Tak naprawdę wszyscy widzimy te same kolory? Nareszcie są na to dowody
Od dawna zastanawiamy się, czy każdy z nas widzi świat w ten sam sposób. Relatywność percepcji barw była przez lata przedmiotem filozoficznych rozważań. Wykorzystując nowoczesne narzędzia uczenia maszynowego badacze przeanalizowali aktywność mózgu osób patrzących na określone kolory, a wyniki eksperymentu pokazują, że reakcje neurologiczne na konkretne barwy są zaskakująco spójne – niezależnie od badanego uczestnika.
Nowe badanie wykorzystujące sztuczną inteligencję sugeruje, że ludzki mózg reaguje na kolory w zaskakująco podobny sposób – niezależnie od tego, kto je widzi. To odkrycie może zakończyć wielowiekową debatę o subiektywności percepcji barw.
Czy wszyscy patrzymy na świat tak samo?
Pytanie o relatywność kolorów dręczy filozofów od setek lat. To, czy kolory są uniwersalne, było jednak niemożliwa do ustalenia: po prostu nie mieliśmy odpowiednich narzędzi. Do czasu – w sukurs przychodzi sztuczna inteligencja.
Nowe badanie sugeruje, że kolory są reprezentowane i przetwarzane w ten sam sposób przez różne osoby. Ukazało się w czasopiśmie „Journal of Neuroscience” 8 września 2025 roku. Naukowcy chcieli zbadać to, w jaki sposób poszczególne obszary mózgu reagują na kolory i jak spójne jest to u różnych osób.
– Teraz wiemy, że gdy widzisz czerwony, zielony lub jakikolwiek inny kolor, aktywuje to twój mózg bardzo podobnie do mojego – komentuje Andreas Bartels, współautor badania i neurokognitywista z Uniwersytetu w Tybindze w Niemczech. Twierdzi, że to fundamentalnie nowe odkrycie.
Badanie z wykorzystaniem AI
Naukowcy wykorzystali funkcjonalny rezonans magnetyczny w celu porównania aktywności mózgów 15 uczestników badania podczas oglądania różnych kolorów. Dzięki temu stworzyli mapę aktywności mózgu, na której każdy odcień miał neurologiczną reprezentację.
Wykorzystując te dane wytrenowali skomplikowany model uczenia maszynowego. Wykorzystali go do przewidywania, na jakie kolory patrzą teraz badani ludzie, za informacje mając tylko aktywność ich mózgów. Algorytm był niemal nieomylny! W większości przypadków naukowcy byli w stanie określić – dzięki błyskawicznej i obszernej analizie sztucznej inteligencji – na jakie odcienie patrzą badani.
Stwierdzono także, że poszczególne kolory były przetwarzane przez delikatnie różne obszary w obszarze kory wzrokowej, a komórki mózgowe reagowały silniej na określone odcienie. Co ważne, różnice były spójne u wszystkich uczestników.
Te same kolory dla wszystkich
– Istnieją wspólne cechy w sposobie, w jaki różne mózgi kodują kolory, a mają one związek ze sposobem, w jaki nasze mózgi przedstawiają przestrzeń wizualną – donosi Michael Bannert, współautor badania. Chodzi oczywiście o osoby, które nie są dotknięte ślepotą barw – np. daltonizmem, protanopią czy deuteranopią. Nasza wrażliwość na poszczególne kolory, nawet bez chorób, także może być różna.
Wyraźna tendencja poszczególnych komórek mózgowych do rozpoznawania określonych kolorów to nowe odkrycie, które zaskoczyło naukowców. – Nie zgadza się to z naszą teorią dotyczącą sposobu, w jaki obszary kory wzrokowej przetwarzają kolory – dodaje Bannert. To może zmienić nasze rozumienie tego, w jaki sposób mózg dekoduje docierające do niego informacje.
Badanie przekonuje, że nasz sposób patrzenia na świat może nie być tak oryginalny, jakby nam się kiedyś wydawało. Mamy ze sobą więcej wspólnego, niż wcześniej zakładaliśmy.
Źródło: Journal of Neuroscience, Nature
Nasz autor
Jonasz Przybył
Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.