Dlaczego mrówki ratują swoje towarzyszki? Naukowcy odkryli intrygującą zależność

Spis treści:

1. Mrówki – wyjątkowe zwierzęta
2. Szeroko zakrojone badania mrówek
3. Jakie mrówki są „bohaterskie”?
4. Opłacalność zachowań altruistycznych

Nie tylko ludzie wykazują działania altruistyczne czy prospołeczne i niosą pomoc zarówno przedstawicielom swojego gatunku, jak i innym stworzeniom. Dotyczy to również niektórych zwierząt.

Zespół ekspertów pod kierunkiem dr. Filipa Turzy z Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie postanowił zbadać altruizm u mrówek.

Mrówki – wyjątkowe zwierzęta

Jeśli chodzi o niesienie pomocy, to mrówki są pod tym względem nietypowe. Zachowania altruistyczne są znane w zasadzie tylko wśród kręgowców, np. ptaków, świń czy gryzoni. Mrówki to jedyne bezkręgowce, które wzajemnie sobie niosą pomoc i są przy tym nadzwyczaj dobrze zorganizowane.

Taka obserwacja jest dość zaskakująca, bo mrówki podejmując się akcji niesienia pomocy, same mogą się zranić lub nawet umrzeć.

Szeroko zakrojone badania mrówek

Zespół dr. Turzy przebadał pod kątem zachowań ratunkowych 14 gatunków mrówek, które występują w Polsce i należą do różnych rodzajów, plemion i podrodzin.

Analizy były długotrwałe. Eksperci przeprowadzili łącznie 3,5 tysiąca testów behawioralnych z udziałem 10 tysięcy osobników (mrówek robotnic) i zarejestrowali blisko 300 godzin nagrań. Wyniki opisano w artykule opublikowanym w prestiżowym czasopiśmie „Behavioral Ecology”.

Jakie mrówki są „bohaterskie”?

Naukowcy odkryli interesującą zależność. Okazało się, że robotnice bardziej długowiecznych gatunków mrówek wykazują większą skłonność do ratowania swoich towarzyszek z opresji.

– Celem badań było określenie związku między oczekiwaną długością życia a skłonnością do ratowania mrówek w skali międzygatunkowej. Nasze badania wykazały, że gatunki charakteryzujące się wysoką oczekiwaną długością życia znacznie częściej podejmują działania ratunkowe skierowane do uwięzionych towarzyszek ze swoich kolonii – sprecyzował dr Turza.

W jego ocenie taki związek sugeruje, że dłuższe życie może sprzyjać rozwojowi zachowań społecznych, istotnych dla sukcesu kolonii.

Opłacalność zachowań altruistycznych

Dlaczego mrówki ratują się nawzajem z opresji? Pomimo ryzyka dla indywidualnego ratownika, zachowanie to przynosi znaczące korzyści dla przetrwania i rozwoju całej kolonii, co prawdopodobnie było silnym czynnikiem selekcyjnym dla ewolucji tego typu społeczności.

– Wykształcenie zachowań ratunkowych u gatunków, u których robotnice żyją stosunkowo długo, jest opłacalne, ponieważ takie uratowane osobniki mogą jeszcze przez długi czas przyczynić się do funkcjonowania i przetrwania kolonii – podkreśla naukowiec.

Badacze wskazali, że poziom zaangażowania w pomoc nie zależał od pokrewieństwa ewolucyjnego między gatunkami. Oznacza to, że skłonność do zachowań ratunkowych pojawiła się niezależnie u różnych gatunków mrówek.

Badania przeprowadzono w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Źródło: Behavioral Ecology, UJ

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.