Szczepionka na dengę sprawdziła się w warunkach polowych. Zatrzymała epidemię w Brazylii

Denga to jedna z najszybciej rozprzestrzeniających się chorób wirusowych przenoszonych przez komary, której pomaga ocieplenie się klimatu i zwiększenie populacji owadów z groźnego rodzaju Aedes. Ostatnia epidemia w São Paulo udowadnia jednak skuteczność szczepionki Qdenga, co dobrze rokuje na przyszłość. Jak bardzo pomogła mieszkańcom Brazylii?

Jakie są objawy dengi?

Denga to groźna choroba, na którą według danych umiera 40 000 osób rocznie. Wartość ta z pewnością jest jednak zaniżona – w wielu krajach, które dręczy denga, nie są prowadzone żadne statystyki zgonów. Liczbę zarażeń WHO szacuje na 100–400 milionów osób każdego roku.

Objawy dengi obejmują wysoką gorączkę, silny ból głowy za oczami, bóle mięśni, stawów czy wysypkę. Niekiedy przyjmuje ona cięższą postać, tzw. dengę krwotoczną, którą objawia się krwawieniami z błon śluzowych, np. z nosa czy przewodu pokarmowego oraz silnymi bólami brzucha. Choroba rozpoczyna się po około 6–8 dniach od ugryzienia i u 80% osób nie daje objawów.

Gdzie można zarazić się dengą?

Gdzie można zarazić się dengą? Zwykle pojawia się tam, gdzie groźne komary – w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Ogniska są jednak coraz częściej wykrywane w regionach nieendemicznych, takich jak Europa. Szczepionka na dengę może być potrzebna na całym świecie.

Epidemia dengi w São Paulo

Duża epidemia dengi wybuchła w 2024 roku w brazylijskim São Paulo – odnotowano tam dziesiątki tysięcy przypadków objawowych, a zarażonych mogło być kilkunastokrotnie więcej. Władze podjęły błyskawiczną decyzję o priorytetowym zaszczepieniu młodzieży w wieku od 10 do 14 lat – ta grupa była szczególnie obciążona ryzykiem hospitalizacji.

Czemu akurat młodzież? Okazuje się, że jest ona silnie narażona na kontakt z komarami-nosicielami ze względu na swoją codzienną aktywność na zewnątrz i wzmożone przemieszczanie się po metropolii, co wystawiało ją na większe ryzyko. W trakcie epidemii zastosowano 690 000 dawek szczepionki Qdenga.

Skuteczna szczepionka na dengę

Po ustaniu epidemii naukowcy przebadali 90 000 nastolatków, u których wystąpiły objawy i którzy przeszli specjalistyczne antygenowe badania laboratoryjne. To pozwoliło oszacować rzeczywistą skuteczność szczepionki w warunkach polowych, a nie tylko w teorii. Wyniki tych badań opublikowane zostały w czasopiśmie „The Lancet Infectious Diseases”.

Okazało się, że podanie pojedynczej dawki szczepionki zmniejszało liczbę przypadków objawowej dengi o 50%, a podwójnej 62%. Liczba hospitalizacji zmniejszała się również o 68%. Ochrona szczepionki zaczynała się 14 dni od jej podania i trwała 3 miesiące, później zanikała.

– Chociaż badanie ma pewne ograniczenia, jego wyniki konsekwentnie wskazują, że Qdenga chroni przed dengą i zmniejsza ryzyko hospitalizacji. Dane te będą miały kluczowe znaczenie dla decyzji dotyczących szczepień – mówi dr Otavio Ranzani, kierownik grupy analizującej wyniki.

Denga w Europie

Nowe badanie jest pierwszym, które pokazało wpływ szczepionki na populację w warunkach poważnej epidemii, co wzmacnia jego wartość w procesie podejmowania decyzji dotyczących zdrowia publicznego. Skuteczna szczepionka to gwarancja poradzenia sobie z dengą także w Europie, w której notuje się coraz więcej przypadków choroby – w latach 2022–2024 w Katalonii zanotowano rekordowe 500 zachorowań.

Źródło: The Lancet Infectious Diseases

Nasz autor

Jonasz Przybył

Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.