Głodne, ale lojalne. Tak pająki unikają kanibalizmu w rodzinie
Nie każdy pająk to bezlitosny drapieżnik. Młode lejkowce labiryntowe potrafią przez tygodnie głodować obok rodzeństwa – i wcale nie rzucają się na nie. Dlaczego? Odpowiedź zaskakuje.
Spis treści:
U wielu gatunków pająków zaobserwowano kanibalistyczne skłonności. Najnowsze badania dowodzą jednak, że ich zachowania społeczne są znacznie bardziej złożone. Na przykład młode lejkowce labiryntowe (Agelena labyrinthica) mogą przez długi czas dzielić sieć z rodzeństwem, nawet gdy cierpią głód. Dopiero śmierć któregoś z nich sprawia, że staje się potencjalnym posiłkiem. A. labyrinthica to gatunek powszechnie występujący w Europie, również w Polsce.
Kiedy atakują pająki-kanibale?
Badacze z Uniwersytetu w Tuluzie i francuskiego CNRS postanowili sprawdzić, jak młode pająki zachowają się w sytuacji ekstremalnego głodu. W kontrolowanych warunkach laboratoryjnych umieścili je w parach lub niewielkich grupach, nie dostarczając im pożywienia. Ku zaskoczeniu naukowców, nawet po wielu dniach bez jedzenia, pajączki nie wykazywały agresji wobec siebie nawzajem. Agresja pojawiała się dopiero wtedy, gdy jedno z rodzeństwa umierało. Wówczas od razu stawało się źródłem pokarmu dla pozostałych.
Jak to wytłumaczyć? Naukowcy przypuszczają, że pająki wysyłają sobie nawzajem chemiczne „sygnały życia”. Mają one działać jak hamulec przed kanibalizmem. Gdy taki sygnał znika – na przykład w wyniku śmierci – pająki przestają traktować siebie jak członków rodziny, a zaczynają jak potencjalne źródło pożywienia.
W naturze lejkowce labiryntowe budują złożone pajęczyny z systemem tuneli, w których samica składa nawet 130 jaj. Młode pajączki spędzają pierwsze miesiące życia w obecności matki i rodzeństwa. Szybko jednak uczą się polować m.in. na muchy. Jeżeli matka umrze, również ona może stać się posiłkiem dla potomstwa.
Tajemnice pajęczych społeczności
Badania pokazały też, że pająki hodowane w grupach wykazują większą tolerancję wobec innych niż te trzymane w izolacji. Zdaniem autorów to dowód na to, że zdolność do odczytywania i reagowania na sygnały społeczne rozwija się przez kontakt z innymi osobnikami. Samotnie wychowywane pająki stają się bardziej agresywne i mniej wrażliwe na sygnały życia, co zwiększa prawdopodobieństwo kanibalizmu.
Choć kanibalizm u pająków nie jest niczym niezwykłym, to przykład A. labyrinthica pokazuje, że wczesne życie społeczne tych zwierząt może być bardziej „cywilizowane”, niż przypuszczano. Ścisłe mechanizmy chemiczne odpowiedzialne za ten efekt pozostają jednak tajemnicą. Obecnie trwają badania nad identyfikacją substancji odpowiedzialnych za komunikację między pająkami.
Nawet wśród gatunków uznawanych za skrajnie samotnicze, takich jak pająki, mogą występować mechanizmy chroniące przed niepotrzebną agresją. Przynajmniej tak długo, jak ofiara oddycha.
Źródło: Animal Behaviour
Nasz autor
Mateusz Łysiak
Dziennikarz podróżniczy, rowerzysta, górołaz. Poza szlakiem amator kuchni włoskiej, popkultury i języka hiszpańskiego.