Dlaczego ptaki boją się tego, co nowe? I my możemy się czegoś od nich nauczyć

Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Cambrige oraz Anglia Ruskin University obejmowało problem neofobii, z której są znane ptaki. Dlaczego tak bardzo – bardziej niż inne zwierzęta – boją się nowości i zmian w diecie? Naukowcy przeprowadzili eksperymenty w 24 krajach i na 6 kontynentach, a wyniki opublikowali w czasopiśmie „PLOS Biology”. Ustalono, że niektóre gatunki są zdecydowanie bardziej ostrożne niż inne.

Czym jest neofobia?

Neofobię rozumie się najczęściej jako niechęć do spożywania nowych pokarmów. Odgrywa ona kluczową rolę w tym, jak zwierzęta równoważą okazje i ryzyka. Pomaga chronić jednostki przed zagrożeniami, ale często ogranicza ich zdolność adaptacji w nowych miejscach gniazdowania, co może prowadzić do wymierania gatunków ptaków.

Badanie ptasiej ostrożności, czyli przez żołądek do serca

Przebadano 1439 ptaków z 136 gatunków reprezentujących 25 rzędów taksonomicznych. Sprawdzono, dlaczego niektóre są bardziej ostrożne niż inne, gdy napotykają nieznane wcześniej obiekty podczas karmienia. Eksperymentom poddano m.in. ptaki zimujące w Polsce, ale także te opuszczające nasz kraj.

Każdemu zwierzęciu prezentowano znane, lubiane pokarmy, a następnie (lub najpierw) zupełnie nowe dania. Nieznane obiekty miały spójne kolory i fakturę oraz dostosowywano je do wymagań żywieniowych każdego gatunku. Następnie każdemu z ptaków mierzono czas potrzebny do dotknięcia jedzenia w obu scenariuszach. Wydłużone wahanie interpretowano jako neofobię.

Które ptaki boją się najbardziej, a której najmniej?

Największą ostrożnością charakteryzowały się perkozy i flamingi. Najbardziej odważne okazały się sokoły i bażanty – szybko podchodziły do pożywienia, niezależnie, czy było ono nieznane.

Stwierdzono, że neofobię powodowały dwa czynniki: specjalizacja dietetyczna ptaków i ich zachowania migracyjne. Gatunki o węższej diecie mogą być bardziej narażone na zmiany pożywienia, więc naturalnie wystrzegają się nowości. Podobnie gatunki wędrowne, przemierzające ogromne odległości, są narażone na interakcję z szeroką gamą potencjalnie nowych obiektów. Neofobia może niejednokrotnie ratować im życie.

Co ciekawe, ptaki zachowywały się spójnie. To znaczy, że jeśli wahały się w jednym badaniu, to ponownie testowane kilka tygodni później zachowywały wrodzoną ostrożność. To sugeruje, że neofobia jest cechą stabilną.

Czy warto ostrożnie podchodzić do życia?

Chociaż ostrożne ptaki mogą czerpać korzyści z neofobii, to niejednokrotnie jest ona dla nich utrudnieniem. Ma chronić przed ewentualnymi skutkami spożycia szkodliwego pokarmu, ale może być uciążliwa. Przywiązanie do jednego źródła pożywienia jest zgubne i utrudnia adaptację do nowego środowiska.

– Neofobia odgrywa ważną rolę w ocenie, jak gatunki mogą reagować na zmiany. Zwierzęta, które są bardziej nieufne wobec nieznanych obiektów lub sytuacji, mogą mieć trudności z adaptacją do czynników takich jak zmiana klimatu czy urbanizacja, podczas gdy gatunki o niższej neofobii mogą być bardziej elastyczne i odporne – mówi dr Rachael Miller, główna autorka badania. Wnioski te możemy przenieść także na ludzi, nie ograniczając ich jedynie do jedzenia.

Według naukowców lepsze zrozumienie tendencji behawioralnych ptaków może pomóc ustanowić strategie pomocy zwierzętom. To zaś zwiększy szansę na ich przetrwanie w zmieniających się środowisku.

Źródła: PLOS Biology

Nasz autor

Jonasz Przybył

Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.