Niezwykłe zdolności ludzi – naukowcy potwierdzają istnienie „supermocy”

Spis treści:

1. Mózg bez strachu: jak działa psychika ekstremalnych wspinaczy
2. Tlen to nie problem: jak geny Szerpów wspierają ich wytrzymałość
3. Nurkowanie na jednym oddechu: tajemnica ludzi morza
4. Refleks ponad ludzkie granice: sekundy, które decydują o wyniku
5. Mistrzowie pamięci: czy każdy może zapamiętać talię kart w 20 sekund?
6. Ukryte moce genów: gdy mutacje działają na naszą korzyść
7. Geny kontra trening: kto może mieć supermoce?

Niezwykłe zdolności ludzi to nie fikcja – nauka potwierdza istnienie wyjątkowych umiejętności, które mogą wynikać z genetyki lub intensywnego treningu. Badacze analizują przypadki osób odpornych na strach, zdolnych do długich nurkowań czy osiągających nadludzką wytrzymałość.

Mózg bez strachu: jak działa psychika ekstremalnych wspinaczy

Strach to jeden z najważniejszych mechanizmów przetrwania – aktywuje reakcję „walcz lub uciekaj”. Jednak Amerykanin Alex Honnold, znany z ekstremalnych wspinaczek bez asekuracji, reaguje zupełnie inaczej.

Ciekawostki o mózgu nie przestają zaskakiwać – badania wykazały, że ciało migdałowate u Alexa Honnolda wykazuje niemal zerową aktywność. To właśnie ta struktura odpowiada za odczuwanie lęku. Mózg przetwarza więc zagrożenie w nietypowy sposób, stawiając na działanie zamiast emocji. Krótko mówiąc, Alex Honnold jest po prostu człowiekiem nieustraszonym.

Naukowcy podkreślają, że to efekt długotrwałego treningu mentalnego. Dzięki technikom psychologicznym, takim jak ekspozycja na stresory i trening poznawczy, można świadomie zmniejszyć wpływ lęku na zachowanie.

Tlen to nie problem: jak geny Szerpów wspierają ich wytrzymałość

Życie na dużej wysokości oznacza mniejszą dostępność tlenu. Szerpowie z Nepalu od tysięcy lat funkcjonują w takich warunkach, wykształcając wyjątkowe adaptacje genetyczne. Organizmy Szerpów nie zwiększają liczby erytrocytów, co mogłoby powodować zakrzepy, za to poprawiają efektywność wykorzystywania tlenu w mitochondriach.

To oznacza, że Szerpowie mogą pracować fizycznie bez objawów niedotlenienia, nawet powyżej 4 tys. metrów. Co ciekawe, te zdolności nie zanikają, nawet gdy Szerpowie przez długi czas mieszkają na nizinach – co świadczy o trwałym efekcie genetycznym.

Nurkowanie na jednym oddechu: tajemnica ludzi morza

Lud Bajau (Badżawowie), żyjący w Indonezji i w Malezji, potrafi nurkować bez sprzętu przez kilkanaście minut, osiągając głębokości do 70 metrów. Ich tajemnica to większa śledziona, która działa jak naturalny rezerwuar tlenu. Podczas nurkowania śledziona kurczy się i uwalnia dodatkową krew bogatą w tlen, co zwiększa wydolność organizmu w warunkach niedotlenienia.

To nie tylko efekt treningu – większe śledziony mają również osoby, które nie uprawiają nurkowania regularnie. Oznacza to, że adaptacja ta ma charakter genetyczny i została utrwalona przez dobór naturalny.

Refleks ponad ludzkie granice: sekundy, które decydują o wyniku

Szybkość reakcji może być tak wysoka, że przekracza granice ludzkiej percepcji. Przykładem jest Isao Machii, który przecina pocisk mieczem w locie, czy Bob Munden, oddający celny strzał w czasie poniżej 0,1 sekundy.

To możliwe dzięki latom treningu oraz genetycznym predyspozycjom – takim jak szybkość przewodzenia impulsów nerwowych. Kluczową rolę odgrywa także pamięć proceduralna, która odpowiada za automatyczne, wyuczone ruchy.

Trening koordynacji i refleksu może znacząco poprawić zdolności – zarówno u sportowców, jak i osób początkujących.

Mistrzowie pamięci: czy każdy może zapamiętać talię kart w 20 sekund?

Zawodnicy mistrzostw pamięci potrafią zapamiętywać tysiące informacji w kilka minut. Nie posiadają nadzwyczajnych genów – ich tajemnica tkwi w technikach zapamiętywania.

Metody takie jak „pałac pamięci” (czyli mentalne łączenie informacji z konkretnymi przestrzeniami) umożliwiają organizację i trwałe kodowanie danych. Trening tych technik aktywizuje kluczowe obszary mózgu, w tym odpowiedzialne za orientację przestrzenną i integrację bodźców. Już po kilku tygodniach ćwiczeń można znacząco poprawić pamięć, co potwierdzają liczne badania neuropsychologiczne.

Ukryte moce genów: gdy mutacje działają na naszą korzyść

Niektóre mutacje genetyczne dają realną przewagę biologiczną:

• tetrachromacja – osoby widzące do 100 milionów kolorów dzięki czwartemu typowi czopków w siatkówce,
• mutacja LRP5 – powoduje nadzwyczajną gęstość kości, praktycznie odpornych na złamania,
• brak miostatyny – skutkuje ponadprzeciętnym rozrostem mięśni i wyższą siłą,
• odporność na arsen – wyjątkowa cecha genetyczna umożliwiająca przetrwanie w warunkach skażonej wody.

Te rzadkie cechy potwierdzają, że geny mogą czasem działać jak w filmach fantastycznonaukowych, ale mają naukowe uzasadnienie.

Geny kontra trening: kto może mieć supermoce?

Zarówno genetyka, jak i trening mają wpływ na niezwykłe zdolności ludzi. Badania wskazują, że nawet cechy uznawane za „superludzkie” można rozwijać przez systematyczne ćwiczenia. Neuroplastyczność, adaptacja fizjologiczna, kontrola emocji – to wszystko są procesy, które możemy kształtować z pomocą wiedzy i praktyki. Wystarczy motywacja i czas, by osiągnąć efekty, które kiedyś wydawały się poza zasięgiem „Supermoce” istnieją naprawdę – i choć nie każdy zostanie superbohaterem, każdy może przesunąć granice własnych możliwości.

Źródło: National Geographic Polska