odcinek przeprawy przez morze. Obejmował on nieprzerwany, 17-godzinny lot na długości 500 km, także nocą. Taki długi przelot nad otwartą wodą jest rzadkością w świecie bocianów, a większość ptaków nie przeżywa tego rodzaju eskapady.

Nasz bocian wykorzystał lot ślizgowy – leciał nisko nad wodą i z niewielką prędkością, wykorzystując nieliczne prądy wypiętrzające powietrze powstające na styku różnych temperatur wody i powietrza.

Piekące słońce pustyni

Po walce z morzem czekało go palące słońce pustyni i 11-dniowa przeprawa przez Saharę. Tam użył kominów powietrznych, które pozwalały mu szybować na dużych wysokościach. Im wyżej znajduje się ptak, tym chłodniejsze są warunki atmosferyczne, co zmniejsza ryzyko przegrzania i odwodnienia.

Bociany czarne stosują strategię krótkich postojów na odpoczynek i żerowanie, jeśli tylko wypatrzą dogodne warunki wśród piasków pustyni. Nie mogą jednak zatrzymywać się na długo. Po wielu dniach tułaczki bocian z Kutna w końcu znalazł się w upragnionej Nigerii.

Jak śledzi się bociany?

Historię odważnego bociana czarnego z Polski mogliśmy poznać dzięki loggerom – nowoczesnym, miniaturowym urządzeniom rejestrującym trasę, wysokość lotu, prędkość oraz warunki środowiskowe naokoło ptaka. Tego typu technologie pozwalają nie tylko śledzić ptaki, ale także lepiej rozumieć ich potrzeby i zagrożenia czyhające w trakcie lotu. Logger na kutnowskim bocianie został założony z inicjatywy Komitetu Ochrony Orłów.

Czym różni się bocian czarny od bociana białego?

Bocian czarny (Ciconia nigra) jest mniej znanym, a jednocześnie bardziej tajemniczym krewniakiem popularnego bociana białego. Charakteryzuje się ciemnym, metalicznym upierzeniem z białym brzuchem oraz intensywnie czerwonym dziobem i nogami.

Nie jest tak towarzyski jak bocian biały, który często zamieszkuje okolice ludzkich osad – bocian czarny wybiera dzikie, trudno dostępne lasy, często w pobliżu rzek lub mokradeł. Jest gatunkiem bardzo płochliwym, co znacząco utrudnia jego obserwację i badania. Jak przekonujemy się na podstawie kutnowskiego ptaka, wyróżnia go także ogromna determinacja.

Źródło: BocianiMy, SGGW, Komitet Ochrony Orłów

Nasz autor

Jonasz Przybył

Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.