Czy ryby śpią? Niektóre zamykają się w „śpiworach” z własnego śluzu, inne pływają w kółko

Spis treści

1. Faza REM u ryb? Oto co odkryli naukowcy
2. Sen snowi nierówny – jak odpoczywają różne gatunki ryb?
3. Sen u ryb nocnych i głębinowych

Pytanie „czy ryby śpią” tylko z pozoru wygląda na naiwne. A odpowiedzi na nie wciąż do końca nie znamy. Ryby nie mają powiek, więc jeśli śpią, to z pewnością nie tak jak my. Ale chyba każdy uważny obserwator przyrody, a szczególnie właściciele akwariów zauważyli, że ryby zapadają w głęboki odpoczynek. Stają się wtedy nieruchome, tracą barwy, a kiedy nagle zapalimy światło, wydają się wręcz zaspane. Zagadnieniu snu u ryb przyglądają się także naukowcy, odkrywając zadziwiające podobieństwa do snu u innych kręgowców.

Faza REM u ryb? Oto co odkryli naukowcy

W 2019 roku zespół naukowców pod kierownictwem Philippe’a Mourraina z Uniwersytetu Stanforda przeprowadził badania nad danio pręgowanym, rybką w naturze żyjącą w Indiach, Pakistanie i Nepalu, poza tym jedną z najpopularniejszych ryb akwariowych. Obserwowano zachowania rybek podczas snu.

Dzięki zaawansowanym technikom obrazowania odkryto, że danio wykazują wzorce analogiczne do snu ssaków, na przykład fazy podobne do snu REM z szybkimi ruchami gałek ocznych. To sugeruje, że podstawowe mechanizmy snu mogły wyewoluować ponad 450 milionów lat temu, co czyni sen uniwersalnym zjawiskiem w królestwie zwierząt.

Sen snowi nierówny – jak odpoczywają różne gatunki ryb?

Zachowania związane ze snem różnią się znacznie wśród ponad 20 tys. znanych gatunków ryb. Ciekawym przypadkiem są rekiny, z których wiele do skutecznego oddychania potrzebuje stałego ruchu. Niektóre rekiny potrafią odpoczywać nieruchomo na dnie oceanu, zamykając oczy i obniżając reaktywność na bodźce. Inne pływają powoli w regularnych kręgach, co może wskazywać na stan półświadomości, swego rodzaju „autopilota” pozwalającego na odpoczynek mózgu przy jednoczesnym utrzymaniu ruchu. Być może zapadają w tzw. sen jednopółkulowy, kiedy śni tylko połowa mózgu, a druga pozostaje aktywna.

Z kolei morskie papugoryby wytwarzają ochronny kokon śluzowy podczas snu, który chroni je przed drapieżnikami. To swego rodzaju śpiwór, który nie tylko otula rybę, ale i utrudnia rozchodzenie się jej zapachu w wodzie, a nawet zawiera naturalne antybiotyki chroniące przed patogenami. Szturchnięcie w taki śluzowy kokon działa na rybę jak budzik – natychmiast zrywa się ona do ucieczki.

Sen u ryb nocnych i głębinowych

Oczywiście to, czy ryby śpią w nocy zależy od ich trybu życia. Danio pręgowany jest rybką dzienną, ale mnóstwo gatunków to ryby aktywne nocą. Wiele rekinów żeruje nocą. Również nocą odbywa się ogromna migracja planktonu morskiego, który skuszony zachodem słońca wypływa na powierzchnię, co pociąga cały łańcuch drapieżników, w tym ryb. Taka migracja zachodzi każdej nocy. Ryby aktywne nocą odpoczywają w dzień.

A czy ryby głębinowe, które w ogóle nie widzą światła, także śpią? Craig Radford, biolog z University of Auckland w Nowej Zelandii uważa, że tak. Rytm dobowy nie jest regulowany tylko przez światło – także przez geny oraz hormony. Także kolejna znana akwarystom rybka – pozbawiony oczu ślepczyk jaskiniowy – na pewno zapada w głęboki odpoczynek, co zaobserwowano już wiele razy.

– Ryby były pierwszymi kręgowcami na tej pięknej ziemi. Więc zamiast pytać, czy śpią tak jak my, powinniśmy raczej zastanowić się, czy my śpimy tak jak one – mówi Philippe Mourrain.

Źródło: National Geographic

Nasza autorka

Magdalena Rudzka

Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.