Naukowcy alarmują: o tym zagrożeniu Polacy niewiele wiedzą. Ryzykujemy zdrowiem
Z raportu Zakładu Zdrowia Populacyjnego wynika, że statystyczny Polak nie wie, jakie substancje powodują smog i co najczęściej jest jego źródłem. To dobitny przykład, że informacyjnie nadal jest w tym temacie bardzo dużo do zrobienia.
Smog w Polsce to wciąż problem daleki od rozwiązania. Szacunki Europejskiej Agencji Środowiska wskazują, że co roku odpowiada za około 40 tys. przedwczesnych zgonów. Naukowcy z Zakładu Zdrowia Populacyjnego Szkoły Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) Warszawy opublikowali nowy raport, w którym zbadali społeczną wiedzę na temat smogu. Wyniki są zatrważające.
Najczęstsze mity o smogu
Raport „Mapa postaw społecznych wobec zanieczyszczeń powietrza w Polsce” autorstwa zespołu CMKP (prof. Mateusz Jankowski, dr Justyna Grudziąż-Sękowska, dr Kuba Sękowski) wskazuje na niski poziom świadomości społecznej na temat smogu. Badanie przeprowadzono w czerwcu 2025 r. na 1092 dorosłych Polakach.
Pokazało ono poważne luki w świadomości Polaków na temat smogu. Aż 71% badanych błędnie uważa, że głównym składnikiem smogu w Polsce jest dwutlenek węgla. To nieprawda – najbardziej szkodliwe są mikroskopijne cząsteczki pyłów PM2,5 i PM10 (o średnicy do 5 i 10 mikrometrów).
Tylko połowa przepytanych wskazała domowe piece jako główne źródło smogu, podczas gdy faktycznie tzw. niska emisja odpowiada za większość zanieczyszczeń. Większość ankietowanych – znów błędnie – obwinia przemysł (72%) i transport (66%).
Co Polacy wiedzą o wpływie smogu na zdrowie?
Nieco lepiej wygląda wiedza o wpływie smogu na zdrowie. 91% badanych zgadza się, że smog wywołuje poważne choroby, głównie płuc (84%) oraz nowotwory (68%). Znacznie mniej osób wiąże go z chorobami serca (43%), przedwczesną śmiercią (40%) czy obniżeniem płodności (34%). Jedynie 7% ma świadomość, że zanieczyszczenia sprzyjają cukrzycy.
Jak chronimy się przed smogiem?
Trudno się dziwić, że w konsekwencji kuleje także wiedza o tym, jak się przed smogiem ochronić. Również w tym zakresie dane są niepokojące.
- Tylko 44% Polaków zamyka okna przy złej jakości powietrza.
- 37% unika wychodzenia z domu.
- 29% sprawdza bieżące dane o smogu.
- 19% używa oczyszczaczy powietrza.
- 10% zakłada maseczki ochronne.
Czy na pewno chcemy walczyć ze smogiem?
75% respondentów uważa, że walka ze smogiem powinna być priorytetem władz. Ale gdy są pytani o poparcie dla konkretnych rozwiązań, odpowiedzi już nie są tak jednoznaczne. Nieco ponad połowa popiera wymianę pieców i podatki dla firm emitujących zanieczyszczenia. Znacznie mniejsze wsparcie zyskały strefy czystego transportu (27%), zamykanie kopalń (23%) i zakaz sprzedaży aut spalinowych (10%).
Raport podkreśla, że skutki smogu najbardziej dotykają osoby w ubóstwie energetycznym, korzystające z tanich, emisyjnych źródeł ogrzewania, co pogłębia nierówności zdrowotne. Autorzy apelują o edukację od poziomu szkół, większą rolę lekarzy w informowaniu pacjentów oraz kampanie społeczne.
Źródło: Nauka w Polsce
Nasza autorka
Magdalena Rudzka
Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.