Niedźwiedzie z Apeninów stały się mniejsze i mniej agresywne. To „zasługa” człowieka

Ewolucja biologiczna to zazwyczaj niezwykle długi, niekiedy trwający nawet miliony lat proces zmian dziedzicznych w populacjach organizmów z biegiem pokoleń. Zmiany te wynikają z dziedzicznych różnic między osobnikami oraz działania czynników takich jak dobór naturalny, mutacje, czy migracje. Dzięki ewolucji organizmy stopniowo przystosowują się do warunków środowiska, a w długiej perspektywie mogą powstawać nawet nowe gatunki.

Włoskie niedźwiedzie ewoluowały

Najnowsze badanie włoskich naukowców potwierdza, że ewolucję można wykryć we współczesnych populacjach i nie zawsze potrzeba kilku epok, żeby zaobserwować pewne zmiany. Na łamach czasopisma naukowego „Molecular Biology and Evolution” badacze opisują, że żyjące we Włoszech endemiczne niedźwiedzie brunatne (Ursus arctos marsicanus) znacząco odróżniły się od innych przedstawicieli tego samego gatunku żyjących w innych częściach świata.

– Zmiany klimatu i użytkowania gruntów nasiliły interakcje między człowiekiem a dziką przyrodą, potencjalnie zmniejszając zagęszczenie dzikich gatunków i prowadząc do adaptacji behawioralnych zwierząt do środowisk zurbanizowanych – zauważają w swojej pracy autorzy. W badaniu włoscy uczeni scharakteryzowali różnorodność genomową apenińskich niedźwiedzi brunatnych i zidentyfikowali sygnały adaptacyjne charakterystyczne dla tej populacji, porównując nowo wygenerowane dane z genomem niedźwiedzi brunatnych z Apeninów, Europy Środkowej i Ameryki Północnej.

Wszystko przez działalność człowieka

– Niedźwiedzie brunatne z Apeninów charakteryzowały się zmniejszoną różnorodnością genomową, wyższym wskaźnikiem kojarzenia krewniaczego i większym zrealizowanym obciążeniem genetycznym w porównaniu z innymi niedźwiedziami brunatnymi – wskazują badacze. Oznacza to, że niedźwiedzie te są genetycznie „uboższe”, co jest skutkiem długotrwałej izolacji i małej liczebności.

Bo rzeczywiście, populacja ta oddzieliła się od innych europejskich niedźwiedzi brunatnych ok. 2000–3000 lat temu i pozostaje całkowicie odizolowana już od czasów rzymskich. – Jedną z głównych przyczyn tej izolacji było prawdopodobnie wylesianie związane z rozprzestrzenianiem się rolnictwa i rosnącą gęstością zaludnienia w środkowych Włoszech – powiedział Andrea Benazzo, główny autor artykułu.

Współcześnie różnice pomiędzy niedźwiedziami z Apeninów a innymi przedstawicielami gatunku brunatnych objawiają się przede wszystkim tym, że są one mniejsze, mają unikatowe cechy głowy i pyska oraz są mniej agresywne niż populacje z innych części Europy, Ameryki Północnej i Azji. Do dziś nie wiadomo było jednak, dlaczego tak jest.

Ewolucja skutkiem ubocznym działalności ludzi

– Udało nam się wykazać, że niedźwiedzie brunatne z Apeninów posiadają również selektywne sygnatury w genach związanych ze zmniejszoną agresywnością – powiedziała Giulia Fabbri, jedna z autorek pracy. Odkrycie wskazuje, że selekcja wariantów genetycznych, które związane są z zachowaniem, była prawdopodobnie spowodowana przez działanie człowieka, który na tym terenie eliminował bardziej agresywne niedźwiedzie.

Autorzy podkreślają, że nie wszystkie obserwowane różnice w zachowaniu muszą mieć wyłącznie podłoże genetyczne, jednak analizy genomowe wskazują na istotną rolę doboru naturalnego. Odkrycie sugeruje jednak, w jaki sposób ingerencja człowieka w przyrodę doprowadziła nie tylko do zwiększenia ryzyka wyginięcia danego gatunku, ale także nieumyślnego napędzenia procesu ewolucyjnego.

Tutaj na szczęście skutkiem ubocznym było „tylko” stworzenie łagodnego niedźwiedzia, który żyje w towarzystwie ludzi. – Interakcje między ludźmi a dzikimi zwierzętami często stanowią zagrożenie dla przetrwania gatunku, ale mogą również sprzyjać ewolucji cech redukujących konflikty – podsumowali włoscy badacze.

Źródło: Molecular Biology and Evolution

Nasz autor

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal+, obecnie pracuje w RMF FM. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu. Pisze przede wszystkim o archeologii i przyrodzie. Prywatnie bardzo zainteresowany polityką.