„Klątwa Tutanchamona” może okazać się silnym lekiem na raka
Kropidlak żółty był uważany za sprawcę tzw. „klątwy Tutanchamona”, a w Polsce – „klątwy Jagiellończyka”. Toksyny tego grzyba z rodzaju pleśni miały zabijać naukowców. Jednak najnowsze badanie odkrywa, że kropidlak produkuje także substancje niszczące komórki nowotworowe.
Spis treści
- Nowe odkrycie: toksyczna pleśń kontra komórki nowotworowe
- Asperigimycyny – nowa nadzieja w walce z rakiem
- Nie tylko Tutanchamon: klątwa Jagiellończyka w Polsce
Grzyb, który być może przyczynił się do śmierci osób obecnych przy otwarciu grobowca Tutanchamona, może skrywać medyczną tajemnicę. Mowa o kropidlaku żółtym (Aspergillus flavus), powszechnie występującym gatunku pleśni, który zwykle budzi obawy ze względu na swoje toksyczne właściwości. Jednak najnowsze badania przeprowadzone przez inżynierów molekularnych wskazują, że może mieć on także silne działanie przeciwnowotworowe.
Nowe odkrycie: toksyczna pleśń kontra komórki nowotworowe
Zespół naukowców pod kierunkiem Qiuyue Nie z Uniwersytetu Pensylwanii (USA), odkrył że kropidlak produkuje związki należące do grupy RiPPs. To peptydy, czyli prekursory białek, syntetyzowane w rybosomach – organellach komórkowych. Okazało się że RiPPs wyizolowane z kropidlaka wykazują silne działanie wobec komórek nowotworowych, zwłaszcza białaczkowych.
Choć RiPPs są już naukowcom dobrze znane (występują w roślinach i bakteriach), te pochodzenia grzybowego pozostają słabo poznane, głównie z powodu trudności w ich identyfikacji wynikających z nietypowych struktur chemicznych.
Asperigimycyny – nowa nadzieja w walce z rakiem
W badaniu sprawdzono kilkanaście szczepów Aspergillus pod kątem obecności RiPPs i wyizolowano cztery związki, nazwane asperigimycynami. Dwa z nich wykazały silnie niszczące działanie wobec komórek białaczkowych, ale nie działały na inne typy nowotworów, takie jak rak piersi, wątroby czy płuc. Jednak gdy jeden z nich został chemicznie zmodyfikowany poprzez dodanie cząsteczki tłuszczu (lipidu), jego skuteczność znacząco wzrosła. Był skuteczny nie tylko wobec białaczki, ale i komórek raka piersi.
Zmodyfikowany związek wykazał skuteczność porównywalną z dwoma zatwierdzonymi przez amerykańską agencję FDA lekami przeciwnowotworowymi: cytarabiną i daunorubicyną. Naukowcy uważają, że lipidowa modyfikacja wpływa na sposób, w jaki określony gen transportuje związek do wnętrza komórki nowotworowej, umożliwiając mu skuteczniejsze działanie.
Nie tylko Tutanchamon: klątwa Jagiellończyka w Polsce
Kropidlak żółty jest organizmem dobrze znanym nauce, ale głównie z produkcji aflatoksyn – silnych toksyn groźnych dla ludzi i zwierząt. Może też wywoływać zapalenia płuc u osób z obniżoną odpornością. Spekuluje się o jego potencjalnym związku z tzw. „klątwą faraona”, czyli tajemniczymi zgonami uczestników otwarcia grobowca Tutanchamona w latach 20. XX w.
Podobny przypadek miał miejsce w Polsce po otwarciu grobowca Kazimierza Jagiellończyka w 1973 r. Aż 10 z 12 pracujących przy tym naukowców przedwcześnie zmarło. Znalezione wówczas zarodniki kropidlaka żółtego doprowadziły do spekulacji o jego śmiercionośnym działaniu. Śmierci naukowców opisywano wówczas jako „klątwę Jagiellończyka”.
Źródło: Nature Chemical Biology
Nasza autorka
Magdalena Rudzka
Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.