Leki ze stonóg to przyszłość? Mają pomóc w walce z bólem
Liczne odnóża stonóg odstraszają ludzi i budzą wstręt. Jednak wydzieliny tych stawonogów mogą być kluczem do odkrycia nowych leków stosowanych w leczeniu chorób neurologicznych i bólu – wynika z najnowszych badań amerykańskich naukowców.
Spis treści:
Stonogi występują powszechnie w środowisku. Ich nazwa jest jednak dość myląca, bo nie mają tylu odnóży. Wiele aspektów dotyczących ich życia pozostaje tajemnicą — w tym ich konkretne siedliska, liczebność, dieta czy zachowania. Ale też chemia.
Wcześniej inne zespoły badaczy zwróciły uwagę na nadzwyczajnie wysoką zdolność akumulacji metali ciężkich w tkankach ciała stonóg. Teraz chemicy z Virginia Polytechnic Institute and State University w USA postanowili przyjrzeć się wydzielinom jednego z gatunków stonóg pod kątem ich właściwości leczniczych dla ludzi.
Z lasu do laboratorium i do… apteki?
Amerykańscy chemicy najpierw wybrali się do lasu w Stadium Woods w stanie Virginia. Tam zebrali blisko 40 stonóg spod ściółki i opadłych gałęzi. Kolejny etap analiz odbył się w laboratorium uczelni. Eksperci wykorzystali różne narzędzia analityczne do zidentyfikowania związków zawartych w gruczołach obronnych stonóg. Dowiedzieli się również, że stonogi uwalniają te związki, aby odstraszyć drapieżniki, a jednocześnie informują o swojej lokalizacji swoich ziomków.
Wydzieliny powodują dezorientację u mrówek, które są naturalnymi drapieżnikami, ale są to też jednocześnie feromony, kierujące informację do osobników tego samego gatunku. Nowo zidentyfikowane alkaloidy pochodzą od stonogi Andrognathus corticarius. Być może te substancje uda się wykorzystać w tworzeniu leków w chorobach neurologicznych i psychicznych.
Inne stonogi – inne możliwości
W zależności od gatunki stonogi wydzielają inne substancje. Ci sami badacze wcześniej zbadali stawonoga występującego w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, Ishcnocybe plicata. Odkryli, że pokrewne alkaloidy silnie i selektywnie oddziałują z pojedynczym neuroreceptorem zwanym Sigma-1. Oddziaływanie to sugerowało, że ta rodzina związków może mieć potencjał farmakologiczny przydatny w leczeniu bólu i innych zaburzeń neurologicznych.
Co ciekawe stonogi stosowano w tradycyjnej medycynie, jako środek łagodzący różne dolegliwości, m.in. ból brzucha. Metody były różne – czasem je… połykano lub noszono w sakiewkach umieszczonych na szyi. Być może wapń zawarty w oskórku stonóg neutralizuje kwasy żołądkowe, a co za tym idzie, leczy zgagę i wrzody.
Źródło: Journal of the American Chemical Society, Wszechświat
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.