Ten mały drapieżnik obala stereotypy o kotach. Woda to jego żywioł!

Spis treści:

1. Mieszkaniec Azji
2. Lepiej niż na drzewach czuje się w wodzie
3. Niewybredny amator ryb
4. Jego naturalną porą jest noc
5. Co zagraża kotkom cętkowanym?

Większość kotów stroni od wody. Nawet domowe mruczki zazwyczaj uciekają przed kąpielą, a ich dzicy kuzyni wolą suchsze środowisko. Oczywiście, są pewne wyjątki. Weźmy choćby tygrysa. Jeden z największych kotowatych okazuje się niezwykle sprawnym pływakiem, który w wodzie szuka nie tylko ochłody, ale także ofiar. W wodzie świetnie czuje się też kot płowy, jednak gatunkiem, który najlepiej przystosował się do częściowego życia w tym środowisku jest kotek cętkowany (Prionailurus viverrinus), znany także jako taraj.

Mieszkaniec Azji

Rozproszone populacje kotka cętkowanego występują na obszarach Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Zasięg geograficzny tego gatunku obejmuje rejony półwyspowe Indii, a także Nepal, Sri Lankę, Pakistan, Tajlandię, Jawę, Sumatrę i Malezję.

W wodzie czuje się znakomicie

Taraj jest całkowicie zależny od mokradeł. Siedliska tego zwierzęcia obejmują bagna, namorzyny, rozległe równiny zalewowe, estuaria oraz ekosystemy rzeczne. Co ciekawe, kot ten wykazuje zdolność do przetrwania w środowiskach silnie zmienionych przez człowieka. Warunkiem jest występowanie zbiorników wodnych.

Nie taki mały, jak mogłoby się wydawać

Słowo „kotek” w polskiej nazwie gatunkowej sugeruje, że taraj należy do najmniejszych przedstawicieli swojej rodziny. Rzeczywiście, daleko mu do tygrysów i innych dużych kotowatych, ale nie należy robić z niego „mikrusa” pokroju kota czarnołapego. Przeciętny przedstawiciel tego gatunku jest dwukrotnie większy od kota domowego.

Kotek cętkowany cechuje się silną i muskularną budową. Osiąga od 57 do 115 cm długości ciała bez ogona. Z kolei długość ogona zamyka się przedziale od 24 do 40 cm. Masa ciała dorosłego osobnika wynosi od 5 do 16 kg. Samce są wyraźnie większe i cięższe od samic.

Lepiej niż na drzewach czuje się w wodzie

Można powiedzieć, że kotek cętkowany w swoim środowisku czuje się jak ryba w wodzie i w żadnym wypadku nie będzie to nadużyciem. Przedstawiciele tego gatunku wykształcili szereg przystosowań ułatwiających im pół-wodną egzystencję.

Głowa

Charakterystyczną cechą kotka cętkowanego jest okrągła i wydłużona głowa. Ta adaptacja zwiększa opływowość zwierzęcia i ułatwia mu nurkowanie i polowanie pod wodą.

Futro

Kolejną istotną adaptacją kotka cętkowanego jest jego okrywa. Sierść taraja składa się z dwóch warstw. Wewnętrzna, gęsta i zwarta, tworzy zbiór ciasno upakowanych włosów, które skutecznie zapobiegają przedostawaniu się wody do skóry. To pozwala zwierzęciu utrzymać ciepło ciała w chłodnych warunkach mokradeł. Dłuższe włosy okrywowe, zwane osłonowymi, nadają kotu charakterystyczny wzór i ubarwienie, które zapewnia skuteczne maskowanie w zróżnicowanej roślinności i mętnych wodach bagien.

Sierść kotka cętkowanego jest szara lub oliwkowa. Wyróżniają się na niej ciemne cętki. Kończyny i ogon są poprzecznie pręgowane.

Łapy

Natura wyposażyła taraja w silne i muskularne łapy, dzięki którym zwierzę bardzo sprawnie pływa. Należy jednak podkreślić, że w tym miejscu nie kończy się lista przystosowań, ułatwiających zwierzęciu częściowe życia w środowisku wodnym. Palce kota są spięte błoną pławną, co znacząco zwiększa jego zdolności pływackie. Wypada także wspomnieć, że pazury taraja chowają się jedynie częściowo, nawet w stanie spoczynku. Ta cecha zapewnia zwierzęciu lepszą przyczepność na śliskim, bagiennym podłożu.

