Interaktywna mapa kleszczy. Mieszkańcy tych regionów muszą zachować szczególną ostrożność

W tym artykule:

1. Kiedy kleszcze są aktywne?
2. Interaktywna mapa kleszczy w Polsce
3. Choroby przenoszone przez kleszcze
4. Kleszcz u psa lub kota

Kleszcze są aktywne coraz wcześniej i występują coraz częściej – nie tylko w lasach, ale też w miastach. Dzięki interaktywnej mapie możemy sprawdzić, gdzie ryzyko ukąszenia jest największe. W tym artykule podpowiadamy także, jak się chronić i co zrobić po kontakcie z pajęczakiem.

Kiedy kleszcze są aktywne?

Sezon na kleszcze można – niestety – uznać za otwarty. Pajęczaki te rozpoczynają swoją aktywność już na początku wiosny, osiągając dwa wyraźne szczyty: pierwszy przypada na przełom maja i czerwca, drugi – we wrześniu i październiku. Cykl ten zwykle kończy się późną jesienią, jednak w latach z łagodniejszą zimą może trwać nawet cały rok. Wystarczy, że temperatura wzrośnie powyżej 5 st. C, a kleszcze przerywają hibernację i ponownie stają się aktywne. Co więcej, są odporne zarówno na krótkotrwałe susze, jak i lekkie mrozy.

Dorosłe osobniki potrafią przetrwać w stanie odrętwienia nawet do 800 dni, a ich przeciętna długość życia wynosi od 2 do 4 lat.

Jeśli chodzi o dobową aktywność kleszczy, największą czujność warto zachować w godzinach porannych – między 8:00 a 12:00. Drugi szczyt przypada popołudniami, kiedy to pajęczaki zaczynają „polować” około godziny 16:00 i pozostają aktywne aż do 20:00–21:00.

Interaktywna mapa kleszczy w Polsce

Naukowcy wyróżniają niemal 900 gatunków kleszczy na całym świecie. W Europie występuje około 70 z nich, a na terenie Polski zidentyfikowano 19 gatunków. Najczęściej spotykanym jest kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), którego wygląd do złudzenia przypomina nasiona rącznika pospolitego.

Kleszcze preferują środowiska wilgotne, zacienione i porośnięte roślinnością – szczególnie chętnie zasiedlają lasy liściaste, zarośla, parki miejskie, polany oraz łąki. W związku z tym ryzyko kontaktu z nimi rośnie zwłaszcza podczas wiosenno-letnich spacerów w naturze.

Które rejony Polski są najbardziej zagrożone? Pomocna w odpowiedzi na to pytanie okazuje się interaktywna Mapa Kleszczy, udostępniona przez autorów serwisu ciemnastronawiosny.pl. Projekt opiera się na danych przesyłanych przez użytkowników – mapa jest na bieżąco aktualizowana i pokazuje lokalizacje, w których wykryto te pajęczaki.

Jak zaznaczają jej twórcy, „miejsca niebezpieczne pokazane są dokładnie tam, gdzie wskazała go osoba dodająca, natomiast punkty kleszczy wyświetlane są w postaci zanonimizowanej – rzeczywiste miejsce znalezienia kleszcza znajduje się w promieniu około 100 metrów”.

Centralna i południowa część kraju to dziś rejony o najwyższym natężeniu obecności kleszczy. Szczególnie narażeni są mieszkańcy woj. łódzkiego, mazowieckiego, śląskiego i małopolskiego.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Choć ukąszenie przez kleszcza zazwyczaj przebiega bezboleśnie, jego konsekwencje mogą być poważne i długotrwałe. Nieleczony rumień wędrujący – jeden z pierwszych objawów zakażenia – może prowadzić do rozwoju groźnych chorób odkleszczowych, takich jak borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), tularemia, bartonelloza czy babeszjoza. Dlatego tak istotna jest odpowiednia profilaktyka, zwłaszcza przed wyjściem na łono natury.

Aby zminimalizować ryzyko kontaktu z kleszczem, warto:

• stosować repelenty w formie kremu, sprayu lub płynu, przeznaczone do odstraszania pajęczaków,

• zakładać szczelną odzież zakrywającą jak największą powierzchnię ciała – najlepiej w jasnych kolorach, co ułatwia zauważenie pasożyta na ubraniu.

Po każdym spacerze w parku, lesie czy na łące, należy dokładnie obejrzeć całe ciało, zwracając szczególną uwagę na miejsca, w których kleszcze najczęściej się wczepiają: okolice kolan, pachwiny, pośladki, szyję oraz pachy. W przypadku zauważenia pasożyta, należy jak najszybciej usunąć go za pomocą plastikowej pęsety i odkazić miejsce ukąszenia – lub skorzystać z pomocy medycznej.

Statystyki nie pozostawiają złudzeń. W 2023 roku w Polsce odnotowano aż 659 przypadków zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z poprzednimi latami – 445 przypadków w 2022 r. i 265 w 2019 r. Eksperci wskazują, że za ten wzrost odpowiadają przede wszystkim zmiany klimatyczne, które wpływają na wydłużenie sezonu aktywności kleszczy oraz ich migrację na nowe obszary.

Badania biologów z Uniwersytetu Warszawskiego potwierdzają, że kleszcze coraz częściej występują także w miejskich parkach. W Warszawie stwierdzono ich liczne skupiska na terenach zielonych, co oznacza, że ryzyko ukąszenia dotyczy nie tylko lasów, ale i przestrzeni miejskich.

Kleszcz u psa lub kota

Wiele osób o tym zapomina, ale kleszcze mogą być przenoszone do domu także przez naszych pupilów. Nieleczone ugryzienie, tak jak w przypadku ludzi, może doprowadzić do szeregu chorób, a w najgorszym przypadku śmierci czworonoga.

Aby uchronić psa lub kota przed wkłuciem się pajęczaka, warto zaopatrzyć się w specjalne obroże, krople, tabletki i inne preparaty zmniejszające ryzyko niechcianego spotkania z kleszczem. Zaleca się także zapobiegawczo obejrzeć skórę zwierzaka po dłuższym spacerze.

Źródła: ciemnastronawiosny.pl, gov.pl.