Langury to małpy Starego Świata. Wiele gatunków tych naczelnych wkrótce może wyginąć

Spis treści:

1. Jeden rodzaj, duże zróżnicowanie
2. Mieszkańcy Azji
3. Czym żywią się langury?
4. Jaki tryb życia prowadzą langury?
5. Zagrożenia dla langurów

Rodzaj langur (Presbytis) zdefiniował w 1821 roku Johann Friedrich von Eschscholtz, niemiecki lekarz, botanik i zoolog. Opisu dokonał w rozdziale zatytułowanym „Opis nowego rodzaju małp Presbytis mitrata”, który ukazał się w publikacji pod redakcją Otto von Kotzebue’a, podróżnika i odkrywcy, którego wyprawy doprowadziły do opisania i zmapowania wielu wysp Pacyfiku. Co wiemy o tych niezwykłych zwierzętach?

Jeden rodzaj, duże zróżnicowanie

Langury to rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny gerez, reprezentujący rodzinę koczkodanowatych. Ich wyróżnikiem jest smukła sylwetka z długimi kończynami, ale cechą morfologiczną, która najbardziej rzuca się w oczy jest ogon, którego długość przekracza długość ciała tych zwierząt. Przykładowo, u langura szarego, który bez ogona mierzy do 56 cm, ta część ciała osiąga aż 84 cm. Ma to swoje uzasadnienie. U langurów ogon pełni kluczową rolę w utrzymaniu równowagi, zapewniając zwierzętom wyjątkową zwinność, niezbędną do prowadzenia nadrzewnego trybu życia.

Poszczególne gatunki langurów różnią się pod względem rozmiarów i masy. Langur białoczelny, będący jednym z najmniejszych przedstawicieli rodzaju, osiąga do 74 cm długości i masę około 5,7 kg. Tymczasem langur czarnoczuby mierzy do 86 cm i waży około 9 kg. W niektórych publikacjach, wśród największych langurów wymieniany jest hulman nepalski (Semnopithecus schistaceus), który może ważyć ponad 20 kg. Należy jednak podkreślić, że gatunek ten, choć ma wiele cech wspólnych z langurami, jest zaliczany do innego rodzaju.

Różnorodność langurów jest doskonale widoczna w ich umaszczeniu. Okrywa langura szarego mieni się odcieniami szarości i bieli, a twarz zwierzęcia jest czarna. Z kolei langur białoczelny jest szarobrązowy, a na jego czole odznacza się biała plamka. Langury sarawaskie mają żółtobrązowe lub czarne futro, a to zaledwie kilka przykładów.

Systematyka langurów

Współcześnie do rodzaju Presbytis zalicza się dwadzieścia gatunków:

• langur posiwiały (Presbytis thomasi),
• langur białoczelny (Presbytis frontata),
• langur sarawaski (Presbytis chrysomelas),
• langur szary (Presbytis hosei),
• langur kalimantanski (Presbytis canicrus),
• langur siwoczuby (Presbytis sabana),
• langur tajski (Presbytis robinsoni),
• langur przepasany (Presbytis femoralis),
• langur reliktowy (Presbytis percura, w niektórych publikacjach jest wymieniany jako podgatunek langura przepasanego),
• langur natuański (Presbytis natunae),
• langur mentawajski (Presbytis potenziani),
• langur ciemnobrzuchy (Presbytis siberu),
• langur szpakowaty (Presbytis comata),
• Presbytis fredericae,
• langur czepcowy (Presbytis mitrata),
• langur czarnoczuby (Presbytis melalophos),
• langur białoudy (Presbytis siamensis),
• langur sumatrzański (Presbytis sumatrana),
• langur dwubarwny (Presbytis bicolor),
• langur kasztanowy (Presbytis rubicunda).

Mieszkańcy Azji

Przedstawiciele rodzaju langur występują wyłącznie w Azji, głównie w południowej i południowo-wschodniej części kontynentu. Ich królestwo rozciąga się od Indii, Nepalu, Bhutanu i Sri Lanki, po Wietnam, Chiny, Malezję, Indonezję i Brunei. Tak szeroka dystrybucja jest rezultatem ich zdolności adaptacyjnych.

Od dżungli, po ulice miast

Langury przystosowały się do życia w różnorakich ekosystemach. Można je spotkać zarówno w gęstych lasach monsunowych i deszczowych, jak i w regionach półpustynnych i na obszarach górskich (do wysokości 2000 metrów n.p.m.). W niektórych krajach, nauczyły się współistnieć z ludźmi, zapuszczając się na ulice miast i w okolice miejsc kultu, gdzie łatwo im zdobyć pożywienie od przechodniów.

Co ciekawe, zwierzęta te wykazują się wyjątkowym sprytem w tym zakresie. Gdy mają taką możliwość, wykradają owoce i inne przysmaki ze straganów. Takie zachowanie nie jest jednak akceptowane przez kupców, którzy przeganiają uporczywe małpy. Langury zrozumiały, że kradzież nie jest dla nich opłacalna. Zamiast „brać jak swoje”, wolą prosić za pomocą gestów. W ten sposób łatwo manipulują ludźmi i nie narażają się na ich gniew.

Czym żywią się langury?

Dieta langurów opiera się głównie na liściach. Żeby poradzić sobie z trawieniem włóknistego pokarmu, wykształciły specjalne przystosowanie biologiczne – wielokomorowy żołądek, w którym butują bakterie zdolne do rozkładania włókien celulozy.

Liście są podstawą ich diety, ale w jadłospisie langurów znajduje się więcej roślinnych przysmaków. Zwierzęta te chętnie urozmaicają posiłki świeżymi pąkami, korzonkami, korą, szyszkami i owocami. Warto wspomnieć, że niektóre gatunki włączają do menu pokarm zwierzęcy, głównie termity i larwy, które są bogatym źródłem białka.

Jaki tryb życia prowadzą langury?

Langury są zwierzętami są zwierzętami wysoce uspołecznionymi. Żyją w grupach, których wielkość i struktura są zróżnicowane. Typową formą organizacji jest harem, składający się z dominującego samca, kilku samic i potomstwa. W niektórych regionach występują także grupy z wieloma dorosłymi samicami i złożone wyłącznie z młodych samców.

Langury wykształciły bogaty system komunikacji, obejmujący nie tylko głos, ale także gesty i mimikę. Potrafią wchodzić w interakcję z innymi gatunkami, ostrzegając je przed zbliżającymi się drapieżnikami.

Zagrożenia dla langurów

Te wspaniałe zwierzęta zdołały opanować różne środowiska na ogromnym obszarze Azji. Mimo to wielu gatunkom grozi wyginięcie. Największym wrogiem tych zwierząt jest niestety człowiek. Wycinka lasów pod uprawy i pastwiska doprowadza do niszczenia i fragmentacji siedlisk, a należy wspomnieć, że w niektórych miejscach prowadzone są polowania na te zwierzęta.

Gatunki krytycznie zagrożone według klasyfikacji IUCN:

• langur sarawaski,
• langur przepasany,
• langur reliktowy,
• langur mentawajski.

Gatunki zagrożone według klasyfikacji IUCN:

• langur kalimantański,
• langur siwoczuby,
• langur ciemnobrzuchy,
• langur czarnoczuby,
• langur sumatrzański.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.