Niewybredny amator ryb

Obserwacje kotków cętkowanych w ich naturalnym środowisku i badania kału dowiodły, że dieta tych zwierząt składa się przede wszystkim z ryb i skorupiaków. Warto jednak wspomnieć, że ichtiofauna nie jest jedynym składnikiem ich jadłospisu. Taraje polują też na niewielkie ssaki, przede wszystkim na gryzonie. W ich menu pojawiają się także ptaki, płazy i gady. W okresie niedoboru pożywienia nie gardzą padliną większych zwierząt.

Mimo że jest zaliczony do małych kotów, taraj jest w stanie zapolować na większą zdobycz. Zdarza się, że zwierzęta te atakują psy, a nawet stada owiec.

Cierpliwy łowca

Kotek cętkowany ma w swoim repertuarze szereg skutecznych technik łowieckich. Stojąc na brzegu zbiornika wodnego drapieżnik cierpliwie wypatruje ofiary. Gdy ta podpłynie dostatecznie blisko, chwyta ją pazurami. Jeżeli zachodzi taka konieczność, taraj nurkuje w pogoni za zdobyczą. Co warte podkreślenia, przedstawiciele tego gatunku nie polują wyłącznie przy brzegu, ale także z dala od niego.

Jego naturalną porą jest noc

Tak jak większość kotowatych, kotek cętkowany najbardziej aktywny jest nocą. Pomijając samice wychowujące młode, taraje żyjąc samotnie. W pary łączą się wyłącznie w okresie godowym.

Rozmnażanie i ciąża

Gody kotków cętkowanych odbywają się raz w roku, między styczniem a lutym. Ciąża trwa od 63 do 68 dni. Po tym czasie na świat przychodzi do czterech młodych kociąt (najczęściej dwa). Wychowywaniem potomstwa zajmuje się wyłącznie samica. Tuż po urodzeniu młode kotki są całkowicie bezradne. Właściwe rozmiary osiągają w ósmym, dziewiątym miesiącu życia. Od matki odłączają się w dziesiątym miesiącu.

Terytorialny drapieżnik

Kotki cętkowane są zwierzętami wybitnie terytorialnymi. Samce zajmują obszar o zasięgu od 16 do 22 kilometrów kwadratowych. Samice zadowalają się znacznie skromniejszym areałem. Ich terytorium ma powierzchnię od 4 do 6 kilometrów kwadratowych.

Zajmowany obszar znakują sygnałami zapachowymi. Koty ocierają się głową o drzewa i inne obiekty oraz spryskują terytorium moczem. O ich obecności świadczą także ślady pazurów pozostawiane na pniach.

Co zagraża kotkom cętkowanym?

Kotki cętkowane świetnie przystosowały się do życia w środowisku niesprzyjającym kotowatym, ale nie są w stanie sprostać nowemu zagrożeniu. Mowa o zmianach zachodzących w środowisku.

Zajmowane przez taraja obszary, jak namorzyny, bagna i równiny zalewowe, są masowo przekształcane pod uprawy rolne i w celach hodowli ryb. To doprowadza do zdziesiątkowana lokalnych populacji tych zwierząt. Fragmentacja siedlisk sprawia, że koty są zmuszone do przemieszczania się przez obszary antropogeniczne, co skutkuje wzrostem ich śmiertelności. Jest to spowodowane choćby kolizjami drogowymi i atakami psów. Dodatkowo fragmentacja populacji znacząco zmniejsza pulę genową.

Człowiek nie jest przyjacielem taraja

Zniszczenie siedliska zmusza kota do wkroczenia na tereny ludzkie w poszukiwaniu pożywienia. Taraje pustoszą stawy hodowlane, a nierzadko atakują też pasące się stada owiec. Polują także na ptactwo hodowlane. Zdarza się, że zabijają niewielkie psy. To sprawia, że w wielu krajach kotki cętkowane są tępione.

Czy kotkom cętkowanym grozi wyginięcie?

W 2016 roku kotek cętkowany został wpisany na Czerwoną listę IUCN z kategorią VA, czyli narażony. Decyzja ta była podyktowana szacunkowym spadkiem globalnej populacji około 30% w ciągu 3 ostatnich pokoleń, między 2010 a 2015 rokiem.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.